Η περίφημη αρχαία Αγορά της Θάσου, που κατέστρεψαν οι Γερμανοί Έρουλοι - της Μ. Σγούρου

Η περίφημη αρχαία Αγορά

της Θάσου,

που κατέστρεψαν οι Γερμανοί

Έρουλοι

Της Μαρίνας Σγούρου, δρ. επιμελήτριας αρχαιοτήτων 

H αγορά της Θάσου αποτελούσε το πολιτικό, διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της αρχαίας πόλεως του νησιού. Αποτελεί ένα μνημειακό συγκρότημα που πήρε την οριστική του μορφή στην διάρκεια πολλών αιώνων. Οι πρωιμότερες κατασκευές που έχουν εντοπιστεί σε αυτό χρονολογούνται στον 6ο αιώνα π.Χ.

Μια σταδιακή ανοικοδόμηση της αγοράς που ξεκινάει από τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ., εποχή γενικής αναδιοργάνωσης της θασιακής πολιτείας, και φτάνει μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια (1ος αιώνας π.Χ), της έδωσε την μορφή μιας σχεδόν ορθογώνιας πλατείας, περίκλειστης με κιονοστοιχίες. Ο χώρος εμπλουτίζεται με κτήρια, ναούς, μνημεία, αγάλματα σε όλη τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου μέχρι και τον 3ο αιώνα μ.Χ. Η αγορά καταστρέφεται στα μέσα του 3ου αι. π.Χ. από την επιδρομή των Ερούλων[1]. Στις αρχές του 5ου αιώνα μ.Χ. κτίζεται με το οικοδομικό της υλικό, στη βόρεια πλευρά της η αρχαιότερη βασιλική του νησιού, στη θέση του «κτηρίου με τα παρασκήνια». Το 14ο αιώνα μ.Χ. τμήμα της μεσαιωνικής οχύρωσης του λιμανιού περνά από την βορειοδυτική πλευρά της.

Η αγορά της Θάσου ήρθε στο φως κατά την διάρκεια των ανασκαφών της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής που ξεκίνησαν το 1911. Το μεγαλύτερο μέρος της ανασκαφικής έρευνας και αποκάλυψης του χώρου πραγματοποιήθηκε από το 1948 έως το 1955. Η ανασκαφική δραστηριότητα της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής συνεχίζεται στον ίδιο χώρο μέχρι σήμερα.

Η αγορά της Θάσου ήταν το κομβικό σημείο της ομώνυμης πόλης. Εδώ βρίσκονταν συγκεντρωμένα τα σημαντικότερα (οι αριθμοί παραπέμπουν στο παραπάνω σχεδιάγραμμα) κτήρια της διοικητικής και θρησκευτικής ζωής. Είναι μια δημόσια πλατεία διαστάσεων 80 x 100 μ. περίπου που περιβάλλεται και στις τέσσερις πλευρές με στοές οι οποίες αποτελούν την πρόσοψη δημόσιων συγκροτημάτων. Εμπρός από αυτά βρίσκονται ευθυγραμμισμένα τιμητικά και αναθηματικά μνημεία ενώ το κέντρο της πλατείας καταλαμβάνουν μικροί ναοί, βωμοί και ιερά. Σήμερα σώζονται ερείπια από τις στοές της αγοράς και από κτήρια δημόσιου ή θρησκευτικού χαρακτήρα.

Μια πλακόστρωτη οδός οδηγούσε από τον κλειστό λιμένα σ' ένα μνημειακό πρόπυλο (3) που ανεγέρθηκε τον 1ο αι. μ.Χ., ως κύρια είσοδος στο χώρο. Στη βόρεια πλευρά της οδού κατασκευάστηκε στα ρωμαϊκά χρόνια μια πλακόστρωτη αυλή με κιονοστοιχία στις τρεις πλευρές της και εξέδρα. Η βορειοδυτική στοά (4) οικοδομήθηκε στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. Διασώζεται μέχρι το ύψος του στυλοβάτη, και λίγοι κίονες που ανήκαν σε αυτή έχουν τοποθετηθεί στην αρχική τους θέση. Ήταν εντυπωσιακό κτίσμα λόγω του μεγάλου μήκους του και της απουσίας ενδιάμεσης κιονοστοιχίας για τη στήριξη της οροφής.

Στην βόρεια πλευρά της αγοράς υπήρχαν κτίσματα διοικητικού χαρακτήρα. Το ορθογώνιο κτήριο (8) έχει ερμηνευτεί ως πρυτανείο. Στους εσωτερικούς τοίχους του δωρικού κτηρίου (7) με τις δύο πλάγιες πτέρυγες που προεξέχουν -''Κτήριο Παρασκηνίων'' - χαράσσονταν από το δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ. μέχρι και τον 3ο αι. μ.Χ., τα ονόματα των αρχόντων καθώς και άλλα δημόσια έγγραφα. Δίπλα βρισκόταν ένα συγκρότημα δωματίων, που αργότερα (1ος αι. π.Χ.) απέκτησε μια στοά ως πρόσοψη (9).

Η νοτιοανατολική πλευρά της πλατείας καλυπτόταν από μια δωρική στοά (10) που άνοιγε μέσω 4 εισόδων και παραθύρων προς μια υπόστυλη, κλειστή στοά (11). Στο βόρειο άκρο της βρισκόταν το κενοτάφιο του Γλαύκου (σώζεται το βάθρο και η επιγραφή), ενός από τους πρώτους Πάριους αποίκους που έφτασαν στο νησί, και μνημονεύεται στα ποιήματα του Αρχίλοχου ως συμπολεμιστής του. Πίσω από την υπόστυλη στοά εκτεινόταν ένα δημόσιο εμπορικό κτήριο (5) που έβλεπε σε έναν από τους κύριους οδικούς άξονες της πόλης, μια πλακόστρωτη οδό (2), που οδηγούσε από το ιερό του Ηρακλή στη δίοδο των Θεωρών (1). Η τελευταία ήταν ένα μνημειακά διαμορφωμένο πέρασμα που πήρε το όνομά του από τον ανακεφαλαιωτικό κατάλογο των Θεωρών που χαράχτηκε τον 4ο αι. π.Χ. στους τοίχους της. Εδώ βρέθηκαν εντοιχισμένα τρία λατρευτικά ανάγλυφα που απεικονίζουν τον Απόλλωνα με τις Νύμφες και τον Ερμή με τις Χάριτες. Στον ανατολικό τοίχο είναι και σήμερα ορατός ένας βωμός σε ειδικά διαμορφωμένη εσοχή. Δύο ακόμα βωμοί και μια αναθηματική επιγραφή στην Αθηνά Προπυλαία βεβαιώνουν τη λατρευτική σημασία του χώρου.

Η νοτιοδυτική πλευρά της αγοράς καταλαμβάνεται από στοά (6) του 1ου αι. μ.Χ., με 33 μονολιθικές κολώνες και πολλές βάσεις τιμητικών μνημείων που υψώνονται ευθυγραμμισμένες μπροστά της. Επικοινωνεί με διαμερίσματα ανάμεσα στα οποία και η αψιδωτή αίθουσα (14), που αποτελούσε χώρο αφιερωμένο στη λατρεία του αυτοκράτορα Αδριανού, μια και εκεί βρέθηκε, ο υπερφυσικού μεγέθους ανδριάντας του. Μια μνημειακή είσοδος με δύο ιωνικούς κίονες ανάμεσα σε παραστάδες, δίπλα στην αψιδωτή αίθουσα, παρείχε δίοδο σε ένα συγκρότημα δημόσιων οικοδομημάτων, ρωμαϊκών χρόνων, που εκτεινόταν στην νότια πλευρά της αγοράς.

Στην πλατεία της αγοράς ήταν συγκεντρωμένα σημαντικά ιερά που σχετίζονταν με τη δημόσια ζωή της πόλης. Το τέμενος του Δία Αγοραίου (12) ήταν αρχικά ένας περίβολος με χαμηλό φράκτη (ίσως του 4ου αι. π.Χ.), που περιέκλειε μικρό ναό και βωμό. Αργότερα ένας κυκλικός περίβολος κατασκευάστηκε στην ανατολική γωνία του. Το ιερό του Θεαγένη τοποθετείται στο χώρο που βρίσκεται ένας κυκλικός βαθμιδωτός βωμός (5). Εδώ πρέπει να ήταν στημένο το άγαλμα του ολυμπιονίκη που οι συμπατριώτες του τον λάτρεψαν σαν ήρωα-θεραπευτή, γιο του Ηρακλή. Ένας κυλινδρικός θησαυρός με δύο επιγραφές για την προσφορά οβολού,πριν από την προς τιμήν του θυσία, βρέθηκε στην ίδια περιοχή. Στα ρωμαϊκά χρόνια οι Θάσιοι τίμησαν με ένα μεγάλο μνημείο (15) τους εγγονούς του Αυγούστου Γάιο και Λεύκιο Καίσαρα. Πέντε ημικυκλικές εξέδρες (16) ιδρύθηκαν τον 1ο αι. π.Χ. μπροστά από την νοτιοδυτική στοά για να φιλοξενήσουν τα αγάλματα επιφανών πολιτών.

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΚΑΒΑΛΑΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.11.2019.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ Γ. Λεκάκη:

---

[1] Οι Αἴρουλοι, Έλουροι, Ειλούριοι, Έρουλοι, Γελούριοι / Eruli, Heruli, Heruls, Herules, Herulians ήταν αρχαίο γερμανικό φύλο, πιθανώς εκ Σκανδιναβίας. Το βασίλειό τους, βρισκόταν στην περιοχή του ποταμού Έλβα. Τελούσαν ανθρωποθυσίες / ανθρωποφαγίες. Είχαν μια μορφή ανθρωποκτονίας, βάζοντας έναν μη συγγενή να σκοτώνει άρρωστους και ηλικιωμένους και να κάψει τα λείψανά τους σε πυρά. Μετά τον θάνατο των συζύγων των Ερούλων, οι γυναίκες αυτοκτονούσαν με απαγχονισμό. Ασκούσαν την ομοφυλοφιλία ή την κτηνοβασία / κτηνωδία: Ζευγαρώνουν με ανίερο τρόπο, ειδικά οι άνδρες με γαϊδούρια («ἂλλας τε καί ἀνδρῶν καί ὄνων»). Ήταν οι πιο ευτελείς από όλους τους άνδρες! Ήταν φιλάργυροι και πρόθυμοι να ασκήσουν βία στους γείτονές τους, χωρίς να ντρέπονται για μια τέτοια συμπεριφορά.

Από το 267 μ.Χ. λεηλάτησαν τις εξής ελληνικής πόλεις: Βυζάντιο, Χρυσόπολι, Λήμνο, Σκύρο,  Ίμβρο, Σπάρτη, Αθήνα, Κόρινθο, Άργος, το ιερό του Διός στην Ολυμπία, Ρόδο, Κρήτη και Κύπρο πριν επιστρέψουν στην Ταυρίδα / Κριμαία, κ.ά.

Τους Έρουλους διέλυσαν οι Λομβαρδοί, πρώην σύμμαχοί τους, μεταξύ του 494 και 508 μ.Χ.

ΠΗΓΕΣ: Προκόπιος, Dewing.

            - Bremmer J. «A Enigmatic Indo-European Rite: Paederasty», στο Homosexuality in the Ancient World, εκδ. Taylor & Francis, 1992.

            - Davidson H. El. «Gods and Myths of Northern Europe», εκδ. Penguin UK, 1990.

 

περιφημη αρχαια Αγορα Θασου, καταστροφη Γερμανοι ερουλοι Σγουρου, αρχαιοτητα Θασος πολιτικο, διοικητικο θρησκευτικο κεντρο αρχαιοι πολις νησι μνημειακο συγκροτημα κατασκευη 6ος αιωνας πΧ 2.700 χρόνια πριν ανοικοδομηση 4ος αναδιοργανωση θασιακη πολιτεια ρωμαικα χρονια 1ος ορθογωνια πλατεια περικλειστη κιονοστοιχια αρχαιολογικος χωρος κτηριο, ναος, μνημειο αγαλμα ρωμαικη περιοδος εποχη 3ος μΧ επιδρομη Ερουλων 5ος οικοδομικο υλικο, αρχαιοτερη βασιλικη παρασκηνια 14ος μεσαιωνικη οχυρωση λιμανι ανασκαφη Γαλλικη Αρχαιολογικη Σχολη 1911 ανασκαφες 1948 1955 Γαλλια διοικητικη θρησκευτικη ζωη δημοσια πλατεια στοα προσοψη δημοσιο τιμητικο αναθηματικο μνημεια ναοι βωμος ιερο ιερον ερειπια στοες δημοσιος θρησκευτικος χαρακτηρας πλακοστρωτη οδος λιμενας προπυλο πλακοστρωτη αυλη εξεδρα στυλοβατης, κιονας κτισμα οροφη διοικηση ορθογωνιο πρυτανειο τοιχος δωρικο Παρασκηνιο αρχοντας δημοσια εγγραφα δωματίιο δωρικη παραθυρο υποστυλη, κενοταφιο Γλαυκος βαθρο επιγραφη Παριος παρος κυκλαδων κυκλαδες αποικος ποιημα Αρχιλοχος εμπορικο οδικος αξονας πολη Ηρακλης διοδος των Θεωρων θεωροι περασμα ανακεφαλαιωτικος καταλογος Θεωρος λατρευτικο αναγλυφο θεος Απολλωνας απολλων Νυμφες Ερμης Χαριτες εσοχη αναθηματικη επιγραφη θεα Αθηνα Προπυλαια λατρεια μονολιθικη κολωνα τιμη διαμερισμα αψιδωτη αιθουσα αφιερωμα αυτοκρατορας Αδριανος υπερφυσικο μεγεθος ανδριαντας ιωνικος κιονας παρασταδες, αψιδα οικοδομημα ιερα τεμενος ζευς Διας Αγοραιος περιβολος φρακτης κυκλικος Θεαγενης βαθμιδωτος ολυμπιονικης ολυμπιακοι αγωνες ηρωας θεραπευτη, κυλινδρικος θησαυρος επιγραφες προσφορα οβολος θυσια, Θασιοι Αυγουστος Γαιος Λευκιος Καισαρας ημικυκλικη αιρουλοι, ελουροι, Ειλουριοι, ερουλοι, Γελουριοι / Eruli, Heruli, Heruls, Herules, Herulians αρχαιο γερμανικο φυλο, γερμανοι γερμανια Σκανδιναβια βασιλειο ποταμος ελβας ανθρωποθυσια ανθρωποφαγια ανθρωποκτονια θανατος θανατωση αρρωστων αρρωστος ηλικιωμενος καψιμο λειψανα πυρα συζυγος γυναικα αυτοκτονια απαγχονισμος ομοφυλοφιλια κτηνοβασια / κτηνωδια Ζευγαρωμα ανιερο ανδρες γαιδουρι ανδρας ονος ευτελεια φιλαργυροι βια ντροπη συμπεριφορα κοινωνικη κοινωνια 267 λεηλασια ελληνικη Βυζαντιο, Χρυσοπολις, Χρυσοπολη Χρυσουπολις, Χρυσουπολη Λημνος, Σκυρος, ιμβρος, Σπαρτη, Αθηνα, Κορινθος, αργος, Διος Ολυμπια ηλεια ηλειας, Ροδος, Κρητη Κυπρος ταυριδα Κριμαια, Λομβαρδοι, συμμαχοι 5ος 494 508 6ος Προκοπιος, αινιγματικη αινιγμα παιδεραστια ινδοευρωπαιοι βορεια βορειος ευρωπη

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ