Του Γιώργου Λεκάκη
Ερευνητές που ανασκάπτουν ένα κτήριο 2.400 χρόνων, που βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο μιας αρχαίας ιλλυρικής πόλεως, σε μια κορυφογραμμή στην έκταση της νυν βορειοδυτικής Αλβανίας, ανακάλυψαν εκπληκτικά μεγάλο αριθμό δοχείων πόσης (σκύφοι)(***) σε διάφορα μεγέθη και αμφορείς (πολλοί κορινθιακοί). Η πόλη, η οποία ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 2018, είχε αμυντικά τείχη και τουλάχιστον δύο πύλες.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΕΡΙ ΙΛΛΥΡΙΑΣ, ΕΔΩ.
Το ορθογώνιο κτήριο, που αποτελείται από τρία μεγάλα ευρύχωρα δωμάτια, δίπλα σε έναν μακρύ διάδρομο, μοιάζει με ένα πρυτανείο, ένα είδος ελληνικού οικοδομήματος, όπου συναντώνται κυβερνητικοί αξιωματούχοι, ή ένα εστιατόριο, ένας δημόσιος χώρος όπου έκαιγε άσβεστη πυρά / φωτιά, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο P. Dyczek (του Κέντρου Ερευνών Αρχαιότητας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης). Ήταν πολιτικής, δημόσιας ή/και θρησκευτικής δραστηριότητας.
Η «άγνωστη πόλη» ανακαλύφθηκε
από αρχαιολόγους στο Βουσάτι[1] – στον 41ο
παράλληλο [41°58′N 19°32′E] - το 2018.
Τα ξεχασμένα ερείπια, που
θεωρούνται από τους αρχαιολόγους ως «σημαντικό αστικό κέντρο», βρίσκονται σε
δύο κορυφογραμμές με μια μικρή κοιλάδα ενδιάμεσα, δίνοντας στην πόλη ένα
περίπου τριγωνικό σχήμα, σύμφωνα με μια μελέτη του 2021.
«Σήμερα ερείπια εκτεταμένων
αρχαίων πόλεων άγνωστης ονομασίας(*) γενικά δεν ανακαλύπτονται πλέον», είπαν οι
αρχαιολόγοι.
Η πόλη ήταν μέρος της αρχαίας Ιλλυρίας, είπαν οι αρχαιολόγοι. Οι Ιλλυριοί ήλεγχαν μεγάλο μέρος των σύγχρονων Βαλκανίων, μέχρι να κατακτηθούν από τους αρχαίους Ρωμαίους το 168 π.Χ.
ΠΗΓΗ: «‘Astonishing’ number of wine glasses unearthed at mysterious ancient city in Albania», Miami Herald, 3.8.2023. περιοδικό Antiquity. Britannica. Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, 25.7.2023. Γ.Λεκάκης «Ήπειρος, η γωνιά που πέτρωσε στο 5». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 26.7.2023.
(*) Δεν είναι καθόλου «άγνωστη και μυστηριώδης
πόλη»: Πρόκειται για την αρχαία ελληνική[2] Βασσανία[**] (οι Ιλλυριοί, άλλωστε ήταν ελληνικής καταγωγής, εκ του Ιλλυριού, υιού του
Κάδμου και της Αρμονίας). Σύμφωνα με τον Τ. Λίβιο, η οχυρά πόλις ήταν πέντε
ρωμαϊκά μίλια[3] από την
Λισσό[4], αποικία
της ομωνύμου πόλεως της Κρήτης και πρωτεύουσα
του Ιλλυρικού Βασιλείου.
Το αμυντικό τείχος της πόλεως είναι τεράστιο: Καλύπτει μια έκταση περίπου 20 εκταρίων! Το τείχος, πιθανώς του 4ου αιώνα π.Χ. είναι πάχους 3 μ., φτιαγμένος από τεράστιους πέτρινους ογκόλιθους, αρμονισμένους σφιχτά μεταξύ τους. Ανάμεσα στους πέτρινους λίθους υπάρχει χώμα και μικρά βότσαλα για να κλείσουν τυχόν κενά. Αρχαία νομίσματα και κομμάτια κεραμικών αντικειμένων που βρέθηκαν κοντά στα τείχη χρονολογούνται στον 4ο αιώνα π.Χ. έως τον 1ο αιώνα π.Χ., επιβεβαιώνοντας περαιτέρω την ηλικία των ερειπίων της πόλης. Στον 3ο τρίτο Ρωμαιο-ιλλυρικό πόλεμο, τον Ιανουάριο - Φεβρουάριο 168 π.Χ. η Βασσανία πολιορκήθηκε από τον βασιλιά Γένθιο, επί αυτοκράτορος Οκταβιανού Αυγούστου. Ο Γένθιος συγκέντρωσε 15.000 πολεμιστές στην Λισσό[4] και εν συνεχεία επιτέθηκε στο φρούριο της Βασσανίας. Οι Ρωμαίοι ήταν κατασκηνωμένοι στην κοιλάδα του Γενούσου, και σχεδόν δύο φορές ισχυρότεροι. Επί κεφαλής ο πραίτορας Lucius Anicius Gallus. Σύντομα απελευθέρωσαν την πόλη και λίγο αργότερα νίκησαν τον βασιλιά της Ιλλυρίας. Η πόλις κατεστράφη από τους Ρωμαίους. Μετά την ρωμαϊκή εισβολή η πόλις εγκαταλείφθηκε.
Ο C. Patch την ταύτισε με
το χωριό Peđane ή Plane στις εκβολές του ποταμού Αρδάξανου[5]. Αλλά το
εύρημα της ομάδας Πολωνο-Αλβανών αρχαιολόγων του 2018, στο Βουσάτι, 20 χλμ. βορειοδυτικά,
άλλαξε τα πράγματα.
[**] Βασσανία < βᾶσσα (δωρ.), βῆσσα = φαράγγι πολύδενδρο, δρυμώδης κοιλάδα - βλ. Όμ., Σοφ. (> βλ. Βήσσανη) ή βάσσων (δωρ. συγκρ. του βαθύς) = πολύ βαθύς τόπος < βαίνω ή βαθία, βαθύς > βησσός
> βασσαίας (= τὰς ἐν βήσσῃ γεγονυίας, Ησ.)
> ἐν βάσσαις Κρονίου Πέλοπος στην Ολυμπία (O. 3.23)
> βάσσαισί τ' ἄρχειν Παλίου (P. 3.4)
> ἵκεο βᾶσσαν τάνδε, στην σπηλιά του Κενταύρου Χείρωνος στο Πήλιο (P. 9.51)
> ἐν βάσσαισιν Ἰσθμοῦ δεξαμένῳ στεφάνους (I. 3.11)
> Αλλά και είδος ποτηριού(***) που είναι πλατύ στο κάτω μέρος και στενό στο επάνω (παρὰ τοῖς Ἀλεξανδρεῦσιν) - Ἀθήν. 784Β.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Cabanes P. «Les illyriens de Bardulis à Genthios (IVe–IIe siècles avant
J.-C.)», εκδ. SEDES, Παρίσι, 1988.
- Derow P., A. Erskine, J. Crawley Quinn, «Rome, Polybius and the East», εκδ. Oxford University Press, 2015.
- Elsie R. «Albanian literature: a short history», εκδ. I. B. Tauris, Λονδίνο, 2005.
- Šašel K. M. «Appian and Illyricum», εκδ. Μουσείου Narodni Muzej Σλοβενίας.
- Wilkes J. J. «The Illyrians», 1992.
- Zdziebłowski S. Polscy archeolodzy odkryli w Albanii zaginione miasto
sprzed ponad 2 tys. lat. [w:] Nauka w Polsce, PAP SA, 7.6.2018.
- Zdziebłowski S. Polacy badają zaginione antyczne miasto w Albanii, Nauka
w Polsce, 14.6.2019.
[1] Bushat / Bushati / Busat. Η οικογένεια Βουσάτη, καταγόταν
από την περιοχή που ονομάτισε, και μεταξύ 1757 και 1831, κυβέρνησε το
ημιαυτόνομο πασαλίκι της Σκόδρας, το οποίο στην ακμή του περιελάμβανε μεγάλα
τμήματα της νυν Αλβανίας, του Κοσσυφοπεδίου, των δυτικών Σκοπίων και του νότιου
Μαυροβουνίου.
Ο
δήμος Bushat περιλάμβανε 14 χωριά: Ashta, Barbullush, Bushat, Fshat i Ri,
Hotnej, Konaj, Kosmaç, Kukël, Mali i Jushit, Melgusha, Plezha, Rranxa, Shkjeza και
Stajka.
[2] «Greek
lllvrians Bassania, a town under Roman control» - βλ. Wilkes. Οι
κάτοικοί της ονομάζονταν Βασσάνιοι / Βασσιανοί / Basjani.
[3] 5.000 βήματα.
[4] σημερινή Lezha / Lisss / Lješ.
[5] Νυν Ματ / Mat / Maća.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook