Του Γιώργου Λεκάκη
Ένα κομμάτι
παπύρου 25,4 Χ 15,24 εκατ. είναι, πιστεύουν τώρα οι ερευνητές, μέρος του πρώτου
βιβλίου - σύγχρονου τύπου - στον κόσμο! Και, όπως πολλοί από τους τόμους που γεμίζουν γραφεία,
βιβλιοθήκες και σπίτια, είχε πολλές ζωές.
Το θραύσμα
παπύρου, το οποίο ανακαλύφθηκε μαζί με εκατοντάδες άλλα κομμάτια παπύρου στην αρχαία ελληνική πόλη Αγκυρόπολι[1]
της Αιγύπτου, το 1902, ήταν αρχικώς ένα δεμένο έγγραφο, που χρονολογείται στο
260 π.Χ. που κατέγραφε φορολογικούς συντελεστές για μπύρα και λάδι χαραγμένα με
ελληνικά γράμματα, χρησιμοποιώντας μαύρο μελάνι.
Στην
συνέχεια, το φύλλο αφαιρέθηκε από το δέσιμό του και εστάλη ως γράμμα, πριν ξανα-μεταμορφωθεί,
όταν ζωγραφίστηκε με εικόνες[2],
και επαναχρησιμοποιήθηκε ως… περιτύλιγμα για μια μούμια, κατά την περίοδο των
Πτολεμαίων Μακεδόνων (304 - 30 π.Χ.).
«Έχετε ένα
απλό φύλλο παπύρου, διπλωμένο στα δύο, γραμμένο και μεταμορφωμένο σε φυλλάδιο»,
λέει ο κ. Z. Lupi. «Τα διαφορετικά bifolios, ή μεμονωμένα φύλλα διπλωμένα
στο κέντρο, προσαρμόσθηκαν μέσω θηκών, εύκαμπτου υλικού, που χρησιμοποιείται
για να ενώσει δύο πράγματα μεταξύ τους, παρόμοια με ένα μοντέρνο συνδετικό δακτύλιο».
Η παρουσία οπών για να περάσουν οι πλάκες, λίγες από τις οποίες έχουν ακόμη
υπολείμματα κλωστής, και η συμμετρική μεταφορά μελανιού στην ακριβή πτυχή στο
κέντρο, επιβεβαίωσε ότι το δίφυλλο ήταν κάποτε δεμένο σε ένα αρχαίο χειρόγραφο.
«Ένας λογιστής πρέπει να είχε αποσπάσει το δίφυλλο από το βιβλίο, να το είχε
διπλώσει και να σφραγίσει την επιστολή και στην συνέχεια να το είχε παραδώσει
σε έναν πιστωτή ή έναν οφειλέτη», λέει ο κ. Z. Lupi.
Η ανακάλυψη
ωθεί τις απαρχές της βιβλιοδεσίας κατά αιώνες πίσω. «Το αρχαιότερο βιβλίο, που
ήταν προηγουμένως γνωστό, ήταν από τον 1ο ή τον 2ο αιώνα
μ.Χ. Επομένως αυτό προϋπήρχε μέχρι και 400 χρόνια», λέει ο κ. Z. Lupi. «Το
βιβλίο θα μπορούσε να είναι ενδεικτικό του πώς γίνονταν οι συναλλαγές, του πώς
ζούσαν οι άνθρωποι, έγραφαν και περνούσαν πληροφορίες ο ένας στον άλλο. Το πιο
σημαντικό, μάθαμε ότι η δομή του βιβλίου, σε αντίθεση με έναν κύλινδρο, υπήρχε
πολύ πριν την σκεφτούμε»…
ΠΗΓΗ: «World's Oldest
Book - El Hibeh, Egypt», AJA, January/February 2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 24.12.2023.
[1] Ἀγκυρῶν πόλις > El Hiba, el-Hibeh, al-Ḥibah, Tayu-djayet, Τεύχος, Teujo (κοπτ.)
στον 28ο παράλληλο [28°46′25″N 30°55′22″E].
[2]
μια μάλιστα απεικονίζει έναν γιο του θεού Ώρου με κεφάλι γερακιού.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook