Μινωική ιατρική - i-ja-te, ο ιατρός στα μυκηναϊκά! - του Γ. Λεκάκη

Μινωική ιατρική

i-ja-te, ο ιατρός στα μυκηναϊκά!

Του Γιώργου Λεκάκη

Η αποκάλυψις του πολιτισμού της μινωικής Κρήτης και των Μυκηνών, κατά την γνώμη μου, είναι η σπουδαιοτέρα αρχαιολογική ανακάλυψις του κόσμου!

Ξέχωρα από την αρχιτεκτονική (γιγαντιαία ανάκτορα, «κυκλώπεια» τείχη, περιστύλια, στοές, κλπ.), που απεκαλύφθη, απεκαλύφθησαν και σπουδαία υδραυλικά έργα (συστήματα υδρεύσεως, αποχετεύσεως, ευρύχωρες αίθουσες λουτρών, δεξαμενές για κολύμβηση, κλπ.), έργα τέχνης αξιοθαύμαστα (τοιχογραφίες, διακοσμήσεις, κλπ.), ταφικά μνημεία (μυθικής πολυτέλειας, με κοσμήματα από χρυσό, ασήμι και χαλκό), αλλά και σωροί από πινακίδες (πήλινες, χάλκινες, αργυρές ή και χρυσές) με εγχάρακτες επιγραφές![1] Αρχικώς αυτές πιστεύθηκε πως ήταν σημεία της ιερογλυφικής των Αιγυπτίων. Μια πιο προσεκτική ματιά, όμως, από τον Βέντρις, απέδειξε πως μπορεί να ομοιάζαν με ιερογλυφικά, αλλά ήσαν «κρητικά ιερογλυφικά», των ανθρώπων του αιγαιακού χώρου, που είχαν ζήσει πολύ προ Ομήρου και των τρωικών – όποτε κι αν έζησε αυτός και όποτε κι αν συνέβη ο τρωικός εμφύλιος των Ελλήνων πόλεμος.

Τα σύμβολα παρίσταναν ολόκληρη συλλαβή. Ήταν ένα «αλφάβητο προ του αλφαβήτου», λοιπόν, με το οποίο οι πρόγονοί μας έθεσαν τις βάσεις της επικοινωνίας και συνεννόησης μεταξύ τους, μεταξύ των πόλεων, μεταξύ των χωρών. Και οι μινωίτες Κρήτες ναυτικοί το διέδωσαν στα λιμάνια όπου έπιαναν τα καράβια τους.

Σε αυτά, λοιπόν, τα συλλαβογράμματα, σε ό,τι αφορά το παρόν βιβλίο, αναγνωρίζεται η λέξις i-ja-te > ιητήρ > ιατρός.

Το γεγονός και μόνο ότι ευρίσκουμε την λέξη «ιατρός» στις πινακίδες της γραμμικής Β της Κνωσού (αλλά και σε αυτές των Μυκηνών και της Πύλου) μαρτυρά ότι το θεραπευτικό έργο, ο ρόλος του ιατρού και ο θεσμός του στο κρητομινω-μυκηναϊκό (τουλάχιστον) περιβάλλον της εποχής ήταν οργανωμένο, αποδεκτό και εν λειτουργία.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΕΡΙ ΑΡΧΑΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, ΕΔΩ.

Στην μινωική Κρήτη, λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής ρυθμίζονταν από κανόνες υγιεινής. Οι αίθουσες των λουτρών, τα υδραγωγεία και τα συστήματα υπονόμων, είναι υψηλά δείγματα κοινωνικής υγιεινής φροντίδας και απ’ τα σημαντικώτερα της αρχαιολογικής έρευνας. Γιατί οι ακάθαρτοι άνθρωποι, που δεν διαθέτουν από συστήματα υγιεινής δεν μπορούν και να φιλοσοφήσουν!

Αξιοζήλευτες είναι οι γνώσεις των αρχαίων Κρητών, σχετικά με την ιαματική σημασία των μεταλλικών νερών! Τα νερά αυτά διοχετεύοντο σε ειδικούς καταιονητήρες (σήμερα τα λέμε… ντους). Και αυτούς τους βρίσκαμε όχι μόνο στα λουτρά των ανακτόρων, αλλά και στα δημόσια λουτρά! Τα ακάθαρτα νερά απομακρύνονταν δια μέσου ενός επιμελημένου αποχετευτικού συστήματος, από αγωγούς σε υπονόμους, και όλη αυτή η εγκατάσταση μαρτυρά όχι μόνο προκεχωρημένες γνώσεις υδραυλικής, αλλά και υγιεινής!..

Ιατρικό εργαλείο, από κράμα χαλκού, που αποτελείται από λεπίδα επίπεδης μονής άκρης και κυλινδρική λαβή με μυτερό άκρο. Ζυγίζει 19,54 γραμμ., και έχει μήκος 136 χλστ. 

Δημοπρατήθηκε στις 11.2.2024 από την Life Antiques Limited

στο Surrey, Βρετανίας.

Από την συλλογή ενός "Ευρωπαίου κυρίου" που ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο.\

"Αποκτήθηκε" στην αυστριακή αγορά τέχνης πριν από το 2000.

Αρχαία κρητικά-μινωικά κείμενα, με φαρμακολογικό-θεραπευτικό περιεχόμενο είχαν μεταλαμπαδευθεί στους Αιγυπτίους, με τους οποίους οι Κρήτες διέθεταν άριστες εμπορικές, επικοινωνιακές και συγκοινωνιακές σχέσεις. Οι δε Αιγύπτιοι, από το περιεχόμενο αυτών είχαν αποκομίσει πολλές ιατρικές γνώσεις.[2]

Και μόνο το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός αρωματικών και ιαματικών φυτών, που χρησιμοποιούσαν τόσο οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, όσο και οι αρχαίοι Κρήτες, ήταν γνωστά με το πρωτο-ελληνικό όνομά τους, επιτρέπει την διατύπωση της απόψεως ότι εκ Κρήτης διεδόθησαν στους γείτονες και όχι τ’ αντίστροφο. Τέτοια φυτά που γνώριζαν και χρησιμοποιούσαν οι μινωίτες ιατροί είναι η μίνθη, το αψίνθιον, ο σήσαμος[3], ο κρόκος[4], το ασπλήνιο[5], ο δαύκος[6], το δίκταμνο[7], κ.ά. Επίσης, οι μινωίτες Κρήτες καλλιεργούσαν σε μεγάλη έκταση – και έκαναν και εξαγωγή – λειχηνοειδών φυτών[8], αλλά και πεπόνια, κρίνα[9], λευκές νυμφαίες[10], χρυσάνθεμα, κ.ά. Επίσης, αναφέρεται και η χρήσις κάποιων φυτών, που σήμερα μας είναι άγνωστα ή αταυτοποίητα ακόμη, όπως το «κίτρινο φίδι»[11], από το οποίο χρησιμοποιούσαν τον φλοιό.

Η Κρήτη, λέγει ο Πλίνιος, υπήρξε πατρίς δυο δένδρων, με σπουδαία ιατρική χρησιμότητα:

            - του κρητικού πεύκου και

            - της κυπαρίσσου.

Απ’ αυτά εξήγαγαν αιθέρια έλαια, που είχαν εξαίρετες θεραπευτικές ιδιότητες.

Όλα τα παραπάνω τα χρησιμοποιούσαν μόνα τους, φυσικά ή επεξεργασμένα, ή τα συνδύαζαν και με ζωικά ή ορυκτά προϊόντα, όπως λ.χ.: Κερί, κόπρανα, λιθάργυρο, λίπη, νίτρο, ούρα, στύψι, κλπ.

Ενώ, τέλος, πίστευαν κι αυτοί ότι κάποιοι λίθοι είχαν «μαγικές ιδιότητες», όπως λ.χ. ο αμέθυστος.[12]

Στην αρχαία μινωική Κρήτη, της ιατρικής προΐστατο η «Θεά των Όφεων». Πάρεδρός της ήταν ο θεός των ιατρών, Ασκληπιός. Θεά και θεός είχαν ως σύμβολο τον όφι, που έκτοτε πέρασε ως σύμβολο ιατρικής σε όλον τον κόσμο…

Άμεση απόρροια της μινωικής ιατρικής ήταν η μυκηναϊκή, με την οποία θα ασχοληθούμε στο επόμενο φύλλο.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης στην εφημερίδα «Χρονικά Κισάμου-Σελίνου», φ. Ιούν.-Ιούλ. 2007. Και στην εφημ. Παρατηρητής» Λακωνίας (σε τρεις συνέχειες 17,18,19.2.2009. Απόσπασμα από το υπό έκδοσιν έργο του συγγραφέως «Αρχαίοι Έλληνες ιατροί και τα επιτεύγματά τους». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.8.2007.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Εκτός από τις πινακίδες αυτές, εγχάρακτα σχήματα ευρέθησαν και στους τοίχους του προαυλίου ενός εκ των μεγαλύτερων ανακτόρων της Κρήτης, αυτού της Κνωσού.

[2] βλ. σχ. διαπιστώσεις του Έβανς.

[3] Πρόκειται για την γνωστή παπαρούνα. Αυτό ήταν το κρητικό όνομά της. με αυτό την ήξερε όλος ο τότε γνωστός πολιτισμένος κόσμος, γιατί οι Κρήτες διέδωσαν τις θεραπευτικές της ιδιότητες.

[4] Κατ’ εξοχήν φυτό που χρησιμοποιείτο για βαφές.

[5] Είδος θηλυκής φτέρης (πτέριδος). Το χρησιμοποιούσαν κατά τους πόνους του σπληνός.

[6] Χορηγείτο ως έγχυμα, εντός οίνου, κατά των μυικών παθήσεων και των δηγμάτων των όφεων.

[7] Χορηγείτο στην αρχαία Κρήτη για γυναικολογικά νοσήματα.

[8] Αυτά τότε είχαν χρήση ως αφεψήματα για την τόνωση του οργανισμού, ενώ χρησιμοποιούνταν ως αλοιφές και υπό μορφήν εμπλάστρων.

[9] Με τους βολβούς του θεράπευαν τις ραγάδες των μαστών και τα εγκαύματα.

[10] Κυρίως για τις στυπτικές της ιδιότητες.

[11] Φυτό παρεμφερές χρησιμοποιούσαν και οι Ασσυροβαβυλώνιοι.

[12] Αυτό δεν είναι θέμα πρωτογωνισμού, γιατί αυτή η πίστις εξακολουθούσε έως τον Μεσαίωνα (4.500 χρόνια μετά)!..

αποκαλυψις πολιτισμος μινωικη κρητη Κρητης Μυκηνων, σπουδαιοτερα αρχαιολογικη ανακαλυψις του κοσμου αποκαλυψη ανακαλυψη αρχιτεκτονικη γιγαντιαια ανακτορα, κυκλωπεια τειχη, περιστυλιο, στοα σπουδαιο υδραυλικο εργο εργα συστημα υδρευσεως, υδρευσης υδρευση αποχετευσεως, αποχετευσης αποχετευση αιθουσα λουτρο δεξαμενη κολυμβηση, εργα τεχνης τοιχογραφια, διακοσμηση ταφικα μνημεια μυθικη πολυτελεια αρχαιος αρχαια αρχαιο κοσμημα χρυσος ασημι χαλκος πινακιδα πηλινεςη, χαλκινη, αργυρη χρυση εγχαρακτη επιγραφη σημειο ιερογλυφικη γραφη Αιγυπτιοι αιγυπτος Βεντρις, ιερογλυφικα κρητικα αιγαιακος χωρος Ομηρος τρωικα τρωικος εμφυλιος Ελληνων πολεμος συμβολα συμβολο συλλαβη αλφαβητο αλφαβητος επικοινωνια συνεννοηση πολις μινωιτες Κρητες ναυτικοι λιμανι καραβι συλλαβογραμματα, συλλαβογραμμα λεξις ijate > ιητηρ > ιατρος πινακιδες εγχαρακτα σχηματα τοιχος προαυλιο ανακτορο Κνωσου εβανς παπαρουνα κρητικο ονομα πολιτισμενος κοσμος, θεραπευτικέες ιδιοτητες βαφη ειδος θηλυκη φτερη πτερις πονος σπλην σπληνα φτερις εγχυμα, οινος μυικες παθησεις δηγμα οφις δαγκωμα φιδι γυναικολογικα νοσηματα χρηση αφεψημα τονωση οργανισμος αλοιφη εμπλαστρο βολβος θεραπεια ραγαδες ραγαδα μαστος βυζι βυζια στηθος στηθη εγκαυμα στυπτικες ιδιοτητα φυτο Ασσυροβαβυλωνιοι Ασσυριοι βαβυλωνιοι Ασσυρια βαβυλωνα βαβυλων Μεσαιωνας γιατρος γραμμικη Β Κνωσος Μυκηνες Πυλος θεραπευτικο ιατρου θεσμος κρητομινωικο μυκηναικο περιβαλλον εποχη ΑΡΧΑΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ μινωικη καθημερινη ζωη κανονες υγιεινης υγιεινη λουτρα υδραγωγειο συστηματα υπονομος κοινωνικη φροντιδα αρχαιολογια ακαθαρτοι ανθρωποι, φιλοσοφια κοινωνιαν υγιεινη γνωση ιαματικη μεταλλικο νερο νερα καταιονητηρας ντους ντουζ δημοσιο αγαθο ακαθαρτα αποχετευτικο αγωγος υπονομοι εγκατασταση γνωσεις υδραυλικη κρητικα μινωικα κειμενα, φαρμακολογια θεραπειες Κρητες εμποριο επικοινωνια συγκοινωνια ιατρικες αρωματικο ιαματικο φυτο πρωτοελληνικο φυτα ιατροι μινθη, μεντα αψινθιον, αψινθος σησαμος κροκος ασπληνιο δαυκος δικταμνο αψινθιο, ασπληνιον δικταμο καλλιεργεια εξαγωγη – λειχηνοειδη πεπονι, κρινο λευκη νυμφαια χρυσανθεμο αγνωστα αταυτοποιητα κιτρινο φιδι φλοιος Πλινιος, πατρις πατριδα δενδρο χρησιμοτητα κρητικο πευκου πευκος κυπαρισσος κυπαρισσι κυπαρισι αιθεριο ελαιο φυσικα επεξεργασμενα, ορυκτα προιοντα, Κερι, κοπρανα, λιθαργυρος, λιπη, λιπος νιτρο, ουρα, στυψις, στυψη λιθοι λιθος μαγικςς μαγεια αμεθυστος Θεα των οφεων παρεδρος θεος ασκληπιος συμβολο οφις, φιδου μυκηναικη Ιατρικο εργαλειο, κραμα χαλκου λεπιδα επιπεδη μονη ακρη κυλινδρικη λαβη μυτερο ακρο δημοπρασια 2024 Life Antiques Limited σουρευ σουρρευ Surrey, Βρετανια συλλογη Ευρωπαιος κυριος Ηνωμενο Βασιλειο αυστρια αγορα εργο τεχνης 2000

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ