Η πολύμαστος Εφεσία Άρτεμις κρήνη στο Τίβολι Ρώμης! Σύμβολο της ασταμάτητης ροής της ζωής - του Γ. Λεκάκη

Η πολύμαστος Εφεσία Άρτεμις

κρήνη στο Τίβολι Ρώμης!

Σύμβολο της ασταμάτητης ροής της ζωής

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Κρήνη με την Άρτεμη της Εφέσου, δεσπόζει στους κήπους της Villa d'Este, στο Tivoli, 32 χλμ. ανατολικά της Ρώμης, στην Ιταλία κτίσθηκε το 1568 μ.Χ.

Έμβλημα της οικογένειας του Ηρακλή / Έρκολε Α΄ των Έστε, πρόγονου του Ιππόλυτου[1], είναι η Ύδρα με επτά κεφάλια και ο λευκός αετός. Στην Έπαυλι υπάρχει άλλωστε η «Αίθουσα του Ηρακλή» (1565-1566) του Τζιρόλαμο Μουτσιάνο, στην οροφή της οποίας απεικονίζονται 8 από τους 12 άθλους του Ηρακλέους με σχέδια τοπίων, αρχαιοτήτων, από τις Χάριτες και τις Αρετές. Η κεντρική νωπογραφία δείχνει τον Ηρακλή να καλωσορίζεται στον Όλυμπο από τους θεούς.

Η πολύμαστος θεά συμβολίζει την ασταμάτητη ροή της ζωής. Γι’ αυτό και είναι γνωστή και ως Κρήνη της Αφθονίας. Αλλά και την σχέση της με αυτά που προστάτευε, καθώς η πολυμαστία είναι γνώρισμα των θηλαστικών ζώων, ενώ παρατηρείται και σε ανθρώπους.

Το άγαλμα φιλοτεχνήθηκε από τον Giglio della Vellita.

Η «Βίλα ντ' Έστε» όμως είναι γεμάτη Ελλάδα:

        - Στην «Αίθουσα της Αφροδίτης» με το μεγάλο περιρραντήριο / σιντριβάνι,υπάρχει άγαλμα μιας κοιμωμένης Αφροδίτης. Αλλά τον 19ο αιώνα η θεά του Έρωτα, Αφροδίτη, που είχε ήδη απομακρυνθεί μετά τον θάνατο του Ιππολύτου, αντικαταστάθηκε από δύο νέα αγάλματα: Της Γαλήνης και της Θρησκείας!

        - Στην «Αίθουσα της Κρήνης», για συναυλίες και άλλα καλλιτεχνικά γεγονότα, που σχεδιάσθηκε και κατασκευάσθηκε (1565 – 1570), πιθανώς από τον Τζ. Μουτσιάνο και το εργαστήρι του,  είχε ανάγλυφα με τον ναό της Σίβυλλας, εικόνες του θεού Ερμή, νωπογραφία με την Σύναξη των Θεών, με τον Δία στο κέντρο να περιβάλλεται από όλους τους θεούς του Ολύμπου.

        - Στην «Αίθουσα της Ευγενείας», έργο του Φεντερίκο Ζούκκαρι και του εργαστηρίου του, υπάρχουν πίνακες με τον Πλάτωνα, τον Πυθαγόρα, τον Διογένη, τον Σωκράτη κ.ά. κλασσικών φιλοσόφων, με τις Χάριτες και τις Αρετές και την Εφεσία Αρτέμιδα!

        - Στο «Σπήλαιο της Αρτέμιδος» σε μονοπάτι, φιλοτεχνήθηκε το 1570-1572 από τους Λόλα και Πάολο Καλαντρίνο και τον Κούρτσιο Μακκαρόνε. με κομψά αγάλματα της θεάς Αθηνά και της Άρτεμης, ως δυο Αμαζόνες.[2] Ανάγλυφα με τον Ποσειδώνα, την Αθηνά, τις Καρυάτιδες και τις Μούσες, που στην θέση των οφθαλμών έχουν πολύτιμους λίθους! Και 5 σκηνές της ελληνικής μυθολογίας: Η μεταμόρφωση της Δάφνης, η απελευθέρωση της Ανδρομέδας από τον Περσέα, η μεταμόρφωση του κυνηγού Ακταίωνα σε ελάφι από την Άρτεμη, η μεταμόρφωση της νύμφης Σύριγγος σε καλάμι και τέλος η μεταμόρφωση της Καλλιστούς.

        - Στην «Κρήνη της Ευρώπης» / Fontana di Europa δεσπόζει το γλυπτικό σύμπλεγμα της Ευρώπης ενώ αγκαλιάζει τον Λευκό Ταύρο-Δία.[3]

        - Στην «Κρήνη του Πήγασου» / Fontana del Pegaso υπάρχει με το άγαλμα του Πήγασου, ανορθωμένο στα δύο πόδια και με απλωμένα τα φτερά του, έτοιμο να πετάξει.

        - Στην «Ωοειδή Κρήνη» / Fontana dell'Ovato ή «Κρήνη του Τίβολι» ή «Βασίλισσα των συντριβανιών» υπάρχει ο ποταμός του Ηρακλή / Ερκουλάνεο και η Σίβυλλα Τιμπουρτίνα ή Αλβουνέα, κρατώντας στα χέρια της τον μικρό Παλαίμονα, γιο της νύμφης Ινούς. Και δύο γύψινα αγάλματα του Βάκχου.

        - Στην εντυπωσιακή «Κρήνη των Δράκων» βρίσκεται ένα μεγάλο άγαλμα του Ηρακλή, σχετική με τον 11^ο άθλο του, για τα Μήλα των Εσπερίδων, όπου σκότωσε τον εκατοκέφαλο δράκο Λάδωνα.

        - Στην «Κρήνη της Προσερπίνας» / Fontana di Proserpina με άγαλμα της Αρέθουσας και άλλων νυμφών, σύμπλεγμα του Πλούτωνα, που απαγάγει την Περσεφόνη[4], όρθια επάνω σε ένα άρμα σε σχήμα κογχυλιού που έλκεται από άλογα, ενώ δύο Σειληνοί παίζουν θαλάσσιες άρπες και δύο δελφίνια ανακινούν τα νερά.

        - Στην «Κρήνη της Κουκουβάγιας» / Fontana della Civetta ή των «πουλιών» (1596 από τον Ραφαέλλο Σανγκάλλο με σχέδια του Τζιοβάννι ντελ Λούκα) υπήρχε πολύπλοκος υδραυλικός μηχανισμός[5] που, αξιοποιώντας την πτώση του νερού, εμφάνιζε μεταλλικά πουλιά από τα μπρούτζινα κλαδιά, που πλέκονταν στην κόγχη της κρήνης, που έβγαζαν ήχους παρόμοιους με κελάηδημα – σαν το «ξυπνητήρι του Πλάτωνος». Ένας άλλος μηχανισμός εμφάνιζε μια κουκουβάγια, το άχαρο κελάηδημα της οποίας φόβιζε τα πουλιά. Είχε αγάλματα του Πανός, των Σάτυρων, κ.ά. ψηφιδωτά με μήλα, υπενθυμίζοντας τον άθλο του Ηρακλή, κ.ά.

        - Στην «Κρήνη του Υδραυλικού Οργάνου» / Fontana dell'Organo (1568 – 1611) υπήρχε άλλος αξιοθαύμαστος υδραυλικός μηχανισμός[6] που παράγει ήχους κανονικού εκκλησιαστικού οργάνου! Κοσμείται από  Σειρήνες, άγαλμα του Απόλλωνος, κ.ά.

        - Στην «Κρήνη του Ποσειδώνα» / Fontana di Nettuno είναι το πιο εντυπωσιακό σιντριβάνι της βίλας. Με νυμφαία / σπήλαια των Σιβυλλών, με μια προτομή του Ποσειδώνα, κ.ά.

        - Στην «Κρήνη της Αριάδνης» / Fontana di Arianna, με άγαλμα της κοιμωμένης Αριάδνης.

Υπάρχουν ακόμη, οι Κρήνες «της Ροτόντας των Κυπαρισσιών» / Fontane della Rotonda dei Cipressi, η «Κρήνη του Κυπέλλου» / Fontana del Bicchierone ή του Κρίνου / Fontana del Gigli, οι «Εκατό Κρήνες» / Cento Fontane, η «Κρήνη της Μικρής Ρώμης» / La Rometta, οι «λιμνούλες με τα ψάρια» / Le Peschiere, οι «Κρήνες με τις Στοίβες» / Fontane delle Mete, κ.ά.

Η θεά Άρτεμις του ελληνικού πανθέου, που πετυχαίνει τον στόχο της… διάνα, έγινε στον δυτικό κόσμο… Diana / Διάνα, Ντιάνα / Νταϊάνα – ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκάκης «Τα επίθετα της θεάς Αρτέμιδος». Είναι η καθολική μητέρα, που παρέχει ουσία σε όλους. Στοιχεία της επιρροής της εμφανίζονται τουλάχιστον από τον 10^ο αιώνα π.Χ.

Ο δε ιερός ναός της στην Έφεσο, που κτίσθηκε τον 7^ο αιώνα π.Χ. κτίσθηκε και ξανακτίσθηκε πολλάκις.

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.9.2021.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Το 1550 ο πάπας Ιούλιος Γ΄, θέλοντας να ευχαριστήσει τον καρδινάλιο Ιππόλυτο Β΄ των Έστε (1509-1572) - δευτερότοκο υιό του Αλφόνσου Α’, δούκα της Φερράρα και της Λουκρητίας Βοργία - για την συμβολή του στην εκλογή του στον παπικό θρόνο, τον ονόμασε «ισόβιο κυβερνήτη του Τίβολι». Ο Ιππόλυτος εισήλθε στο Τίβολι στις 9 Σεπτεμβρίου 1550. Έκανε έδρα του ένα παλαιό μοναστήρι των Βενεδικτίνων, που διαχειρίζονταν Φραγκισκανοί μοναχοί.

[2] Τα αγάλματα ευρίσκονται τώρα στο Μουσείο του Καπιτωλίου, όπου μεταφέρθηκαν μετά την αγορά τους από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΔ'.

[3] Το γλυπτό αυτό κοσμεί τώρα την Βίλα Αλμπάνι στην Ρώμη, ενώ η μαρμάρινη λεκάνη της βάσης έχει πια χαθεί.

[4] Το άγαλμα της Περσεφόνης μαζί με τα δύο αγάλματα στις κόγχες έχουν χαθεί.

[5] Ο μηχανισμός με την πάροδο του χρόνου χάθηκε!

[6] Ο μηχανισμός της κρήνης κατασκευάσθηκε από δυο Γάλλους μηχανικούς, τον Λυκ Λεκλέρκ και τον Κλωντ Βενάρ.

πολυμαστος Εφεσια Αρτεμις κρηνη Τιβολι Ρωμης συμβολο ασταματητη ροη ζωη πολυμαστια Εφεσος θεα Αρτεμη Ρωμη Κρηνες κηπος βιλλα βιλα ντ Εστε Villa d' Este, Tivoli, Ιταλια 16ος αιωνας 1568 μΧ εμβλημα οικογενεια Ηρακλης / ερκολε Α΄ Ιππολυτος υδρα επτα 7 εφτα κεφαλια λευκος αετος επαυλις αιθουσα 1565 1566 Μουτσιανο, οροφγ αθλοι Ηρακλη σχεδιο τοπιο αρχαιοτητα Χαριτες Αρετες νωπογραφια ολυμπος θεοι ολυμπου ολυμπιοι Αφθονια προστατις θηλαστικο ζωο ανθρωπος αγαλμα ντελα ντελλα βελιτα βελλιτα della Vellita αρχαια Ελλαδα Αφροδιτη περιρραντηριο / σιντριβανι, κοιμωμενη 19ος ερωτας, αντικατασταση αγαλματα Γαληνη Θρησκεια Κρηνης συναυλια 1570 εργαστηρι αναγλυφο ναος Σιβυλλα εικονα θεος Ερμης Συναξη των Θεων, Διας ζευς Ευγενεια Ζουκκαρι Ζουκαρι πινακας πλατων Πλατωνας, Πυθαγορας, Διογενης, Σωκρατης αρχαιοι ελληνες κλασσικοι φιλοσοφοι Χαρις Αρετη Σπηλαιο της Αρτεμιδος 1572 Καλαντρινο Μακκαρονε. Μακαρονε Αθηνα Αμαζονες αναγλυφα Ποσειδωνας, ποσειδων Καρυατιδες Καρυατιδα Μουσες, μουσα οφθαλμος πολυτιμος λιθος ελληνικη μυθολογια μεταμορφωση Δαφνη απελευθερωση Ανδρομεδα Περσεας, περσευς κυνηγος Ακταιωνας ακταιων ελαφι νυμφη Συριγγα συριγξ καλαμι Καλλιστω αρκτος Ευρωπη γλυπτικο συμπλεγμα Ταυρος ταυροΔιας Πηγασος φτερα Ωοειδης Βασιλισσα των συντριβανιων ποταμος Ερκουλανεο σιβυλα Τιμπουρτινα Αλβουνεα, Παλαιμονας, παλαιμων Ινω γυψινο Βακχος Δρακος Μηλα των Εσπεριδων, εκατοκεφαλος λαδων Λαδωνας επτακεφαλος Εσπεριδες μηλο Προσερπινα Αρεθουσα νυμφώες Πλοωτωνας, πλουτων απαγωγη Περσεφονη αρμα κογχυλι κοχυλι αλογο ιππος Σειληνος θαλασσια αρπα δελφινι νερα Κουκουβαγια πουλι 1596 Σανγκαλλο Σανγκαλο σχεδια Λουκα πολυπλοκος υδραυλικος μηχανισμος νερο μεταλλικο πουλια μπρουτζινο κλαδι κογχη ηχος κελαηδημα ξυπνητηρι του Πλατωνος γλαυξ γλαυκα, αχαρο Πανας, παν Σατυρος ψηφιδωτο Υδραυλικο Οργανο 1568 – 1611 ηχοι εκκλησιαστικο οργκελ Σειρηνες, Απολλωνας, απολλων σειρηνα συντριβανι νυμφαιο σπηλαια Σιβυλλες Αριαδνη Ροτοντα Κυπαρισσι Κυπελλο Κρινο Εκατο 100 Κρηνες εκατοκρηνο Μικρη Ρωμη λιμνουλα ψαρια Στοιβα ελληνικο πανθεο, στοχος διανα, δυτικος κοσμο; Diana / Ντιανα / Νταιανα καθολικη μητερα, ουσια επιρροη 10ος αιωνας πΧ ιερος ναος 7ος 1550 παπας παππας Ιουλιος Γ καρδιναλιο Ιππολυτος Β 1509 1572 Αλφονσος Α δουκας της Φερραρα φεραρα Λουκρητια Βοργια παπικος θρονος, ισοβιος κυβερνητης 9 Σεπτεμβριου 1550 Σεπτεμβριος μοναστηρι Βενεδικτινοι Φραγκισκανοι μοναχοι Μουσειο του Καπιτωλιου, Καπιτωλιο αγορα Βενεδικτος ΙΔ γλυπτο Αλμπανι μαρμαρινη λεκανη βαση αρχαιοκαπηλια κογχες Γαλλος μηχανικος, Λεκλερκ Βεναρ

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ