Θα καταστραφεί το μεγαλύτερο αρχαίο Ασκληπιείο της Θράκης, για ένα... ορυχείο! - του Γ. Λεκάκη

Θα καταστραφεί

το μεγαλύτερο αρχαίο Ασκληπιείο

της Θράκης,

για ένα... ορυχείο!

Του Γιώργου Λεκάκη

Το αρχαίο ιερόν του Ασκληπιού, στο Βατκούνιο[1] (στην Παταλενίστα[2], στην περιοχή του Pazardzhik, στην νυν έκταση που κατέχει η Βουλγαρία,  είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχαία ελληνικά ιερά του θεού στην αρχαία Θράκη![3]

Από εδώ, επέρασαν τα στρατεύματα και του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Το ιερό του Ασκληπιού του Βατκουνίου είναι το μεγαλύτερο γνωστό εξωαστικό ιερό στα θρακικά εδάφη, κατά την ρωμαϊκή εποχή. Υπάρχει τουλάχιστον από τα τέλη του 1^ου αι. μ.Χ. ή στις αρχές του 2^ου αι. μ.Χ. και λειτούργησε εντατικά μέχρι την εποχή του αυτοκράτορος του Βυζαντίου, Θεοδοσίου Α', οπότε και καταστράφηκε και εκάη βίαια.

Σε αυτό ευρέθησαν αναθηματικές πλάκες του Θρακικού θεού Ήρωα (γνωστού ως «Θραξ Ιππεύς» - πρόδρομος εικονιστικός τύπος του αγίου Δημητρίου[*)]), αγαλματίδια, βωμός και πολλά νομίσματα. Τα αρχαιολογικά ευρήματα φυλάσσονται στο Ιστορικό Μουσείο στο Παζαρτζίκ (παρακάτω φωτογραφία).

Αλλά τώρα ευρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο, καθώς στην περιοχή έχουν προγραμματιστεί… μεταλλευτικές δραστηριότητες! Άρα γε, το υπ. Πολιτισμού της Ελλάδος θα διαμαρτυρηθεί; Θα προστατέψει την αρχαία ελληνική κληρονομιά, ως οφείλει;

Ο σεβαστός Ασκληπιός φέρει το τοπικό θρακικό όνομα Ζυλμυζδριηνος (> παραφρασμένα βουλγ. Zemidrenski), γραμμένο σε διάφορες παραλλαγές. Το όνομα σχηματίζεται από την θρακική κατάληξη επιθέτων, που δηλώνουν γεωγραφική προέλευση (-ηνος) – άρα πιθανότατα προέρχεται από το όνομα της περιοχής στην οποία βρίσκεται το ναϊκό συγκρότημα ή πιθανότατα προέρχεται από το όνομα ενός κοντινού οικισμού [Ζυλμυζδρία]. 

Ο Ασκληπιός στην αρχαία Θράκη αναφέρεται και με διάφορα ελληνικά λειτουργικά επίθετα όπως:

            - κύριος, άρχοντας[4],

            - θεός[5],

            - ἐπήκοος[6].

            - θεος ἐπήκοος, (συνδυαστικώς)[7] = θεός που ακούει τις προσευχές

Αυτά τα επίθετα είναι χαρακτηριστικά για τις θρακικές περιοχές και δεν περιορίζονται μόνον στον Ασκληπιό.

            - ἐπιφανέστατος θεός[8] - έκφραση που χρησιμοποιείται σπάνια στην Θράκη.

            - σωτήρ[9] - χαρακτηριστικό σε όλον τον ελληνικό κόσμο.

Η μεγάλη ποικιλία των ελληνικών επιθέτων που χρησιμοποιούνται μας οδηγεί να πιστέψουμε πως οφείλεται στην ποικιλία ελληνικών φύλων, και κοινωνική καταγωγή των πιστών, στην περιοχή, στην δημοτική αριστοκρατία της Φιλιππουπόλεως, καθώς και στρατιωτικών και βετεράνων.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.2.2024.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- Iv. Valchev «The Shrine of Asclepius near the village of Batkun (neighbourhood of the village of Patalenista, Pazardzhik district)”, labalkans, Πανεπ. Σόφιας "St. Kliment Ohridski", 20.6.2020.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Το 1955, το χωριό Βατκούνιο / Batkun συγχωνεύθηκε με την Παταλένιτσα. Σώζονται και ερείπια μεσαιωνικού φρουρίου στο Μπατκούνιο. Το Batkunion, ήταν η μεγαλύτερη πόλη στο Pazardzhik και στα βυζαντινά χρονικά αποκαλείτο «λαμπρό και πλούσιο». Η ΙΜ Βατκουνίου Αγίων Πέτρου και Παύλου, ιδρύθηκε τον 12^ο αι.

[2] Η Παταλένιστα / Παταλένιτσα / Patalenista ευρίσκεται 15 χλμ. νοτιοδυτικά του Παζαρτζίκ, στους βόρειους πρόποδες της κορυφογραμμής Καρκαριάς της δυτικής οροσειράς της Ροδόπης, στον 42^ο παράλληλο [42°7′1″N 24°12′0″E].

Το χωριό επήρε το όνομά του, είτε:

                - Από τον Άγιο Πανταλέοντα, μια εκκλησία αφιερωμένη σε αυτόν ήταν, μάλλον, στην σημερινή θέση του ΙΝ Αγίου Δημητρίου[*)] του χωριού. Ο ναός του Αγίου Δημητρίου είναι σταυροειδής, του 11^ου – 14^ου αιώνα και διατηρεί τοιχογραφίες του!

                - Από το χωριό Άγιος Παντελεήμονας (> Παντελής > βουλγ. Πατέλε) Φλώρινας Μακεδονίας, κάτοικοι από το οποίο εγκαταστάθηκαν στην Παταλενίστα τον 18^ο αιώνα. Γι’ αυτό και πολιούχος του χωριού είναι ο άγιος Παντελεήμονας  (πανηγυρίζεται στις 27 Ιουλίου).

                - δεν αποκλείεται βέβαια, το δεύτερο συνθετικό του τοπωνυμίου (-λενίστα, -λενίτσα) να είναι δηλωτικό «Ελλήνων», όπως συνέβαινε με πολλά παλαιά τοπωνύμια, όταν η Ελλάς ήταν υπό κατοχήν.

Κείται σε στρατηγική θέση, μεταξύ του ποταμού Chepinska και της κοιλάδας του ποταμού Νέστου / Μεστού, ενώ κοντά στο χωριό ρέει ο ποταμός Ermenska - βλ. γεωγράφο καθ. Ivan Batakliev «Pazardjik and Pazardjishko», Σόφια, 1969.

[3] Άλλο μεγάλο αρχαίο ιερό του Ασκληπιού στην αρχαία Θράκη (σε έκταση που κατέχει νυν η Βουλγαρία) ευρίσκεται κοντά στην πηγή Κορυφής Πανέγα. - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΕΡΙ ΘΡΑΚΗΣ και ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ, ΕΔΩ.

[4] IGBulg III, 1, 1115+1116[7], 1118, 1122, 1132, 1156–1157, 1171–1172, 1175, 1181818111 1200, 1223, 1227, 1232–1233, 1240–1242, 1248, 1250, 1267, 1281.

[5] IGBulg III, 1, 1115–1117, 11162.

[6] IGBulg III, 1, 1120, 1158.

[7] IGBulg III, 1, 1119, 1128, 1278.

[8] IGBulg III, 1, 1126, 1134–1135(?), 1137–1138, 1140.

[9] IGBulg III, 1, 1174.

καταστροφη μεγαλυτερο αρχαιο Ασκληπιειο Θρακης, ορυχειο αρχαια θρακη θεος Ασκληπιος ιερον ιερο Ασκληπιου, Batkun χωριο Παταλενιστα παζαρτζικ Pazardzhik, Βουλγαρια, σημαντικοτερο αρχαιο ελληνικο ιερα στρατευμα στρατος Φιλιππος Μεγας Αλεξανδρος Μπατκουν εξωαστικο θρακικα ρωμαικη εποχη 1ος αιωνας μΧ 2ος αυτοκρατορας Βυζαντιου, βυζαντιο Θεοδοσιος Α καψιμο πυρκαια πυρκαγια ευρημα αναθηματικη πλακα Θρακικος ηρωας ηρως Θραξ Ιππευς ιππεας προδρομος εικονιστικος τυπος αγιος Δημητριος αγαλματιδιο βωμος νομισμα αρχαιολογικα ευρηματα Ιστορικο Μουσειο κινδυνος, μεταλλειο μεταλλευτικες δραστηριοτητες σεβαστος τοπικο θρακικο ονομα Ζυλμυζδριηνος παραφραση βουλγαρικα ζεμιντρενσκι Zemidrenski, παραλλαγη θρακικη καταληξη επιθετο γεωγραφικη προελευση ηνος ναικο συγκροτημα οικισμος Ζυλμυζδρια Ζυλμυδρια λειτουργικο επιθετα κυριος αρχοντας αρχων επηκοος προσευχη επιφανεστατος εκφραση σπανια σωτηρ ελληνικος κοσμος ποικιλια ελληνικο ελληνικα φυλα κοινωνικη καταγωγη πιστος δημοτικη αριστοκρατια Φιλιππουπολις, Φιλιππουπολη, στρατιωτικος βετερανος ελληνικα υπουργειο Πολιτισμου Ελλαδος διαμαρτυρια προστασια κληρονομια 1955, Παταλενιτσα ερειπια μεσαιωνικο φρουριο καστρο Μπατκουνιο Μπατκουνιον Batkunion, μεγαλυτερη πολη βυζαντινα χρονικα λαμπρο πλουσιο ΙΜ Βατκουνιου Αγιων Πετρου και Παυλου, Πετρος και Παυλος ιδρυση 12ος προποδες κορυφογραμμη Καρκαρια οροσειρα Ροδοπης, ροδοπη 42ος παραλληλος Πανταλεοντας, Πανταλεων εκκλησια ΙΝ Αγιου Δημητριου σταυροειδης, 11ος – 14ος τοιχογραφια Παντελεημονας Παντελεημων Πατελε Φλωρινας Φλωρινης Φλωρινα Μακεδονιας, μακεδονια κατοικοι 18ος πολιουχος πανηγυρι 27 Ιουλιου ιουλιος τοπωνυμιο λενιστα, λενιτσα Ελληνων τοπωνυμια, Ελλας κατοχη στρατηγικη θεση, ποταμος σεπινσκα Chepinska κοιλαδα Νεστος / Μεστος ερμενσκα Ermenska γεωγραφος πηγη κορυφη Γκλαβα Πανεγα πανεγκα επιγραφη επιγραφες παντελης

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ