Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Τάραντα Απουλίας - Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Μεγάλης Ελλάδας - του Γ. Λεκάκη

Το Αρχαιολογικό Μουσείο

του Τάραντα Απουλίας

- Το Αρχαιολογικό Μουσείο

της Μεγάλης Ελλάδας

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Τάραντα (MARTA) θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μουσεία της Ιταλίας.

Ιδρύθηκε το 1887, πρωτοβουλία του αρχαιολόγου του Σαλέντο, L. Viola, ο οποίος συγκέντρωσε την πρώτη συλλογή. Στόχος του ήταν να δημιουργήσει ένα Μουσείο της Μεγάλης Ελλάδας. Πρόκειται για την αρχαιολογική τεκμηρίωση του Τάραντα και της υπόλοιπης Απουλίας.

Το μουσείο εκθέτει κυρίως αρχαιολογικά ευρήματα, που τεκμηριώνουν την ιστορία της περιοχής του Τάραντα (τμήμα της Μεγάλης Ελλάδος), αλλά και άλλων περιοχών της Απουλίας, από την Παλαιολιθική, την Ύστερη Αρχαιότητα έως και τον Πρώιμο Μεσαίωνα.

Ο 2ος όροφος (εγκαινιάσθηκε το καλοκαίρι του 2016), στεγάζει το προϊστορικό τμήμα της Παλαιολιθικής και της Εποχής του Χαλκού, που είναι εγγενές σε ολόκληρην την επικράτεια της Απουλίας. Πιο σπουδαία εκθέματα οι «Αφροδίτες της Parabita», αγαλματίδια 20.000 χρόνων! Βρέθηκαν το 1965, από τον G. Piscopo και την ομάδα του, στο σπήλαιο Parabita / Grotta delle Veneri, που βρίσκεται στο Monaci.

Τα πρώτα ίχνη οικισμών στην περιοχή, που ανάγονται την 5^η χιλιετία π.Χ. και τις πρώτες επαφές των Ιαπυγίων με τους Έλληνες και τον κόσμο του Αιγαίου, από την Εποχή του Χαλκού, τα διάφορα στάδια του σπαρτιατικού(*) αποικισμού στις ακτές του κόλπου του Τάραντα και την ρωμαϊκή περίοδο.

Το μουσείο απεικονίζει τον τρόπο ζωής, την θρησκεία, τις ταφικές τελετουργίες και την οικονομία των ελληνικών πόλεων της αρχαίας Απουλίας, καθώς και τις σχέσεις τους με τον γηγενή πολιτισμό - το ίδιο και για τις ρωμαϊκές πόλεις.

Ένα σημαντικό μέρος της συλλογής είναι αφιερωμένο στην επεξεργασία πολύτιμων μετάλλων, δηλαδή του χρυσού (μια από τις πιο ανεπτυγμένες δραστηριότητες στην Μεγάλη Ελλάδα μεταξύ 4^ου και 1^ου αιώνα π.Χ.). Γι’ αυτό μια από τις πιο αξιόλογες συλλογές του μουσείου είναι τα λεγόμενα «Χρυσά του Τάραντα». Χρυσά αντικείμενα χρονολογούνται από την αρχαϊκή εποχή έως την βυζαντινή εποχή, με πολύτιμα δείγματα εξαιρετικής κατασκευής, καθώς και μικροαντικείμενα κοινής χρήσης, όπως καθρέφτες, κουτιά ψιμυθίου / μακιγιάζ και καρφίτσες. 

Ανάμεσά τους:

- τιάρα με φυτική διακόσμηση με γρανάτες, καρνελιάνες και σμάλτο διαφορετικών χρωμάτων.

- περίεργο nucifrangibulum (καρυοθραύστης), από δύο αρθρωτούς πήχεις από μπρούτζο, με πλαστικοποιημένο χρυσό.

- εξαρτήματα χρυσού περιδεραίου, που συχνά σχηματίζονται από δύο στόματα λιονταριών, ένα μοτίβο που βρίσκεται επίσης σε βραχιόλια και δαχτυλίδια,

- χρυσά ενώτια / σκουλαρίκια, σε κωνικό σχήμα, με γυναικείο κεφάλι και νήμα, διακοσμημένα με μενταγιόν,

- καθρέφτης, με την θεά Αφροδίτη και τον Έρωτα, και τον αυλό του Πανός από τον Τάραντα, του 3^ου αιώνα  π.Χ.

- καθρέφτης σε σχήμα κογχυλιού, σε επιχρυσωμένο ασήμι, με Νηρηίδα που φέρεται από κήτος, από τον Τάραντα, 3^ου αιώνα  π.Χ., κ.ά.

Υπάρχουν μαρμάρινα γλυπτά, μνημειώδεις τάφοι, γλυπτά από μαλακό λίθο, κεραμικά από νεκροπόλεις, κλπ.

Δύο αίθουσες είναι αφιερωμένες σε μαρμάρινα γλυπτά, που χρονολογούνται από την ελληνική εποχή, συμπεριλαμβανομένων αγαλμάτων φτιαγμένα με λευκό μάρμαρο, από τα λατομεία του νησιού της Πάρου Κυκλάδων. Υπάρχουν και μικρότερα έργα, μερικά από τα οποία είναι αντίγραφα διάσημων πρωτοτύπων, όπως κεφαλή του Ηρακλή (αντίγραφο έργου του Λυσίππου), κ.ά.

Σε ένα άλλο δωμάτιο υπάρχουν γλυπτά, ψηφιδωτά και επιγραφές, από δημόσια και ιδιωτικά κτήρια, όπως:

        - κομμάτι ζωφόρου από αττική σαρκοφάγο, με σκηνή «επίθεσης σε πλοία» (2ος αι.), που αποδίδεται στον «Κύριο της ναυμαχίας των πλοίων»,

        - ιωνικό κιονόκρανο,

        - μια κλίνη,

        - αετώματα και δοκάρια από προσόψεις σπιτιών,

        - κεφαλές από πέτρα carparo (ρωμαϊκής περιόδου), κ.ά.

Οι αίθουσες αφιερωμένες στην κεραμική από την νεκρόπολι είναι οργανωμένες σύμφωνα με μια χρονολογική διαδρομή, που ξεκινά από την περίοδο ίδρυσης του Τάραντα έως την αρχαϊκή εποχή, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοκορινθιακής και κορινθιακής κεραμικής, που κατασκευάσθηκε στην πόλη της Κορίνθου και στην συνέχεια εξήχθη. Κυρίως προέρχεται από ταφικά αντικείμενα. Τα ροζ πήλινα αγγεία με μαύρες μορφές, με εικονογραφήσεις χαρακτήρων και σκηνές από την ελληνική μυθολογία (λ.χ. ο Αχιλλέας σέρνει το σώμα του Έκτορα πίσω από το άρμα του) και τον αθλητισμό, προέρχονται από νεκροπόλεις της αρχαϊκής εποχής.

Εκθέματα:

        - Ο Αγαμέμνων καθισμένος σε βράχο. Θραύσμα από το καπάκι αττικής ερυθρόμορφης λεκάνης, από τον κύκλο του Μηδικού ζωγράφου (410 - 400 π.Χ.).

Ο Αγαμέμνων σημειώνεται με επιγραφή στα ελληνικά.

        - Δύο οινοχόες με σώμα σε σχήμα γυναικείου κεφαλιού, κατασκευής Απουλίας

        - Αγγείο με παράσταση αρματοδρομίας και μάλιστα την στιγμή της στροφής.

        - Μελανόμορφος αμφορέας.

        - Οι άρχοντες του βασιλείου των νεκρών, Περσεφόνη και Άδης, στον Κάτω Κόσμο, συνοδευόμενοι από τον Ερμή Ψυχοπομπο, την Εκάτη, την Μεγάρα, τον Ορφέα και τις Δαναΐδες.

        - η Ανδρομέδα, καθισμένη στον θρόνο και μπροστά η μητέρα της, Κασσιόπη. Στην δεξιά πλευρά παριστάνονται ο Περσέας και ο Κηφέας, τους οποίους κρατάει ένας νεαρός άνδρας. Γύρω τους υπάρχουν πολυάριθμες μορφές με «ανατολίτικα ενδύματα», χαρακτηριστικά του βασιλείου της Αιθιοπίας. Στο κέντρο υπάρχει ένα Έρωτας, ενώ στα αριστερά η Αρμονία, η προσωποποίηση της συμφωνίας. Στο επάνω μέρος απεικονίζονται κορίτσια να ετοιμάζονται για τον γάμο.

        - πολύχρωμο ειδώλιο γυναίκας από τερακότα.

Υπάρχει και μια μόνιμη έκθεση για την αριστοκρατική κοινωνία στον Τάραντα, μεταξύ 6ου και 4ου αιώνα π.Χ.

Σημαντικά εκθέματα επίσης:

        - τα μαρμάρινα γλυπτά, όπως «ακέφαλο άγαλμα μιας γυναικείας θεότητος / Κόρη, από το 500 π.Χ.

        - συλλογή αγαλμάτων, όπως ο Δίας από το Ugento, σε μπρούτζο, το «Κεφάλι της Αφροδίτης», το «Σώμα μιας Νύμφης», άγαλμα της θεάς της σοφίας Αθηνάς, κ.ά.

        - συλλογή κεραμικών από την νεκρόπολι, μεταξύ των οποίων το «Χάλκινο Άλογο», αρύβαλλος, σκύφος του «Ζωγράφου του Θησέα», κ.ά.

        - ταφικά αντικείμενα, όπως η «Κύλιξ με το προσωπείο Γοργόνας», η «Κύλιξ του ζωγράφου των ψαριών», τα χρυσά κοσμήματα με το πολύτιμο «Ανθισμένο διάδημα» από την Canosa, τα «Στέφανα», τα «ενώτια δίσκου με τρία μενταγιόν», πολύτιμη τιάρα, κορώνες, ενώτια με μενταγιόν, κ.ά.

        - ο «Τάφος του Αθλητή», που αποδίδεται σε άνδρα, που έζησε στον Τάραντα πιθανώς τον 5ο αιώνα π.Χ.

        - αντίγραφο ένθρονης θεάς, που δημιουργήθηκε μέσω σάρωσης λέιζερ, το 2016 της λεγόμενης «Θεάς του Τάραντα», που εκτίθεται στο Μουσείο Altes στο Museuminsel του Βερολίνου στην Γερμανία. ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Ang. Conte «Taranto-Berlin one way. Ιστορία της συγκλονιστικής κλοπής της "Ένθρονης θεάς", εκδ. Scorpione, 2016. Επίσης, στις 5.4.2023 έγινε η παρουσίαση, παρουσία του υπουργού Πολιτισμού Sangiuliano, της γλυπτικής ομάδας «Ορφέας και Σειρήνες», που εκλάπη από την Ελβετία, την δεκαετία του 1970 και βρέθηκε στη συνέχεια στο Μουσείο P. Getty στο Λος Άντζελες ΗΠΑ, πριν ξαναεπιστρέψει στην Ιταλία, 50 χρόνια αργότερα. ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ. Τώρα το έργο εκτίθεται μόνιμα στον πρώτο όροφο του μουσείου.

        - Ημιελλειπτικό ανάθημα με γοργόνειο,

        - αρχαίο ελληνικό προσωπείο από τερακότα,

        - Μωσαϊκά με γρύπες, με πάνθηρα και κεφάλι κατσίκας, κ.ά.

Αλλά και το

        - «Ostrakon Mappa di Soleto», όστρακο του 5^ου αιώνα π.Χ. με την «αρχαιότερη σωζόμενη απεικόνιση χάρτη της Δύσης». Δείχνει την ακτογραμμή του νοτιοανατολικού άκρου της Απουλίας, με μερικές επί πλέον πληροφορίες τοποθεσιών, σε ελληνική γραφή. Ανακαλύφθηκε σε ανασκαφές κοντά στο Λέτσε, στις 21.8.2003. Η αυθεντικότητά του αμφισβητείται.

        - Βυζαντινή εικόνα, 15ου - 16ου αιώνα, κ.ά.

Το Μουσείο στεγάζεται στο πρώην μοναστήρι του San Pasquale Baylon των Alcantarini (Μικρός Friars - εμπνευσμένο από τον Peter of Alcántara, που εκτίσθη το β΄ μισό του 18^ου αιώνα) και που από την ίδρυσή του, έχει τροποποιηθεί αρκετές φορές, από το 1901. Κατά την τελευταία αναστήλωση, που έγινε μεταξύ 2000 - 2007, το μουσείο λειτούργησε στο Παλλάτι του Πανταλέοντος.[1]

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2017.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            - Q. Quagliati «Il Museo Nazionale di Taranto», εκδ. Istituto Poligrafico dello Stato.

            - Ett. M. de Juliis, Dol. Lojacono «Il museo archeologico nazionale di Taranto», εκδ. Mandese Editore, Τάραντας, 1988.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

---

[1] Στο Corso Umberto I, αρ. 42, στον 40ό παράλληλο [40.4735°N 17.2386°E].

(*) Αξίζει να σημειωθεί ότι στον Τάραντα υπάρχει και το «Υπόγειο Σπαρτιατικό Μουσείο Τάραντα» στην Corso Vittorio Emanuele II, 39, 74123, για την κατανόηση της σπαρτάτικης καταγωγής της πόλεως.

Αρχαιολογικο Μουσειο του Ταραντα Απουλιας αρχαιολογια Μεγαλης Ελλαδας Ταρας Απουλια Μεγαλη Ελλαδα Υπογειο Σπαρτιατικο Ταραντος σπαρτατικη καταγωγη σπαρτη Εθνικο Αρχαιολογια MARTA αρχαιολογικα μουσεια της Ιταλιας 1887, αρχαιολογος Σαλεντο, βιολα Viola, συλλογη Μεγαλης Ελλαδας αρχαιολογικη τεκμηριωση αρχαιολογικα ευρηματα, Παλαιολιθικη εποχη υστερη Αρχαιοτητα Πρωιμος Μεσαιωνας 2016 προιστορια Χαλκου εκθεμα Αφροδιτες της παραμπιτα αφροδιτη Parabita αγαλματιδιο 20.000 χρονια πριν 1965, πισκοπο επισκοπος πισκοπος Piscopo σπηλαιο Parabita / γκροτα ντελε ντελλε βενερι Grotta delle Veneri, μονακι μονατσι Monaci οικισμος 5η χιλιετια πΧ Ιαπυγες ελληνες Αιγαιο σπαρτιατικος αποικισμος κολπος του Ταραντα ρωμαικη περιοδος τροπος ζωης, θρησκεια, ταφικη τελετουργια οικονομια ελληνικες πολεις γηγενης πολιτισμος ρωμαικες πολεις επεξεργασια πολυτιμα μεταλλα χρυσος 4ος 3ος 2ος 1ος αιωνας πΧ 19ος μχ συλλογες Χρυσα αρχαικη βυζαντινη βυζαντιο εξαιρετικη κατασκευη μικροαντικειμενα μικροαντικειμενο κοινη χρηση καθρεφτης κουτι ψιμυθιο μακιγιαζ καρφιτσα τιαρα φυτικη διακοσμηση γρανατης, καρνελιανα σμαλτο χρωμα nucifrangibulum καρυοθραυστης αρθρωτος πηχυς μπρουτζο, πλαστικοποιημενο χρυσο εξαρτημα χρυση περιδεραιο, στομα λιονταρι μοτιβο βραχιολι δαχτυλιδι χρυσα ενωτια / σκουλαρικια, κωνικο σχημα, κωνος γυναικειο κεφαλι νημα, διακοσμηση μενταγιον, καθρεπτης, θεα Αφροδιτη ερωτας, ερως αυλος Πανος πανας θεος παν κογχυλι κοχυλι επιχρυσωμενο ασημι, Νηρηιδα νηρηις κητος, μαρμαρινο γλυπτο μνημειωδης ταφος γλυπτα μαλακος λιθος, κεραμικη νεκροπολις, νεκροπολη μαρμαρινα ελληνικη εποχη αγαλμα λευκο μαρμαρο, λατομειο νησι Παρος Κυκλαδων κυκλαδες μικροεργα, αντιγραφο πρωτοτυπο κεφαλη Ηρακλη ηρακλης Λυσιππος αγαλματα ζευς Διας ουτζεντο Ugento, μπρουντζο, Αφροδιτης Σωμα Νυμφης νυμφη σοφιας Αθηνας, κεραμικο Χαλκινο αλογο αρυβαλλος, σκυφος Ζωγραφος του Θησεα ταφικα αντικειμενα, Κυλιξ με το προσωπειο Γοργονας κυλικα των ψαριων χρυσα κοσμηματα ανθισμενο διαδημα κανοζα κανοσα Canosa, Στεφανα στεφανος ενωτιο δισκος κορωνα στεμμα Ταφος του Αθλητη αθλητης ανδρας, 5ος αντιγραφα ενθρονη θεα σαρωση λειζερ, 2016 Μουσειο αλτες Altes Museuminsel Βερολινο Γερμανια κλοπη 2023 υπουργος Πολιτισμου γλυπτικη ομαδα Ορφεας ποιητης και Σειρηνες Ελβετια, 1970 γκεττυ γκεττι γκετι Getty Λος αντζελες ΗΠΑ, επιστροφη επαναπατρισμος Ιταλια, ημιελλειπτικο αναθημα γοργονειο προσωπειο τερακοτα, μωσαικο γρυπας, γρυψ πανθηρας πανθηρ κατσικα Ostrakon Mappa di Soleto οστρακο αρχαιοτερη σωζομενη απεικόονιση χαρτης δυση της Δυσης ακτογραμμη νοτιοανατολικο ακρο ελληνικη γραφη ανασκαφη Λετσε, αυθεντικοτητα Βυζαντινη εικονα, 15ος - 16ος μοναστηρι ιμ San Pasquale Baylon αγιος πασχαλης αλκανταρινι Alcantarini Μικρος φριαρς Friars αλκανταρα Peter of Alcantara, 18ος ιδρυση 1901 αναστηλωση, 2000 - 2007, Παλλατι παλατι Πανταλεοντος Πανταλεων 40ος παραλληλο Υπογειο Σπαρτιατικο σπαρτατικη καταγωγη σπαρτη λακωνια Μελανομορφος αμφορεας αρχοντας του βασιλειο νεκρων, Περσεφονη αδης, Κατω Κοσμος, Ερμης Ψυχοπομπος, Εκατη, Μεγαρα, Ορφρυς Δαναιδες Ανδρομεδα, θρονος Κασσιοπη Περσεας περσευς Κηφεας, κηφευς νεαρος ανατολιτικα ενδυματα Αιθιοπια Αρμονια, προσωποποιηση συμφωνια κοριτσι γαμος πολυχρωμο ειδωλιο γυναικα τερακοτα εκθεση αριστοκρατικη κοινωνια 6ος 4ος μαρμαρο ακεφαλο αγαλμα γυναικεια θεοτητα Κορη, 500 αριστοκρατια αγγειο παρασταση αρματοδρομια οινοχοη γυναικειο κατασκευη ιωνικο κιονοκρανο, κλινη, αετωμα δοκαρι προσοψη σπιτι οικια κεφαλες πετρα καρπανο carparo κεραμικη αρχαικη πρωτοκορινθιακη κορινθιακη Κορινθος ταφικο αντικειμενο ροζ πηλινο αγγεια μαυρη μορφη εικονογραφηση σκηνη μυθολογια Αχιλλεας εκτορας αχιλλευς εκτωρ αρμα αθλητισμος Αγαμεμνων Αγαμεμνωνας βραχος Θραυσμα καπακι αττικη ερυθρομορφη λεκανη κυκλος Μηδικος ζωγραφος 410 - 400 γλυπτα ψηφιδωτο επιγραφη, δημοσιο ιδιωτικο κτηριο ζωφορος αττικη σαρκοφαγος, επιθεση πλοια πλοιο 2ος Κυριος της μαχης των πλοιων μαχη ναυμαχια

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ