Της Κατερίνας Κόπακα (Πανεπιστήμιο Κρήτης)
Η Γαύδος είναι η πιο μακρινή και η πιο εκτεταμένη από τις περιοικίδες νήσους της Κρήτης, η μόνη που κατοικείται και στην σύγχρονη εποχή. Βρίσκεται στην μεθόριο του ελλαδικού και του ευρωπαϊκού χώρου με την Αφρική, έχει κομβική θέση, και ορισμένα ιδιαίτερα προϊόντα – της ενδοχώρας, και της θάλασσάς της. Τα γνωρίσματα αυτά και, βέβαια, ο ίδιος ο νησιωτικός της χαρακτήρας δικαιολογούν, εν μέρει, την εικόνα μιας σχετικής απομόνωσης όσο και εξωστρέφειας, μιας διαλεκτικής σχέσης της με τους (προ)ιστορικούς ορίζοντες του κρητικού, του αιγαιακού και του ευρύτερου μεσογειακού χώρου.
Τα νησιά, τα μεγάλα και
(ιδίως) τα μικρά, είναι ψευδο-αυτόνομοι, στην πραγματικότητα υποτελείς τόποι.
Φυσικοί και νοητικοί δεσμοί τα εξαρτούν από στεριές και επικράτειες πέρα από τη
θάλασσα που τα περιβάλλει. Αυτοί συνδέονται, συχνά, με την ιστορική καταγωγή
και την εν γένει ταυτότητα των νησιωτών τους, των οποίων διέπουν την επιβίωση
και τη ζωή. Ως τέτοιοι οδηγούν, κατά κανόνα, σε συγγένειες που εγγράφονται και
στη υλική τους παραγωγή και επηρεάζουν τα νησιωτικά τους οικιστικά, οικονομικά,
διοικητικά, μεταναστευτικά και άλλα οργανωτικά πρότυπα. Έτσι και η μικρή Γαύδος περιλαμβάνει, πιστεύομε, στις στρωματογραφικές της ακολουθίες ευρύτερες
αφηγήσεις των γεωπολιτισμικών της συνομιλητών. Αυτές αντανακλούν – σαν σε ένα
νοητό κάτοπτρο στερεωμένο στην άλλη πλευρά του Λιβυκού Πελάγους – περιόδους
ισχύος ή ύφεσης, επεισόδια επεκτατισμού ή συρρίκνωσης (και, ίσως, και τις
μορφές, τις κλίμακες, ακόμη και τα κίνητρα και τους σκοπούς τους) σε
διαχρονικές κοινωνικο-πολιτικές στρατηγικές, κατ’ αρχήν της γειτονικής της
μεγαλονήσου Κρήτης.
Περίληψη της διάλεξης της κ.
Κόπακα, που θα δοθεί την Παρασκευή 15.12.2023, ώρα 19:00 στο Σουηδικό
Ινστιτούτο Αθηνών (Μητσαίων 9, Αθήνα). Διοργάνωση: Αιγεύς και Σουηδικό
Ινστιτούτο Αθηνών.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.12.2023.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook