Του Μανόλη Κορρέ(*)
Οι εντοιχισμένοι - στο βόρειο
τείχος - μαρμάρινοι σπόνδυλοι μελετήθηκαν πρώτη φορά το 1807 από τον περίφημο W.
M. Leake, ο οποίος αναρριχήθηκε τότε, όχι χωρίς κίνδυνο, στον απόκρημνο βράχο.
Ο Leake, ο οποίος ελάχιστες
φορές έσφαλε κατέληξε και πάλιν σε μια ορθή εξήγηση: Οι σπόνδυλοι πρέπει να
ανήκουν σε εκείνον τον παλαιότερο ναό, που εννοεί ο Ησύχιος όταν αναφέρεται
στον Παρθενώνα (λ. Εκατόμπεδος) «…νεώς εν τη ακροπόλει τη Παρθένα
κατασκευασθείς υπό Αθηναίων, μείζων του εμπρησθέντος υπό των Περσών ποσι
πεντήκοντα».
Ό,τι άρχισε ο Leake
συνεχίσθηκε από τον Ross, το 1835, με ανασκαφές στα δυτικά και στα νότια του
Παρθενώνος, οι οποίες απεκάλυψαν τα εξής: Μεγάλη ποσότητα ημιέργων σπονδύλων
στα ανατολικά σε μια ζώνη, η οποία εκτείνεται έως το νότιο τείχος, μαζί με
εργαλεία και άλλα σχετικά προς την λιθοτεχνία, όπως π.χ. χρώματα σε δοχεία, για
τα οποία γνωρίζουμε τώρα ότι ήσαν χρήσιμα για διάφορες σημειώσεις και για τον
έλεγχο της τελειότητος των επιπέδων επιφανειών.
Το θεμέλιο του Παρθενώνος
είναι στο μέγιστο μέρος του πολύ αρχαιότερο του ναού. Το μέρος αυτό είναι
αυτοτελές και αποτελεί το αρχικά ορατό βάθρο του αρχαιότερου ναού. Από τις
διαστάσεις του βάθρου (31,4 × 76,8 μ.) συνάγεται ότι ο ναός αυτός θα πρέπει να
ήταν επίσης πολύ μεγάλος και με μάλλον επιμήκεις αναλογίες. Στα ανατολικά του
Παρθενώνος το γιγάντειο βάθρο δεν ταιριάζει στον κλασσικό ναό, αλλά εξέχει 5
σχεδόν μ. από την γραμμή της πρώτης μαρμάρινης βαθμίδος. Για την έδραση του
κλασσικού ναού απαιτήθηκε μόνον μια σχετικώς μικρή αύξηση του αρχικού βάθρου
προς βορράν. Η αύξηση αυτή έγινε με παρόμοιο υλικό, δηλαδή πειραϊκούς λίθους,
αλλά χωρίς καμμιά φροντίδα για περίτεχνη εμφάνιση. Προφανώς, τα νέα σχέδια
απαιτούσαν μια εκτεταμένη επιπέδωση του εδάφους με τεχνητές επιχώσεις, έως το
ύψος της ευθυντηρίας του ναού, ενώ τα παλαιότερα προέβλεπαν ότι γύρω από τον
ναό το έδαφος θα ήταν αρκετά χαμηλότερο και ότι το ανώτερο μέρος του βάθρου θα
ήταν ορατό και συνεπώς περίτεχνο.
Ένα ιδιαίτερο αντικείμενο
μελέτης ήταν για τον Ross και η αλληλουχία των στρωμάτων του εδάφους. Οι σχετικές
με την χρονολόγηση του προ-Παρθενώνος γνώμες του Leake και του Ross έτυχαν
γενικής αποδοχής και δεν υπήρξαν διαφωνίες παρά μόνον για την πιθανή μορφή του
κτηρίου.
ΔΕΙΤΕ την σχετική ομιλία του ακαδημαϊκού-αρχιτέκτωνος, ομοτίμου καθηγητή Αρχιτεκτονικής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, Μ. Κορρέ(*) , ΕΔΩ.
Η ομιλία εδόθη την Παρασκευή
3.11.2023 στην αίθουσα διαλέξεων του Μουσείου Ακροπόλεως. Διοργάνωση: Ένωση
Φίλων Ακροπόλεως και κατεγράφη από τις «Φρυκτωρίες».
(*) Ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ,
Δρ. Αρχιτέκτων-Μηχ. ΕΜΠ, «Dr. Ph. h.c. FUBerlin», Τακτικό μέλος της Ακαδημίας
Αθηνών. Μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου της Ελλάδος, της Επιτροπής
Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως, κ.α. επιστημονικών επιτροπών.
Δίδαξε Αρχαία Αρχιτεκτονική,
Ιστορική Τοπογραφία, Αναστηλώσεις κ.α. στο ΕΜΠ (Προπτυχιακά, 1999-2015,
Μεταπτυχιακά 1998-σήμερα), στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (Μεταπτυχιακά, 2008 κ.ε.),
στο «Pennsylvania University» (Φεβρ. - Aπρ.1993) και στο Πανεπιστήμιο της
Καλιφόρνιας, «Berkeley» (Φεβρ. - Aπρ.1994). Υπεύθυνος του έργου του Διονυσιακού
θεάτρου, 1980-1983 και του έργου του Παρθενώνος 1983-1999.
Περιοχές μελέτης ιστορικών
μνημείων: Μάνη, νεολιθικά Θεσσαλίας, Νάξος, Πάρος, Αμοργός, Πύθιον (Έβρου),
Μητρόπολη Καρδίτσας, Μολύκρειον Ναυπακτίας, Αμύκλες, Τζουμέρκα, Ραβέννα,
Ετρουρία, Ιερουσαλήμ κ.α.
Σε πλείστα συνέβαλε επίσης
στην συντήρηση, στερέωση ή αναστύλωση.
Θέματα: Ιστορική Τοπογραφία
των Αθηνών διαχρονικώς, Αρχαία Αρχιτεκτονική, Προβιομηχανική οικοδομική,
Βυζαντινή οχυρωματική, Ιστορία των γεφυρών, Λατομία, Λιθοτεχνία, Ανυψωτική και
Μεταφορική Τεχνολογία, Ύδρευση, Μεγαλιθισμός, Θεωρία Αναστηλώσεων, Δομική
Συντήρηση Ιστορικών Μνημείων κ.α.
Υποτροφίες: Υπουργείου Παιδείας, «DAAD»,
«DAI-Berlin», «Princeton University», «Fulbright».
Δημοσιεύσεις: 11 βιβλία και
περίπου 100 άρθρα.
Λοιπά: Σχεδίαση μηχανικών
κατασκευών. Έκθεση σχεδίων του στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook