Η Μακούντα είναι χωριό στην επαρχία Πάφου της Κύπρου, στον 35ο παράλληλο [35°3′2″N 32°29′9″E], που βρίσκεται 2 χλμ. νότια της Αργάκας(*) και 3 χλμ. βόρεια της Πελαθούσας(**). Έχει θέα στον κόλπο της Πόλης Χρυσοχούς (4 χλμ.). Εκεί γύρω η Γιαλιά, η Λυσός(***), η Κινούσα... Ιδιαίτερος τόπος...
Μακούντα, ίσως, σημαίνει
μανιτάρια στα αρχαία κυπριακά ελληνικά.[1] Σε παλαιούς
χάρτες το χωριό σημειωνόταν ως Maconda.
Στην περιοχή καλλιεργούνται δημητριακά, όσπρια, ελιές και κρεμμύδια. Η άγρια φυσική βλάστηση αποτελείται κυρίως από πεύκα, δασικά δένδρα, θυμάρι κ.ά.. Γεωλογικά ιζήματα αποθέσεις από μπεντονίτες και ψαμμίτες, λάβες και οι πρόσφατες προσχωσιγενείς αποθέσεις του Ολόκαινου.
Στην περιοχή ΜΑΚΟΥΝΤΑ - ΒΟΥΛΕΣ
διεξάγεται το Αρχαιολογικό Πρόγραμμα (MVAP) 2023, υπό την διεύθυνση της dr. K. Grossman (North Carolina State University)
To Τμήμα Αρχαιοτήτων,
Υφυπουργείο Πολιτισμού - Deputy Ministry of Culture CY, ανακοινώνει την
ολοκλήρωση των ανασκαφών στην προϊστορική θέση Μακούντα - Βούλες - Μερσινούδκια,
στα βορειοανατολικά της Πόλης Χρυσοχούς στην Επαρχία Πάφου.
Η αρχαιολογική επισκόπηση του
χώρου που είχε διεξαχθεί το 2017 ενετόπισε στοιχεία ανθρώπινης εγκατάστασης στον χώρο που ανάγονται στην Ύστερη Χαλκολιθική περίοδο και στην Εποχή του Χαλκού.
Κατά την διάρκεια τριών συνεχόμενων ανασκαφικών περιόδων (2018, 2019 και 2022),
αποκαλύφθηκαν στοιχεία για την ύπαρξη μιας σειράς κυκλικών κατοικιών, που
χρονολογούνται κατά την Χαλκολιθική περίοδο, καθώς επίσης εστίες φωτιάς
αβέβαιης χρονολόγησης, και μεταλλευτική δραστηριότητα. Κατά το έτος 2023, η
ανασκαφή επικεντρώθηκε στην αύξηση των γνώσεων για καλύτερη κατανόηση των
ευρημάτων των προηγούμενων ετών.
Κατά την ανασκαφική περίοδο
αποκαλύφθηκε η λίθινη βάση μιας κυκλικής κατοικίας της Χαλκολιθικής περιόδου,
από την οποία διασώζεται το ήμισυ περίπου της περιφέρειάς της. Η κατοικία αυτή
φαίνεται να ήταν σε χρήση ταυτόχρονα με μια δεύτερη κυκλική κατοικία που
ανακαλύφθηκε πολύ κοντά, κατά τις προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους. Συνολικά,
τρεις κυκλικές κατοικίες της Χαλκολιθικής περιόδου έχουν ανακαλυφθεί στο χώρο
καθώς και ένα μικρό τμήμα τοίχου, το οποίο ανακαλύφθηκε το 2023 και ενδέχεται
να ανήκει σε μια τέταρτη κατοικία. Στο εσωτερικό όλων αυτών των κατοικιών
εντοπίστηκαν πάνω στα δάπεδα θραύσματα κεραμεικών αγγείων, λίθινα εργαλεία,
οστά ζώων, υλικά από κατάρρευση τοίχων και άλλα ευρήματα.
Η ανασκαφική περίοδος του
2023 έφερε ακόμη στο φως δύο επάλληλες εστίες φωτιάς, η μια πάνω από την άλλη.
Ενώ η χρήση της ανώτερης εστίας δεν μπορεί να διακριβωθεί με σαφήνεια, η
κατώτερη εστία φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε για την όπτηση κεραμεικών αγγείων,
αλλά θα είχε και άλλες χρήσεις. Οι εστίες φωτιάς που ανακαλύφθηκαν χρονολογούνται
από κεραμεικά συνευρήματα στη Μέση Εποχή του Χαλκού.
Η ανασκαφή στην θέση
Μακούντα - Βούλες - Μερσινούδκια δίδει νέες σημαντικές πληροφορίες για την
Χαλκολιθική περίοδο και την Εποχή του Χαλκού στην βορειοδυτική πλευρά του
νησιού. Η ανασκαφική περίοδος του 2023 συνεχίζει πάνω στα ευρήματα των
προηγούμενων ανασκαφικών περιόδων και ταυτόχρονα θέτει νέα ερωτήματα σχετικά με
τη κοινωνική ζωή στην προϊστορική Κύπρο.
Η ανασκαφή διεξήχθη μεταξύ 3 Ιουνίου και 10 Ιουλίου 2023, με χρηματοδότηση από το National Science Foundation των Ηνωμένων Πολιτειών και σε συνεργασία με τους Dr. T. Paulette (North Carolina State University), Dr. L. Graham (College of Southern Nevada), and Dr. A. MacCarthy (College of Southern Nevada). Στην ανασκαφή συμμετείχαν φοιτητές από το North Carolina State University και από άλλα πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Συγχρονης
Ελλαδος περιηγησις». Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.4.2024.
(*) Αρκετά ρυάκια κυλούν από την πλαγιά προς την Μεσόγειο θάλασσα. Ένα σχετικά μεγάλο ρέει δίπλα στο χωριό. Στον ποταμός της Μακούντας, κατασκευάσθηκε το φράγμα Αργάκα – Μακούντας. Γνωστή περιοχή για την προτίμηση που της έχουν και την επισκέπτονται οι προστατευόμενες απειλούμενες χελώνες καρέτα καρέτα (Caretta Caretta) και οι πράσινες χελώνες (Chelonia mydas).
(**) Πελαθούσα = Πελαγούσα. Γνωστή για την εκκλησία της Παναγίας Χόρταινης.
(***) Η ονομασία της έχει αρχαϊκή ελληνική προέλευση και ετυμολογείται από την ελληνική λέξη "λυώνω", καθώς ήταν μια αρχαία βιομηχανική περιοχή περίφημη για την τήξη μετάλλων. Τα αρχαιολογικά ευρήματά της υποδηλώνουν σχέση οικισμούς Ελλήνων από την Μικρά Ασία ή/και την Κρήτη. Ευρέθησαν αρχαία αγγεία, αρχαίοι βραχώδεις τάφοι και άλλα ευρήματα αρχαίων Ελλήνων. Η κορυφή Τρίπυλος, κοντά στην θέση Σταυρός της Ψώκας, είναι το υψηλότερο σημείο του οικισμού (1.362 μ.)! Καλύπτεται από το Δάσος της Πάφου, σημαντικό βιότοπο άγριων και ενδημικών πτηνών. Γνωστή και για τον ΙΝ Παναγίας Χρυσελεούσας.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις».
MAKOUNTA-VOULES ARCHAEOLOGICAL PROJECT (MVAP) 2023 Director: Dr. Kathryn
Grossman (North Carolina State University)
The Department of Antiquities, Deputy Ministry of Culture, announces the
completion of the excavations of the North Carolina State University at
Makounta-Voules-Mersinoudia, Paphos District.
From 3 June to 10 July 2023, the Makounta-Voules Archaeological Project
(MVAP) conducted excavations at the prehistoric site of
Makounta-Voules-Mersinoudia in the Paphos District, northeast of
Polis-Chrysochous. The project was directed by Dr. Kathryn Grossman (North
Carolina State University), with funding from the US National Science
Foundation and in collaboration with Dr. Tate Paulette (North Carolina State
University), Dr. Lisa Graham (College of Southern Nevada), and Dr. Andrew
McCarthy (College of Southern Nevada). Students from North Carolina State
University and other colleges across the US joined the team this year.
Intensive survey at Makounta-Voules-Mersinoudia in 2017 produced
evidence for occupation during the Late Chalcolithic period and Bronze Age.
During three subsequent excavation seasons (2018, 2019, and 2022), the team
uncovered evidence for a series of round buildings dating to the Chalcolithic
period, fire installations of uncertain date and function, and copper mining
activities at the site. In 2023, excavations focused on expanding our
understanding of the Chalcolithic village and learning more about the fire
installations.
The earliest context exposed during the 2023 season was the stone
foundation of a Chalcolithic period round building. This building was not
preserved in its entirety; approximately half of the circumference remains. The
building appears to have been in use at the same time as an adjacent round building
exposed during previous seasons. In total, three Chalcolithic round buildings
have been uncovered at the site, and a small portion of a wall uncovered in
2023 might be the edge of a fourth. These buildings all feature interior floor
assemblages comprising ceramic vessel fragments, stone tools, animal bones,
pieces of the collapsed wall, and other artifacts.
Excavations in 2023 also exposed two superimposed fire installations.
While the purpose of the upper fire installation cannot be determined with certainty,
the lower one appears to have been used for firing ceramic vessels, though it
may also have had other uses. These fire installations have been dated by
associated ceramics to the Middle Bronze Age.
Work at the site of Makounta-Voules-Mersinoudia is yielding important
new information about the Chalcolithic period and the Bronze Age on the
island’s northwest coast. The recently completed 2023 excavation season builds
on previous work at the site and at the same time opens up new questions about
social life in prehistoric Cyprus.
[1] βλ. J. C. Goodwin. Οι Κύπριοι Τούρκοι υιοθέτησαν για το χωριό, το όνομα Yakacık, το 1958.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook