Εντυπωσιακό αρχαίο μνημείο στον Σταφιδόκαμπο Ηλείας: Τάφος από ογκώδεις λιθόπλινθους! - του Κ. Β. Αντωνόπουλου

Εντυπωσιακό αρχαίο μνημείο

στον Σταφιδόκαμπο Ηλείας:

Τάφος από ογκώδεις λιθόπλινθους!

Του αρχαιολόγου Κωνσταντίνου Β. Αντωνόπουλου

Την άνοιξη του 1993, κατά την διάνοιξη θεμελίων για την ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου στην κοινότητα του Σταφιδοκάμπου(*) Ηλείας, αποκαλύφθηκε τμήμα νεκροταφείου ύστερων αρχαϊκών και κλασσικών χρόνων, έκτασης περίπου 200 τ.μ. Πέραν των πολυάριθμων και ποικίλης τυπολογίας ταφών, το πιο εντυπωσιακό μνημείο που ήρθε στο φως είναι ο κιβωτιόσχημος τάφος από ογκώδεις λιθόπλινθους από πωρόλιθο. 

Μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπιστεί οικιστικά λείψανα στην ευρύτερη περιοχή, γεγονός που δυσχεραίνει την σύνδεση του Νεκροταφείου του Σταφιδοκάμπου με κάποιο αρχαίο οικισμό. Μπορούμε ωστόσο να υποθέσουμε ότι, λόγω της μικρής σχετικά απόστασης από την Ήλιδα, πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους των Ηλείων, ο οικισμός θα ήταν εξαρτημένος διοικητικά από αυτήν. Όπως άλλωστε μας πληροφορεί ο Στράβων (8.3.12), η Κοίλη Ήλιδα είχε σε όλη της την έκταση πολλές μικρές πόλεις οι οποίες ευημερούσαν χάριν στην ευφορία των εδαφών και λόγω του ιερού χαρακτήρα του ηλειακού κράτους.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Σταφιδοκάμπου βρίσκεται εντός των ορίων του ομώνυμου οικισμού στην εύφορη πεδιάδα του Πηνειού ποταμού. Ως τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν άγνωστος ως θέση όταν, κατά τη διάρκεια εκσκαφικών εργασιών για την εγκατάσταση του δικτύου ύδρευσης της κοινότητας, ήρθαν στο φως αρχαιολογικά ταφικά κατάλοιπα (ταφικός πίθος, κεραμοσκεπείς και λακκοειδείς τάφοι, πυρές).

Την άνοιξη του 1993, στο πλαίσιο ενός άλλου έργου, την διάνοιξη θεμελίων για την ανέγερση Πολιτιστικού Κέντρου στην κοινότητα του Σταφιδοκάμπου, αποκαλύφθηκε τμήμα νεκροταφείου ύστερων αρχαϊκών και κλασσικών χρόνων, έκτασης περίπου 200 τ.μ. Το νεκροταφείο εκτείνεται προς ΒΒΔ, όπου το κέντρο της σύγχρονης κοινότητας. Φαίνεται μάλιστα πως οι οικίες και οι λοιπές υποδομές της κοινότητας έχουν ανεγερθεί επί του αρχαίου νεκροταφείου.

Κατά την ανασκαφική έρευνα, αποκαλύφθηκαν 13 πυρές, 12 κεραμοσκεπείς τάφοι, τρεις ταφές σε πίθους και ένας κιβωτιόσχημος τάφος. Οι περισσότεροι τάφοι ανήκουν σε παιδιά και νεαρά άτομα ηλικίας 16 - 22 ετών, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπήρχε αυξημένη θνησιμότητα στην παιδική και νεαρή ηλικία. Η ποικιλία των τάφων, η μελέτη του σκελετικού υλικού και η πλούσια κεραμική μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα ταφικά έθιμα δυο και πλέον συνεχόμενων αιώνων και να αντλήσουμε πολύτιμα κοινωνικά και ανθρωπολογικά δεδομένα.

Ο Κιβωτιόσχημος τάφος βρέθηκε στο βόρειο άκρο του νεκροταφείου του Σταφιδοκάμπου, με προσανατολισμό Α-Δ. Δυο σειρές (στρώσεις) ευμεγέθων ορθογώνιων λιθόπλινθων από πωρόλιθο, σχηματίζουν κατά το ακανόνιστο ισόδομο σύστημα τις τέσσερις πλευρές του τάφου. Η κάλυψη του τάφου επιτυγχάνεται με τέσσερις παρόμοιους λιθόπλινθους εγκάρσια τοποθετημένους πάνω στα τοιχώματα. Η άνω απόληξη των τριών λιθοπλίνθων είναι τριγωνική ώστε σχηματίζουν σαγματοειδή επιφάνεια και δίνουν την εντύπωση δίρριχτης στέγης. Οι εξωτερικές του διαστάσεις είναι 3,10 Χ 1,70 Χ 1,40 μ. ενώ οι εσωτερικές 2,20 Χ 0,70 μ. Εσωτερικά τα τοιχώματα ήταν επιχρισμένα με λεπτό λευκό κονίαμα το οποίο διατηρήθηκε αποσπασματικά ενώ παρατηρήθηκε και η χρήση χρωστικών.

Ο νεκρός ήταν τοποθετημένος ύπτιος, εκτάδην πάνω στο φυσικό έδαφος με το κεφάλι προς τα ανατολικά. Ο σκελετός ανήκε σε άνδρα, λόγω όμως της φθοράς του σκελετικού υλικού, δεν κατέστη δυνατός ο προσδιορισμός της ηλικίας του. Γύρω από το κρανίο συλλέχθηκαν πήλινες διακοσμημένες χάνδρες και λεπτότατα χάλκινα φυλλάρια που προφανώς απάρτιζαν διάδημα. Πιθανότατα ο νεκρός ήταν τοποθετημένος σε ξύλινο φορείο κάτι που μαρτυρούν τα σιδερένια καρφιά που βρέθηκαν σε διάφορα σημεία εντός του τάφου. Μεταξύ των ευρημάτων συγκαταλέγονται μελαμβαφής σκύφος, χυτροειδές αγγείο, στλεγγίδα με επίχρυση λαβή και τμήματα μια δεύτερης στλεγγίδας. Χρονολογείται στο α΄ μισό του 4ου αι. π.Χ.

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΗΛΕΙΑΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.5.2000.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            - Αραπογιάννη Ξ. «Νεκροταφείο Κλασσικών Χρόνων στον Σταφιδόκαμπο Ηλείας», Αρχαιολογική Εφημερίδα, 1999, σελ. 155 - 216, Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα, 2000.

(*) στον 37o παράλληλο [37°53′41″N 21°17′32″E]

Εντυπωσιακο αρχαιο μνημειο Σταφιδοκαμπος Ηλειας αρχαιος ταφος ογκωδης λιθοπλινθος αρχαιολογος Αντωνοπουλος 1993, Πολιτιστικο Κεντρο κοινοτητα Σταφιδοκαμπου, νεκροταφειο υστεροι αρχαικοι κλασσικοι χρονοι τυπολογια ταφοι κιβωτιοσχημος ογκωδεις λιθοπλινθοι πωρολιθος οικιστικα λειψανα αρχαια οικισμος ηλιδα, πρωτευουσα ηλις κρατος Ηλειοι εξαρτημενος διοικηση Στραβων Κοιλη ηλιδα πολειςευημερια ευφορια εδαφη ιερος χαρακτηρας ηλειακο αρχαιολογικος χωρος ευφορη πεδιαδα Πηνειος ποταμος 1990 αγνωστος εκσκαφικες εργασιες υδρευση αρχαιολογικα ταφικα καταλοιπα ταφικος πιθος, κεραμοσκεπης λακκοειδης ταφη πυρα υστερα αρχαικα κλασσικα χρονια ανασκαφη ερευνα, πυρες, κεραμοσκεπεις πιθοι παιδια παιδι νεαρο ατομο νεος θνησιμοτητα παιδικη νεαρη ηλικια σκελετικο υλικο κεραμικη ταφικα εθιμα κοινωνικα ανθρωπολογικα δεδομενα προσανατολισμος στρωση ευμεγεθες ορθογωνιος ακανονιστο ισοδομο συστημα καλυψη τοιχωμα αποληξη τριγωνικη σαγματοειδης επιφανεια διρριχτη διριχτη στεγη τοιχωματα επιχρισμα λεπτο λευκο κονιαμα χρωστικη νεκρος υπτιος, εκταδην κεφαλι ανατολικα σκελετος ανδρας, φθορα σκελετικο υλικο κρανιο πηλινη διακοσμηση χανδρες χανδρα λεπτοτατο χαλκινο φυλλαριο φυλλο διαδημα νεκροι ξυλινο φορειο σιδερενιο καρφι ευρημα μελαμβαφης σκυφος, χυτροειδες αγγειο, στλεγγιδα επιχρυση λαβη 4ος αιωνας πΧ Αραπογιαννη Ηλεια Αρχαιολογικη Εφημεριδα, Εταιρεια 37oς παραλληλος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ