Του Γιώργου Λεκάκη
Οι πρώτοι οικισμοί στην Ευρώπη με μεγάλο αριθμό κατοίκων (έως 15.000 κάτοικοι) κτίσθηκαν πριν περίπου 8.100 χρόνια, από τις κοινωνίες της Τριπυλίας, μεταξύ των ποταμών Πυρετού[1] και Βορυσθένη[2], στην σύγχρονη έκταση της Μολδαβίας και την Ουκρανίας. Αυτές ήταν μεγαλουπόλεις - μεγατοποθεσίες (εκτάσεως άνω των 100 εκταρίων, έως και 320 εκτάρια!). Ήταν οι μεγαλύτεροι αρχαίοι (4150 π.Χ. - 3950 π.Χ.) οικισμοί στον κόσμο, μέχρι σήμερα! Ήταν ο λεγόμενος σήμερα επιστημονικώς «Cucuteni-Trypillian culture».
Trypillia site location and isotope data. (A) Map showing site locations scaled to spatial extent of the settlement for the western region (WR, Prut–Dniester), the middle region (MR, Dniester–Southern Bug), and the eastern region (ER, Southern Bug–Dnepr), by archaeological period. (B) Plan of the mega-site of Maidanetske, with ring corridor, rows of houses, and open central place. (C) δ15N values of crops and bone collagen by regions and early to late phases of the Trypillia societies, as well as the preceding Linear Pottery phase (LBK) of the multi-phase settlement of Nicolaevca. The age data points are the median values determined by Oxcal v. 4.4 for 14C dated samples; the error bars indicate the 1-sigma range (68.3%). For samples not directly dated, dates for the respective feature or site are given (see also SI Appendix, Fig. S1). Sites mentioned: Bilyi Kamin (BK), Chechelnyk (Ch), Kisnytia (Ki), Kosenivka (Ko), Maidanetske (Ma), Nebelivka (Ne), Nicolaevca (Ni), Stolniceni (St), and Talianki (Ta).
Περίπου 15.000 άνθρωποι
μπορεί να ζούσαν σε αυτές τις οργανωμένες κοινωνίες της Trypillia / Τρυπυλίας,
εξοπλισμένες με «σπίτια συνεδριάσεων» (δηλ. κάτι σαν βουλές ή δημαρχεία) και
γειτονιές.
Ο αρχαιολόγος Johannes Müller
και ο αρχαιοβοτανολόγος Wiebke Kirleis ανέλυσαν τα ισότοπα σε οστά ανθρώπων και
ζώων και συνέκριναν την χημική τους σύσταση με μετρήσεις ισοτόπων που ελήφθησαν
από απανθρακωμένα μπιζέλια, κόκκους δημητριακών και δείγματα εδάφους από
διάφορους οικισμούς της Τρυπυλίας.
Διαπίστωσαν ότι τα μπιζέλια
ήταν πλούσια σε πρωτεΐνη και παρείχαν απαραίτητα αμινοξέα. «Καταλήξαμε στο
συμπέρασμα ότι ένα μεγάλο ποσοστό των βοοειδών και των προβάτων κρατείτο σε
περιφραγμένα βοσκοτόπια», εδήλωσε ο παλαιοοικολόγος Frank Schlütz. «Επί πλέον,
η κοπριά των ζώων χρησιμοποιήθηκε από τους ανθρώπους για την εντατική λίπανση
ιδιαίτερα των μπιζελιών», πρόσθεσε.
Τέλος, το άχυρο μπιζελιού
τότε μάλλον ταϊζόταν στα ζώα.
Αυτοί οι πρώτοι μεγαπληθυσμοί
της Ευρώπης δημιούργησαν μια προηγμένη, ολοκληρωμένη μεγα-οικονομία, που
περιλάμβανε εξελιγμένη διαχείριση της κοπριάς. Ο θάνατός τους δεν εξαρτήθηκε από
οικονομικούς λόγους, αλλά από κοινωνικούς [Hofmann et al., PLoS One. 14,
e0222243 (2019)].
ΠΗΓΗ: Fr. Schlütz, κ.ά. «Isotopes prove
advanced, integral crop production, and stockbreeding strategies nourished
Trypillia mega-populations», ed. D. Piperno, Smithsonian Institution, Fairfax,
VA, 120 (52) e2312962120, https://doi.org/10.1073/pnas.231296212,
Proceedings of the National Academy of Sciences / PNAS, 18.12.2023. Πανεπιστήμιο του Κιέλου. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
19.12.2023.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Νυν Προύθος. Ο αρχαίος ελληνικός ποταμός Πυρετός >
Porata >
Prut > Burat. Στα αρχαία ελληνικά αναφέρεται
κι ως Ἱέρασος > Hierasus > Γεράσιος / Gerasius – βλ.
Ηρόδ., Γ. Λεκάκης «Ποταμωνυμικά».
[2] Ποταμός Δάναπρις > Δνείπερος. – βλ. Γ. Λεκάκης «Ποταμωνυμικά».
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook