«ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΗΡΩΝ» το πιο τέλειο δείγμα γαλλικού ποιητικού ρεαλισμού

«ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΗΡΩΝ»

το πιο τέλειο δείγμα

γαλλικού ποιητικού ρεαλισμού

“ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΗΡΩΝ” - Το πιο τέλειο δείγμα γαλλικού ποιητικού ρεαλισμού του ΜΑΡΣΕΛ ΚΑΡΝΕ από τις 21 Σεπτεμβρίου 2023 στους κινηματογράφους από τη NEW STAR.

«Μια από τις πιο συναρπαστικές και προκλητικές ταινίες της εποχής.»

New York Times

 

«Κάθε του στιγμή είναι συναρπαστική.»

London Evening

 

«Μια ταινία που δεν αρκείται στα τετριμμένα.»

The New Republic

 

«Απαιδιόδοξη, αλλά παράξενα μεγαλειώδης.»

Guardian

 

«Ένα εξαιρετικό και συναρπαστικό παράδειγμα μελαγχολικού ρεαλισμού.»

Empire Magazine

 

«Μία από τις πρώτες ταινίες που χρησιμοποιήθηκε ο όρος φιλμ-νουάρ.»

Charles O’Brien

 

National Board Review - 1939

Καλύτερη Ξενόγλωσση ταινία

Κορυφαία Ξενόγλωσση ταινία

Βραβείο Α’ αντρικού ρόλου – Jean Gabin

Βραβείο Α΄ γυναικείου ρόλου – Michel Simon

 

Prix Louis Delluc - 1939

Καλύτερης σκηνοθεσίας – Marcel Carne

 

Φεστιβάλ Βενετίας 1938 – Ειδική Μνεία - Marcel Carne

ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΗΡΩΝ

(Le Quai des brumes)

 

Σκηνοθεσία: Marcel Carne

Κύριοι Ρόλοι: Jean Gabin, Michel Simon, Michele Morgan, Pierre Brasseur

Σενάριο: Jacques Prevert

Παραγωγή: Gregor Rabinovitch

Μουσική: Maurice Jaubert

Φωτογραφία: Eugen Schufftan

Μοντάζ: Rene Le Henaff

Σκηνικά: Alexandre Trauner

Κοστούμια: Coco Chanel

Διάρκεια: 1h 31m

 

ΣΥΝΟΨΗ

Ένας λιποτάκτης του γαλλικού αποικιακού στρατού προσπαθεί να φύγει από τη Γαλλία, για να ξεκινήσει μια νέα ζωή. Με το που φτάνει στο λιμάνι της Χάβρης, ερωτεύεται μια 17χρονη που είναι το αντικείμενο του πόθου των ανδρών του λιμανιού. Η γνωριμία τους θα πυροδοτήσει πρωτόγνωρες εξελίξεις σε όλο τον μικρόκοσμο του λιμανιού.

Ο Μαρσέλ Καρνέ ήταν μόλις είκοσι εννέα ετών και είχε δύο μεγάλου μήκους ταινίες πίσω του όταν σκηνοθέτησε το «Λιμάνι των Αποκλήρων». Σκηνοθέτησε τον Ζαν Γκαμπέν, που ήταν ήδη μεγάλος σταρ εκείνη την εποχή. Οφείλει αυτήν την ευκαιρία στον ίδιο τον ηθοποιό που, εντυπωσιασμένος από το αστείο δράμα, επέμεινε να γυρίσει μια ταινία με το δίδυμο Carné-Prévert, και έτσι διευκόλυνε την παραγωγή της ταινίας.

Ο Φρανκ Νάτζεντ της The New York Times έγραψε ότι η ταινία είναι "μια από τις πιο συναρπαστικές και προκλητικές ταινίες της εποχής". σύμφωνα με τον ίδιο, είναι μια διεξοδική μελέτη μαύρου και γκρίζου, χωρίς ελεύθερο γέλιο, αλλά είναι επίσης μια εξαιρετικά όμορφη κινηματογραφική ταινία από καθαρά εικαστική σκοπιά και ένα παράξενο συγκλονιστικό δράμα, μια αλλαγή είναι σαν τονωτικό ως μια χειμωνιάτικη μέρα.

Την εποχή της κυκλοφορίας της, η ταινία επικρίθηκε ευρέως επειδή ήταν υπερβολικά αρνητική σχετικά με το κράτος και τον ηθικό χαρακτήρα των Γάλλων. Μετά από εξήντα χρόνια της κυκλοφορίας της, ο Λικ Σαντ, γράφοντας για την ταινία κατά την επανακυκλοφορία της από την Criterion Collection, τη χαρακτήρισε την ταινία ως «οριστικό παράδειγμα του στυλ που είναι γνωστό ως «ποιητικός ρεαλισμός» των πρωταγωνιστών, την κίνηση της ιστορίας πρώτα προς τα πάνω προς μία μόνο στιγμή ευτυχίας και στη συνέχεια προς την αδυσώπητη καταστροφή - ενα κινηματογραφικό στυλ το οποίο είχε ευδοκιμήσει με κάποια μορφή ή άλλα μέσα στη δεκαετία του 1930. Ο Δανός σκηνοθέτης Καρλ Ντράγιερ περιλάμβανε Το λιμάνι των απόκληρων στην πρώτη του λίστα ταινιών.

 

Trailer New Star – Αγγλικο

Link FLICKR για AΦΙΣΕΣ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ-BANNER

IMDB

 

ΛΙΚ ΣΑΝΤ

 «Το Λιμάνι των Αποκλήρων έχει σχεδόν όλες τις ιδιότητες που ήταν κάποτε συνώνυμες με την ιδέα του γαλλικού κινηματογράφου. Τα θολά φώτα, τα υγρά λιθόστρωτα δρομάκια, οι κατακόκκινες λεύκες που περιβάλλουν το δρόμο έξω από την πόλη, η φιλοσοφική βαρύτητα των υποστηρικτικών χαρακτήρων, η ιδέα ότι τίποτα στη ζωή δεν είναι πιο σημαντικό από το πάθος - τα πράγματα αυτά καθόρισαν έναν εθνικό κινηματογράφο που ίσως να είχε υποβαθμιστεί από το Χόλιγουντ όσον αφορά την εμβέλεια και το κέρδος, αλλά έμεινε κάθε ίντσα ψηλά σε σχέση με την ομορφιά και δύναμη». 

 

You got the look, Coco!

Ο μπερές και το αδιάβροχο που φορούσε η Michèle Morgan στην ταινία υιοθετήθηκαν μετά από συμβουλές της Γαλλίδας σχεδιάστριας μόδας και στυλίστριας της ταινίας, Coco Chanel.

«Μια ταινία σαν αυτή δεν χρειάζεται φόρεμα. Ένα αδιάβροχο, ένας μπερές, αυτό είναι όλο!» λέει η Coco Chanel όταν η Michèle Morgan την καλεί να την ντύσει στο «Λιμάνι των Αποκλήρων». Και η μαγεία γίνεται. Αν ο μινιμαλισμός του ντυσίματος ανταποκρίνεται καλά στη φιλοσοφία της Chanel, αυτό το κυρτό αδιάβροχο βρίσκεται στους αντίποδες της μόδας που παρουσίαζε εκείνη την εποχή. Η σχεδιάστρια κατάφερε να απελευθερωθεί και από τους δικούς της κώδικες για το καλό ενός χαρακτήρα που από τότε έμεινε στα χρονικά.

 

ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ

·        Υπόδειγμα του ποιητικού ρεαλισμού, ενός καλλιτεχνικού ρεύματος της Γαλλίας κατά τη δεκαετία του 1930.

·        Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του σκηνοθέτη, η συγκεκριμένη διασκευή του βιβλίου του 1927 γεννήθηκε μετά από ερώτηση του Raoul Ploquin, επικεφαλής τότε των γαλλικών ταινιών για τη γερμανική UFA, που τον ρώτησε εάν είχε κάποια ιδέα για ταινία με τον Jean Gabin, που είχε τότε συμβόλαιο στη γερμανική εταιρία. Ο Carne πρότεινε αυτό, με τους δυο τους να κάθονται να το διαβάζουν προσεκτικά και να συμφωνούν, ενώ ο Jacques Prevert έθεσε άμεσα διαθέσιμο τον εαυτό του για το σενάριο, μια και αγαπούσε το μυθιστόρημα του Pierre Dumarchais.

·        Το μεγαλύτερο μέρος από όσα βλέπουμε είναι σκηνικά, και δεν φαίνεται η Χάβρη (που είχε επιλεγεί ειδικά λόγω ενός λούνα-παρκ της). Μάλιστα, είναι κατασκευασμένα ώστε να δίνουν μια “ψεύτικη” οπτική στους δρόμους, με το εφέ των φακών της κάμερας να μακραίνει τις αποστάσεις. Στο βιβλίο, σημείο δράσης είναι το Παρίσι, ενώ λόγω της UFA τα γυρίσματα ήταν αρχικά να γίνουν στο Αμβούργο. Ο ίδιος όμως ο Joseph Goebbels φάνηκε εχθρικός απέναντι σε μια ταινία με κεντρικό ήρωα έναν λιποτάκτη, και τα δικαιώματα εξαγοράστηκαν, πλάι σε αυτά του Jean Gabin, από τον παραγωγό Gregor Rabinovitch. Η ειρωνεία ήταν ότι ο Rabinovitch ήταν μεν Γερμανός, αλλά ήταν και ένας από τους Εβραίους που είχαν διαφύγει από τη ναζιστική Γερμανία το 1933.

·        Πριν η ταινία ολοκληρώσει τα γυρίσματα, η γαλλική κινηματογραφική ένωση πρόβαλε κομμάτια σε ανοιχτό κοινό, κάτι που ήταν σπάνιο ακόμα τότε.

·        Η λέξη “λιποτάκτης” ήταν το μόνο που η γαλλική λογοκρισία δεν δέχονταν ώστε να δώσει τη συγκατάθεση της στην ταινία. Αυτό ήταν και το φλέγον σημείο που οδήγησε στην απαγόρευση της από την κατοχική Γαλλία, ενώ στη φασιστική Ιταλία οι διάλογοι είχαν αλλάξει μέσω του ντουμπλάζ. Αλλά και από το 1946, στη Γαλλία προβάλλονταν ακατάλληλη για άτομα κάτω των 16 ετών, κάτι που αποκαταστάθηκε μόλις το 2011.

·        Η γαλλική κριτική της εποχής διχάστηκε. Οι αρνητικές κριτικές είχαν προέλθει είτε από δεξιές εφημερίδες (αποκαλούσαν την ταινία “κομουνιστική”), είτε από κομουνιστικές (αποκαλούσαν την ταινία “φασιστική”)! Ειδικά όμως ο Jacques Prevert είχε εξοργιστεί με μία συγκεκριμένη κριτική που αποκαλούσε την ταινία φασιστική, μια και προέρχονταν από τον Jean Renoir, με τον οποίο δύο χρόνια πριν είχαν συνεργαστεί. Αντίθετα στα ταμεία το φιλμ έσπασε κάθε προηγούμενο εγχώριο ντεκόρ, με τα εισιτήρια να μετρούνται στα 2,5 εκατομμύρια μέχρι και το 1945, και την επανακυκλοφορία του εκείνο το έτος.

·        Κλασσική για το γαλλικό σινεμά έμεινε η ατάκα “T’as d’beaux yeux, tu sais” (Έχεις όμορφα μάτια, το ξέρεις) που απευθύνει ο Jean Gabin προς τη Michele Morgan.

·        Ο Eric Rohmer είχε δηλώσει πως όταν είδε αυτή την ταινία στα 18 του, αποφάσισε να γίνει σκηνοθέτης.

·        Σύμφωνα με τον καθηγητή Charles O’Brien, πρόκειται για μία από τις πρώτες ταινίες που χρησιμοποιήθηκε ο όρος φιλμ-νουάρ από τους κριτικούς.

Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου

Το Λιμάνι των Απόκληρων είναι το πνευματικό παιδί του Μ (και γενικότερα του γερμανικού εξπρεσιονισμού), τόσο θεματικά όσο και στυλιστικά. Πέρα από τις κοινωνικές ψυχοπαθολογίες της συλλογικής παράνοιας, της σύγχυσης, της ηθικής κατάπτωσης και του φόβου, που διαπερνούν και τα δυο έργα, το Λιμάνι των απόκληρων, χτίζει αυτήν την ατμόσφαιρα με τα ίδια εξπρεσιονιστικά υλικά: τη σκοτεινή φωτογραφία, με το βασικό εκφραστικό στοιχείο της ομίχλης, και την υποβλητική χρήση των σκηνικών, με πρόσθετα δάνεια από το ρεαλισμό της αγγλικής σχολής ντοκιμαντέρ του ’30.

Πέρα από την πολιτική αλληγορία, το Λιμάνι των απόκληρων διαθέτει μια γνήσια ποιητική φλέβα και μια ονειρική διάθεση στην ανάπλαση αυτού του “κάτω κόσμου”, που το σφραγίζουν με τη στάμπα του “καταραμένου”. Μέσα από τη μούχλα και την ομίχλη του λιμανιού της Χάβρης, ο Καρνέ έφτιαξε το ιδανικό απάγγιο για όλες τις απόκληρες-αδέσποτες φιγούρες του ονειρόκοσμου μας: στα πλακόστρωτα σοκάκια του λιμανιού, στα φτηνά μπαρ και τα ξενοδοχεία, κάτω από τους γερανούς της αποβάθρας, στα μαγαζιά με τα εξωτικά αντικείμενα από μακρινούς τόπους, μέσα και έξω από την ομίχλη, τριγυρίζουν τα φαντάσματα του Ρεμπό, του Ένσορ, του Ζενέ, του Γκογκέν, των beat ποιητών, του Μπρελ, του Καββαδία…».

ΔΕΚΑ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΧΑΣΕΤΕ ΤΟ «ΛΙΜΑΝΙ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΗΡΩΝ»

Εξ άλλου, 10 λόγοι για να μη χάσετε το Λιμάνι των απόκληρων είναι:

Γιατί η ταινία μαζί με το Ξημερώνει, επίσης του Καρνέ, αποτελεί μια από τις πιο κυνηγημένες στη Γαλλία, και στο Μεσοπόλεμο και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.

Γιατί ο πεσιμισμός, η μελαγχολία της και οι τάσεις φυγής που κατέγραψε, όπως και η περίπτωση ενός λιποτάκτη, θεωρήθηκαν οτι υπόσκαπταν το φρόνημα του γαλλικού λαού.

Γιατί είναι αστείο να θεωρούνται υπεύθυνες οι ταινίες ενώ αυτές αποτελούν αντανακλάσεις ιδεολογικών και κοινωνικών φαινομ’ένων της εποχής τους.

Για το εκπληκτικό δέσιμο που δημιουργούν μεταξύ τους ο πληθωρικός Ζαν Γκαμπέν και η ντελικάτη μικρούλα Μισέλ Μοργκάν. Αξιοσημείωτο είναι ότι ανέπτυξαν πολύκροτη εξωφιλμική ερωτική σχέση.

Για το εξαιρετικό σενάριο του Ζακ Πρεβέρ που συνδυάζει το γαλλικό ποιητικό ρεαλισμό με την κοινωνική απογοήτευση.

Για την εκπληκτική φωτογραφία του Γιουτζίν Σουφτάν γεμάτη ομίχλες και σκιές που συμβολίζουν το αδιέξοδο.

Για το εξαιρετικό μοντάζ που βασίζεται στις αρχές του Αϊζενστάιν και σχολιάζει βουβά όχι μόνο τις εξελίξεις αλλά και τον κίνδυνο της κοινωνικής κατάρρευσης.

Γιατί, πέρα από την υψηλή ψυχαγωγία και όλο το ποιητικό ύφος, η ταινία αποτελεί και μια σειρήνα κινδύνου για να κινητοποιηθούν οι εφησυχασμένοι Γάλλοι αστοί.

Γιατί και με αυτή την ταινία, όπως και με το Ξημερώνει, θεμελιώνεται πια μια νέα τάση: το κλασικό γαλλικό φιλμ νουάρ.

Γιατί αξίζει να συγκρίνουμε τις διαφορές του γαλλικού με το αμερικανικό φιλμ νουάρ. Στο πρώτο επικρατεί ο φαταλισμός, το μοιραίο και η υποταγή σε αυτό, ενω στο δεύτερο είναι καθαρά κοινωνική και καταγγελτική.

 

MARCEL CARNE (1906-1996)

Συναγωνιζόμενος με τον Jean Renoir για την πρωτοκαθεδρία στον Γαλλικό Κινηματογράφο μέσα από μια εκθαμβωτική καριέρα, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του '30 και του '40 γύρισε επτά αλλεπάλληλες ταινίες οι οποίες εδραίωσαν μια φήμη που ακόμη και η ρεβιζιονιστική επίδραση της Nouvelle Vague δεν κατόρθωσε να μειώσει. Μάλιστα ο Καρνέ είναι ώριμος για επανεκτίμηση σε μια εποχή όπου τα ειδικά εφέ είναι τόσο της μόδας. Τερπόταν με τα τεχνάσματα και της οπτικές απάτες, που του πρόσφερε το σινεμά, την εποχή του απογείου της καριέρας του. Ο Καρνέ είχε μάθει την τέχνη δουλεύοντας προηγουμένως ως βοηθός σε σκηνοθέτες, όπως ο René Clair και ο Jacques Feyder, στην ηλικία των 30 έκανε το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, Jenny. Η μεγάλη του επιτυχία, του επέτρεψε να γίνει ένας πολυγραφότατος σκηνοθέτης με ταινίες όπως, Drôle de Drame, Le Quai des Brumes, Hôtel du Nord και Le Jour se Lève ξεδιπλώνοντας ένα σπάνιο ταλέντο στο να σκηνοθετεί τους ηθοποιούς του και στον έλεγχο της ατμόσφαιρας, που δεν κατόρθωσε κανείς τότε, ακόμα και ως τώρα να ξεπεράσει. Οι ήρωες του είναι βλοσυροί, λακωνικοί, μοναχικοί άνθρωποι, και οι γυναίκες του εμφανίζονται ως θύματα με χρυσή καρδιά, ατσαλένιο χαρακτήρα, κι ένα ψήγμα μαγείας. Έχουν αγωνιστεί για επιβίωση, αντιμέτωπες με μια αναπόδραστη μοίρα, όπως ακριβώς και η πατρίδα του Καρνέ με την αγωνία της οικονομικής κατάρρευσης και στα πρόθυρα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Όταν η Γαλλία καταλαμβάνεται το 1940, ο Καρνέ αποφασίζει να συνεχίσει να εργάζεται, χρησιμοποιώντας ιστορικά θέματα και σκηνικά για να αποφύγει τη λογοκρισία κι επαφίεται στο εξαιρετικό επιτελείο τεχνικών του για να επιτύχει τους στόχους του. Και στις δύο ταινίες του Les Visiteurs du soir και Les Enfants du Paradis υποβόσκει μια σκληρή κριτική για την Γερμανική Κατοχή κάτω από την επίφαση μιας ιστορικής ίντριγκας. Τα μεταπολεμικά του έργα υπολείπονται κάπως, συγκριτικά, παρόλο που η δεξιότητα του Καρνέ να χειρίζεται το καστ του δεν κλονίστηκε ποτέ. Έδωσε λαμπρές ευκαιρίες σε πολλά νέα ταλέντα όπως ο Yves Montand, Gérard Philippe, Laurent Terzieff και Jean-Paul Belmondo, καθώς συνέχιζε να συνεργάζεται με επιβλητικά ονόματα όπως ο Gabin και η Arletty. Συνέχιζε να σκηνοθετεί ως και τα 70 του κι έγινε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας το 1980, όντας ο πρώτος σκηνοθέτης που απέλαβε τέτοιας τιμητικής διάκρισης. Δύο χρόνια νωρίτερα, Τα Παιδιά Του Παραδείσου είχαν εκλεγεί ως η καλύτερη ομιλούσα Γαλλική ταινία όλων των εποχών, κι αυτό οδήγησε στη βράβευση του Καρνέ με το ειδικό βραβείο “César des Césars” στην ετήσια τελετή απονομής στο Παρίσι το 1979.

 

Φιλμογραφία Καρνε:

Nogent, Eldorado du Dimanche (1929)
Jenny (1936)
Drôle de Drame ou L' étrange Aventure du Docteur Molyneux (1937)
Le Quai des Brumes (1938)
Hôtel du Nord (1938)
Le Jour se Lève (1939)
Les Visiteurs du Soir (1942)
Les Enfants du Paradis (1945)
Les portes de la Nuit (1946)
La Fleur de l'âge(1947)
La Marie du Port (1950)
Juliette ou La Clef des Songes (1951)
Thérèse Raquin (1953)
L'air de Paris (1954)
Le pays d'où Je Viens (1956)
Les Tricheurs (1958)
Terrain Vague (1960)
Du Mouron pour les petits Oiseaux (1963)
Trois Chambres à Manhattan (1965)
Les Jeunes Loups (1968)
Les Assassins de l'Ordre (1971)
La Merveilleuse Visite (1974)
La Bible (1977)

 

ΠΗΓΗ: NEW STAR, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 6.9.2023.

ΛΙΜΑΝΙ ΤΩΝ ΑΠΟΚΛΗΡΩΝ τελειο δειγμα γαλλικος ποιητικος ρεαλισμος λιποτακτης γαλλια αποικιακος στρατος Χαβρη ερωτας 17χρονη αντικειμενο του ποθου ποθος μικροκοσμος Καρνε ταινια Αποκληροι Γκαμπεν, ηθοποιος αστειο δραμα, Prévert, συναρπαστικη προκλητικη εποχης μελετη μαυρο γκριζο ελευθερο γελιο, κινηματογραφικη κινηματογραφος εικαστικα κρατος ηθικη Γαλλοι κινηματογραφικο 1930

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ