Αλιείς Αργολίδος, οι επαγγελματίες… φοίνικες της Ελλάδος, από την νεολιθική εποχή! Με λατρεία της Τριάδος: Αθηνά – Απόλλων - Ασκληπιός - του Γ. Λεκάκη

Αλιείς Αργολίδος,

οι επαγγελματίες… φοίνικες

της Ελλάδος,

από την νεολιθική εποχή!

Με λατρεία της Τριάδος:

Αθηνά – Απόλλων - Ασκληπιός

Του Γιώργου Λεκάκη

Το β΄ τέταρτο του 5^ου αιώνα π.Χ., οι Τιρύνθιοι ενισχύουν και οργανώνουν τον οικισμό, που υπήρχε στην θέση αυτή ήδη από την νεολιθική περίοδο. Η πόλις εγκαταλείπεται στα τέλη του 4^ου ή τις αρχές του 3^ου αιώνα π.Χ.

Στους ρωμαϊκούς χρόνους κατασκευάζονται θέρμες και τμήμα πιθανότατα έπαυλις κοντά στον κυκλικό πύργο, στο βορειοανατολικό άκρο της ακρόπολης.

Ανασκαφή νεκροταφείου εκτός των τειχών της ακροπόλεως έγινε από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1958. Τις δεκαετίες του 1960 και 1970 πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα και αποτύπωση από την Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών, υπό την επίβλεψη της Δ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Ναυπλίου.

Η ακρόπολις κείται σε λόφο, που βρίσκεται στην νότια πλευρά του κόλπου του Πορτοχελιού. Το βόρειο τμήμα της έχει βυθισθεί. Τα τείχη της, μήκους 186 μ. και πλάτους 2,50 μ., ενισχυμένα με τετραγωνικούς και κυκλικούς πύργους, έχουν θεμέλια από πωρόλιθο και ανωδομή από κροκάλιθους καλυμμένη με πλίνθους και κέραμους. Εντός της ακροπόλεως έχει ανασκαφεί θρησκευτικό κέντρο (αποθέτης του 6^ου και 5^ου αιώνα π.Χ., βωμός του 4^ου αιώνα π.Χ.), οικίες και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις.

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.11.2021.

Στον χάρτη - εκτός από τους Αλιείς, διαβάζουμε:
Τροιζήνα (Troezen), Κελένδερις, Καλαυρία (νυν νήσος Πόρος),
ακρ. Σκύλλαιον, Ερμιόνη (Hermione), Υδρέα (νυν νησος Ύδρα - Hydrea),
Απεροπια (νυν νησιδα Δοκός), Βούπορθμος, Τρικρανα (νυν μικρονησι Τρίκερι), Πιθυούσα (νυν νησις Σπέτσες),
Αριστεραί (νυν Σπετσοπούλα), Ατιουσα, Βουκεφαλα, Μάση (νυν Κοιλάδα), Εφύρα (νυν μικρονήσι Ψηλή), Ασίνη, Ναύπλιον.

Η πόλις Ἁλιεῖς, ή Ἁλίκη[1], ή Ἁλία ή Ἄλυκος ή Ἁλιαί[2] στον 37ο παράλληλο [37°18′51″N 23°9′4″E] στην Ερμιονίδα Αργολίδος, στον Αργολικό Κόλπο, είχε ως πρώτους αποίκους, πιθανότατα τους Δρύοπες, ήδη από τον 7ο αιώνα, π.Χ.

Επήρε το όνομά της από την κύρια δραστηριότητα των κατοίκων της, οι οποίοι ήσαν αλιείς: Ασχολούνταν με το ψάρεμα και την συλλογή κογχυλιών πορφύρας – ήσαν δηλ. επαγγελματίες φοίνικες - από τα οποία παρήγαγαν το κύριο εξαγώγιμο προϊόν τους.

Η πόλις εκτίσθη το 470-468 π.Χ. όταν οι Αργείοι κατέστρεψαν την Τίρυνθα. Τότε οι κάτοικοι της Τίρυνθος, πρόσφυγες, εζήτησαν καταφύγιο στους Ερμιονείς, οι οποίοι τους παραχώρησαν την περιοχή όπου και εγκαταστάθηκαν. Αυτή η πόλις κατελήφθη κατά τα 80ά Ολύμπια (460 π.Χ.) από τον Ανήριστο, τον γιο του Σπερθία, και υποτάχθηκε στην Σπάρτη. Η πόλις ήταν αρχικώς σύμμαχος της Σπάρτης, όπως και η αρχική πατρίδα τους, η Τίρυνς. Εν συνεχεία, οι Αθηναίοι προσπάθησαν επανειλημμένα να ελέγξουν το λιμάνι, κάτι που συνέβη το 459 π.Χ. Ωστόσο, το αθηναϊκό στρατιωτικό απόσπασμα ηττήθη από τις συνδυασμένες δυνάμεις των Κορινθίων - Επιδαυρίων - Σικυωνίων, οι οποίοι έδειξαν έτσι το ενδιαφέρον τους για την Αργολίδα. Το 430 π.Χ. έγινε αναγκαστικά σύμμαχος των Αθηνών, κάτι που επέβαλλαν οι Αθηναίοι, με νέα στρατιωτική επέμβαση. Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, ο Περικλής , που προσπάθησε να καταλάβει την Επίδαυρο, προφανώς προσπάθησε να κερδίσει έδαφος και στην Αλία. Το 424-423 π.Χ. η ανατολική ακτή της Πελοποννήσου τελικά κατακτήθηκε και η πόλη και το λιμάνι τελικά εγκαταλείφθηκαν. Μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο ενετάχθη πάλι στις συμμαχικές πόλεις της Σπάρτης, μέχρι την Μάχη της Μαντινείας. Με την συνθήκη ειρήνης που ακολούθησε η πόλις ανεξαρτητοποιήθηκε – βλ. Ξενοφών.

Τον  4ο αιώνα  π.Χ. μετά την «θαυματουργή» θεραπεία ενός πολίτη από ένα φίδι, από το Ασκληπιείο της Επιδαύρου, η πόλις Αλία συμβουλεύθηκε το Μαντείο των Δελφών, και έλαβε οδηγίες να κτίσει ναό, με άγαλμα του Ασκληπιού.

Η πόλις έκοψε νομίσματα με το γενειοφόρο κεφάλι του Ηρακλή ή στεφανωμένου Απόλλωνα(***) στον εμπροσθότυπο και με φοίνικα ή ρόπαλο στον οπισθότυπο, που έγραφαν ΤΙ ή ΤΙΡΥ ή ΤΙΡΥΝΘΙΩΝ.

Οι Αλία ήταν μέλος της Πελοποννησιακής Συμμαχίας μέχρι την Μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.). Το 394 π.Χ. επολέμησε στην πλευρά της Πελοποννήσου στην Μάχη της Νεμέας. Ίσως ήταν μια από τις πόλεις που κατέλαβε ο Επαμεινώνδας (369 π.Χ.).

Η πόλις των Αλιέων κατεστράφη τελικώς το 303 π.Χ. από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, με την βοήθεια των Δρυόπων. Οι ανασκαφές δείχνουν ότι η Αλία εγκαταλείφθηκε στις αρχές του  3ου αιώνα  π.Χ. Ωστόσο σε επιγραφή από την Επίδαυρο (του 200 - 219 π.Χ.) εμφανίζεται το όνομα πόλεως Άλικος.

Πάντως δεν κατοικείτο πια την εποχή του Παυσανία(*). Η θέση της δεν καθορίζεται από αυτόν. Λέει μόνο ότι, 7 στάδια από την Ερμιόνη, ο δρόμος από την Αλίκη εχώριζε από αυτόν προς την Μάση, και ότι ο πρώτος οδηγούσε μεταξύ των βουνών Πρων και Κοκκύγιο, των οποίων το αρχαίο όνομα ήταν Θόρναξ.

Η μόνη πηγή για το πολιτικό σύνταγμα της Αλίας είναι μια χάλκινη πλάκα, γραμμένη στο αργείο αλφάβητο, με την δημόσια δημοσίευση ενός νόμου, που πιθανότατα βρέθηκε στην Ερμιόνη, και αποδίδεται σήμερα στην Αλία.

Ερείπια της αρχαίας πόλεως ευρίσκονται και κάτω από την επιφάνεια της θαλάσσης, σε μικρό βάθος και είναι ορατά και από την ακτή. Το βορειοανατολικό τέταρτο της κάτω πόλεως χρονολογείται στις αρχές του  6ου αιώνα  π.Χ. και κατασκευάσθηκε με πολεοδομικό σχέδιο - σε σχέδιο σκακιέρας!

Έξω από τα τείχη έχουν βρεθεί τα ερείπια ενός σταδίου (μήκους 166,50 μ.), μιας στοάς και ενός ναού του Απόλλωνος(***), από τις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. στο βόρειο τμήμα του Πορτοχελίου.

Η πόλη περιβαλλόταν από τείχος, τμήμα του οποίου διακρίνεται και σήμερα. Τα τείχη συνέδεαν την πόλη με την ακρόπολη, όπου υπήρχε ένας λιτός ναός, ίσως της θεάς Αθηνάς. Κατασκευάσθηκαν από πλίνθους, με θεμέλια συσσωματώματος, με πύργους κατά διαστήματα. Οι οχυρώσεις χρονολογούνται τουλάχιστον στον 7ο αιώνα  π.Χ. – βλ. McAllister.

Ένας δρόμος οδηγούσε από την Αλία στην γειτονική πόλη Κόστα. Οχυρώθηκε τον 5ο  αιώνα π.Χ. – βλ. επιγραφή του 425-424 π.Χ. Στα μέσα του 4ου αιώνα  π.Χ. ο περιτειχισμένος περίβολος περιέκλειε μια έκταση 18 εκταρίων, εκ των οποίων τα 15 περίπου ήταν κατάλληλα για κατοίκηση. Αν γίνει αποδεκτή αυτή η πυκνότητα πληθυσμού 250 κατοίκων/τ.χλμ.², η Αλία θα είχε 1.220 κατοίκους στους αρχαϊκούς χρόνους, που θα ζούσαν σε μια έκταση 5,88 εκταρίων! Ο πληθυσμός της πόλεως αυξήθηκε σε 3.750 κατοίκους στα μέσα του  4ου αιώνα  π.Χ.

Το 1959 ο Jameson συμμετείχε στις ανασκαφές στην Αλία και στο κοντινό Πόρτο Χέλι. Τον  19ο αιώνα, οι Leake, Puillon de Boblaye και άλλοι εταύτισαν τα ερείπια της Πετροθάλασσας[3], όπως λεγόταν η περιοχή, με την Αλία και αυτά του Πόρτο Χέλι με την Μάσητα. Ο Jameson εντοπίζει την Αλία στο Πόρτο Χέλι και την Μάση στην Κοιλάδα, όπου το ιστορικό σπήλαιο Φράγχθι. Οι ανασκαφές επιβεβαίωσαν την θέση της Αλίας στον κόλπο του Πορτοχελιού.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος Περιήγησις» (απόσπ.).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- Ηρόδοτος «Ιστ.», VII.137.

- Θουκυδίδης «Ιστ.», 1.105.1.

- «Ο πέμπτος αιώνας π.Χ.» - The Cambridge Ancient History, επιμ. J. Boardman και N.-J.-L. Hammond, πρόλογος - σημ. A. V. Zaikova, εκδ. Cambridge University Press, 1992, τ. 5.

- Brandt H. «IG I 4 ​​554: aus Argos oder Halieis?», Χείρων 22, Μόναχο, εκδ. C. H. Beck, 1992.

- Edelstein Emm. J., Edelstein L. «Asclepius: A Collection and Interpretation of the Testimonies», εκδ. Johns Hopkins University Press, Βαλτιμόρη, 1945, 1998 β΄ έκδοση.

- Hansen M. H., Nielsen Th. H. «Απογραφή αρχαϊκών και κλασσικών πόλων – Αργολίδα», εκδ. Oxford University Press, Ν. Υόρκη, 2004.

- Head B. V. «Historia numorum: A Manual of Greek Numismatics», εκδ. Clarendon Press, Οξφόρδη.

- Jameson M. H. «Η Νότια Αργολίδα από την Προϊστορία έως τις μέρες μας», Runnels C. N., van Andel T. H. (επιμ.), εκδ. Stanford: Stanford University Press, 1994.

- Jameson M. H. «Ένα θησαυροφυλάκιο της Αθηνάς στην Αργολίδα», Νέα Υόρκη, 1974.

- McAllister M. «The Excavations at Ancient Halieis: The fortifications and adjent structures", 2005.

- Romano D. G. «Athletics and Mathematics in Archaic Corint: The Origins of the Greek Stadion», εκδ. Αμερικανική Φιλοσοφική Εταιρεία, Φιλαδέλφεια, 1993.

- Rudolph W. «Ανασκαφές στο Πόρτο-Χέλι και την γύρω περιοχή, Προκαταρκτική έκθεση, VI». Hesperia 53, 1984.

 

(*) [35.11] πρὸς δὲ τῇ πύλῃ, καθ' ἣν ὁδὸς εὐθεῖά ἐστιν ἄγουσα ἐπὶ Μάσητα, Εἰλειθυίας ἐστὶν ἐντὸς τοῦ τείχους ἱερόν. ἄλλως μὲν δὴ κατὰ ἡμέραν ἑκάστην καὶ θυσίαις καὶ θυμιάμασι μεγάλως τὴν θεὸν ἱλάσκονται καὶ ἀναθήματα δίδοται πλεῖστα τῇ Εἰλειθυίᾳ: τὸ δὲ ἄγαλμα οὐδενὶ πλὴν εἰ μὴ ἄρα ταῖς ἱερείαις ἔστιν ἰδεῖν. 

- II.36

[36.1] κατὰ δὲ τὴν ἐπὶ Μάσητα εὐθεῖαν προελθοῦσιν ἑπτά που σταδίους καὶ ἐς ἀριστερὰν ἐκτραπεῖσιν, ἐς Ἁλίκην ἐστὶν ὁδός. ἡ δὲ Ἁλίκη τὰ μὲν ἐφ' ἡμῶν ἐστιν ἔρημος, ᾠκεῖτο δὲ καὶ αὕτη ποτέ, καὶ Ἁλικῶν λόγος ἐν στήλαις ἐστὶ ταῖς Ἐπιδαυρίων αἳ τοῦ Ἀσκληπιοῦ τὰ ἰάματα ἐγγεγραμμένα ἔχουσιν: ἄλλο δὲ σύγγραμμα οὐδὲν οἶδα ἀξιόχρεων, ἔνθα ἢ πόλεως Ἁλίκης ἢ ἀνδρῶν ἐστιν Ἁλικῶν μνήμη. ἔστι δ' οὖν ὁδὸς καὶ ἐς ταύτην, τοῦ τε Πρωνὸς μέση καὶ ὄρους ἑτέρου Θόρνακος καλουμένου τὸ ἀρχαῖον: ἀπὸ δὲ τῆς Διὸς ἐς κόκκυγα τὸν ὄρνιθα ἀλλαγῆς λεγομένης ἐνταῦθα γενέσθαι μετονομασθῆναι τὸ ὄρος φασίν. [36.2] ἱερὰ δὲ καὶ ἐς τόδε ἐπὶ ἄκρων τῶν ὀρῶν, ἐπὶ μὲν τῷ Κοκκυγίῳ Διός, ἐν δὲ τῷ Πρωνί ἐστιν Ἥρας: καὶ τοῦ γε Κοκκυγίου πρὸς τοῖς πέρασι ναός ἐστι, θύραι δὲ οὐκ ἐφεστήκασιν οὐδὲ ὄροφον εἶχεν οὐδέ οἵ τι ἐνῆν ἄγαλμα: εἶναι δὲ ἐλέγετο ὁ ναὸς Ἀπόλλωνος. παρὰ δὲ αὐτὸν ὁδός ἐστιν ἐπὶ Μάσητα τοῖς ἐκτραπεῖσιν ἐκ τῆς εὐθείας. Μάσητι δὲ οὔσῃ πόλει τὸ ἀρχαῖον, καθὰ καὶ Ὅμηρος ἐν Ἀργείων καταλόγῳ πεποίηκεν, ἐπινείῳ καθ' ἡμᾶς ἐχρῶντο Ἑρμιονεῖς. [36.3] ἀπὸ Μάσητος δὲ ὁδὸς ἐν δεξιᾷ ἐστιν ἐπὶ ἄκραν καλουμένην Στρουθοῦντα. στάδιοι δὲ ἀπὸ τῆς ἄκρας ταύτης κατὰ τῶν ὀρῶν τὰς κορυφὰς πεντήκοντά εἰσι καὶ διακόσιοι ἐς Φιλανόριόν τε καλούμενον καὶ ἐπὶ Βολεούς: οἱ δὲ Βολεοὶ οὗτοι λίθων εἰσὶ σωροὶ λογάδων. χωρίον δὲ ἕτερον, ὃ Διδύμους ὀνομάζουσι, στάδια εἴκοσιν αὐτόθεν ἀφέστηκεν: ἐνταῦθα ἔστι μὲν ἱερὸν Ἀπόλλωνος, ἔστι δὲ Ποσειδῶνος, ἐπὶ δὲ αὐτοῖς Δήμητρος, ἀγάλματα δὲ ὀρθὰ λίθου λευκοῦ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Στην αρχαία Αργολίδα αναφέρεται και το όνομα ΑΛΙΚΕΥΣ (3^ος π.Χ. αι. - IG IV 618) και Αλίας / Ουλίας.

[2] Λαϊκότερα Γαλιά / Γαλία, Χαλιά / Χαλία / Χαλείς, κλπ. Σε παλαιούς χάρτες αναφέρεται και Αλιούσα / Χαλιούσα.

[3] Λαϊκό τοπωνύμιο, που συναντάται συχνάκις στην Ελλάδα, όταν ο Έλλην θέλει να διατηρησει στην μνήμη του ότι σε εκείνο το σημείο της θάλασσας ή της ακτής, υπάρχουν ή υπήρχαν αρχαία πέτρινα ερείπια.

Αλιεις Αργολιδος, επαγγελματιες φοινικες Ελλαδος, νεολιθικη εποχη λατρεια αγια τριας Τριαδα θεα αθηνα – Απολλων - Ασκληπιος Αργολις, επαγγελματιας φοινικας Ελλαδας, Απολλωνας 5ος αιωνας πΧ Τιρυνθιοι οικισμος περιοδος πολις 4ος 3ος ρωμαικα χρονια θερμες επαυλις επαυλη κυκλικος πυργος, ακροπολη ανασκαφη νεκροταφειο τειχη ακροπολις Ελληνικη Αρχαιολογικη Υπηρεσια 1958 1960 1970 ανασκαφες αποτυπωση Αμερικανικη Σχολη Κλασσικων Σπουδων, Δ Εφορεια Προιστορικων κλασικων Αρχαιοτητων Ναυπλιου λοφος, κολπος Πορτοχελι βυθισμενη βυθισμενο τειχος τετραγωνικος πυργοι θεμελια πωρολιθος ανωδομη κροκαλιθος πλινθος κεραμος θρησκευτικο κεντρο αποθετης 6ος βωμος οικια βιοτεχνια ΑΡΓΟΛΙΔΑ αλιεις, αλικη αλια αλυκος αλιαι 37ος παραλληλος Ερμιονιδα Αργολικος πρωτος αποικος, Δρυοπες, 7ος αποικοι αποικια αλιεια ψαρεμα συλλογη κογχυλι κοχυλι πορφυρα εξαγωγη προιον 470 468 αργος Αργειοι καταστροφη Τιρυνθα Τιρυνς, προσφυγες, Ερμιονεις, 80α Ολυμπια 80οι Ολυμπιακοι Αγωνες 460 Ανηριστος Σπερθίιας, υποταγη Σπαρτη λακωνια συμμαχος Αθηναιοι λιμανι, 459 αθηνα στρατος Κορινθιοι - Επιδαυριοι - Σικυωνιοι Κορινθος - Επιδαυρος - Σικυων σικυωνα σικυωνια κορινθια 430 συμμαχοι στρατιωτικη επεμβαση Πελοποννησιακος Πολεμος, Περικλης καταληψη Επιδαυρος, 424 423 ανατολικη ακτη Πελοποννησος κατακτηση Μαχη της Μαντινειας Μαντινεια αρκαδια συνθηκη ειρηνης Ξενοφων θαυματουργη θεραπεια θαυμα πολιτης φιδι, Ασκληπιειο συμβουλη Μαντειο των Δελφων, δελφοι ναος, αγαλμα Ασκληπιου νομισμα γενειοφορος κεφαλι κεφαλη Ηρακλης στεφανι φοινικας ροπαλο ΤΙΡΥΝΘΙΩΝ Πελοποννησιακη Συμμαχια Λευκτρων λευκτρα 371 394 Νεμεας νεμεα Επαμεινωνδας 369 303 Δημητριος Πολιορκητης επιγραφη 200 219 αλικος Παυσανιας Ερμιονη, δρομος Μασης, βουνο Πρων ορος Κοκκυγιο, Θορναξ πολιτικο συνταγμα αρχαια χαλκινη πλακα, γραμμενη αργειο αλφαβητο, δημοσιευση νομος ερειπια 6ος κατασκευη πολεοδομικο σχεδιο σκακιερα αρχαιο σταδιο στοα Πορτο χελι τειχος, θεα Αθηνα συσσωματωμα οχυρωση Κοστα 5ος 425 424 περιτειχισμενος περιβολος πυκνοτητα πληθυσμος αρχαικα χρονια 1959 τζειμσον Jameson 19ος μχ λικ ληκ Leake, Puillon de Boblaye πουιγιον ντε μπομπλαι Πετροθαλασσα Petrothalassa, Μασις Porto Jeli Mases Κοιλαδα / Kilada, σπηλαιο Φραγχθι Φραγχθη Φραχθι Ηροδοτος Θουκυδιδης προιστορια θησαυροφυλακιο αθλητικα μαθηματικα πυλη, οδος ευθεια αγουσα Μασητα, Ειλειθυια ιερον ιερο θυσια θυμιαμα θεος αναθηματα ιερεια αλικη ερημος, στηλη επιδαυρια ιαματα ιαμα εγγεγραμμενη συγγραμμα μνημη Πρωνος αρχαιον Διας κοκκυγας ορνιθας αλλαγης ιερα ακρο Κοκκυγιος ζευς, Πρωνι ηρα ηρας Κοκκυγιον θυρα οροφος απολλωνος ομηρος καταλογος επινειο ακρα Στρουθους Στρουθουντας ακρα κορυφη Φιλανοριον Φιλανοριο Βολεοι Βολεος λιθος σωρος λογαδες χωριο Διδυμος Διδυμοι Διδυμα Ποσειδωνος, Δημητρος, αγαλματα ορθο λιθοι λευκος Ποσειδωνας, Ποσειδων Δημητρας, ορθολιθος ονομα ΑΛΙΚΕΥΣ ΑΛΙΚΕΑΣ Αλιας / Ουλιας Γαλια / Χαλια Χαλεις, αλεις Αλιουσα / Χαλιουσα λαικο τοπωνυμιο, Ελλαδα, θαλασσα πετρινα ερειπια Τροιζηνα Τροιζην Τροιζηνια Troezen, Κελενδερις, Κελενδερη Καλαυρια Καλαβρια νησος Πορος, ακρωτηρι ακρον ακρο ακρωτηριο Σκυλλαιον, Σκυλλαιο Σκυλαιον, Σκυλαιο Ερμιονη Hermione, Υδρεα υδρα - Hydrea Απεροπια νησιδα Δοκος, Βουπορθμος, Τρικρανα Τρικρανη μικρονησι Τρικερι, Πιθυουσα νησις Σπετσες, Αριστεραι Αριστερα νησιδες νησοι μικρονησια Αριστερες Σπετσοπουλα Ατιουσα, Βουκεφαλα, Μαση Εφυρα μικρονησι Ψηλη Ασινη, Ναυπλιον Ναυπλιο

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ