Πέτρος Εμμανουήλ Βαφείας, ο «El Griego», ο Κερκυραίος οινοπαραγωγός στο Περού - της Ελ.-Σ. Ρίκου

Πέτρος Εμμανουήλ Βαφείας,

ο «El Griego»,

ο Κερκυραίος οινοπαραγωγός

στο Περού

Της ιστορικού Ελένης-Σοφίας Ρίκου,

υπ. δρ. Ιστορίας, elenirikou@yahoo.gr 

«El Griego», έτσι έμεινε γνωστός ο Πέτρος Εμμανουήλ Βαφείας, ως ο Έλληνας από την Κέρκυρα[1], απ΄όπου όπως λέγεται καταγόταν, που έμενε τέλη 16^ου αι. στην πόλη Pisco του Περού. Η Κέρκυρα είναι γνωστή για την φιλοξενία της από τα Ομηρικά Έπη αλλά και για την αγάπη της για την οινοπαραγωγή, τυγχάνει και προσωπικά να το γνωρίζω λόγω του εξαιρετικού κρασιού, μπρούσκο κόκκινο, που φτιάχνει ο πατέρας μου στην Βόρεια Κέρκυρα, στο χωριό Δάφνη με συνταγή του παππού μου από την Βόρεια Κέρκυρα επίσης. Ο Pedro Manuel Bafia, ή ελληνικά ο Πέτρος Εμμανουήλ Βαφείας, έδωσε λύση σε μια μεγάλη διαμάχη, σχετικά με την πιστοποίηση προέλευσης ενός εξαιρετικού αποστάγματος από σταφύλι. Χάρη στην διαθήκη του με ημερομηνία 30.4.1613, η πόλη Pisco έγινε γνωστή ως η πρώτη πόλη του Περού, στην οποία παρασκευάστηκε απόσταγμα σταφυλιού, κονιάκ σταφυλιού! Στην διαθήκη του έχει διασωθεί αναλυτικά η παρασκευή του κονιάκ σταφυλιού. Ο ιστορικός Lorenzo Huertas αναφέρει: «Βρήκαμε ένα έγγραφο από το 1613, το οποίο δείχνει την παραγωγή οινοπνεύματος (από σταφύλια) στο ICA. «Αυτή θα ήταν μια από τις παλαιότερες ημερομηνίες, που μιλούν για την παραγωγή ποτών όχι μόνο στο Περού, αλλά και στην Αμερική». Το Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο του Περού πραγματοποίησε το 2013 την Έκθεση «400 years testament of Pedro Manuel the Greek»[2], στην οποία εορτάστηκε με μεγάλη επισημότητα, παρουσία και της πρεσβείας της Ελλάδας, η πρώτη τεκμηριωμένη μαρτυρία για την προέλευση του pisco.

Πώς όμως προέκυψε αυτή η γνώση από το παρελθόν;

Πώς έγινε γνωστός ο Πέτρος Εμμανουήλ Βαφείας

και γιατί τιμήθηκε από το Περού;

Το 1986 μεταξύ του Περού και της Χιλής προέκυψε μια διαμάχη για την πιστοποίηση της ονομασίας προέλευσης του Pisco, που έφτασε σχεδόν στα όρια διπλωματικού επεισοδίου ανάμεσα στις δύο χώρες. Χάρη στην κοπιαστική κι επίμονη έρευνα του Ιστορικού Δρ. Lorenzo Huertas Vallejos, που του ανατέθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Επιστήμης και Τεχνολογίας CONCITEC το 1986 και το Υπουργείο Εξωτερικών[3] για να ερευνήσει από πότε παρήχθη απόσταγμα σταφυλιού στο Περού, και συγκεκριμένα η παραγωγή Pisco στο Περού, ανακάλυψε στο Γενικό Αρχείο του Έθνους (AGN), συγκεκριμένα στο Αρχείο «Συμβολαιογραφικά Πρωτόκολλα του Ica», Νο. 99, γραμμένη από τον συμβολαιογράφο Fr. Nieto μεταξύ τα έτη 1613 και 1620, την «Διαθήκη του P. Manuel», με ημερομηνία 30.4.1613 (δεν πρόκειται για ημερομηνία θανάτου του καθώς πέθανε πολύ αργότερα, απλά ήθελε να είναι όλα τακτοποιημένα στην περίπτωση απροσδόκητου θανάτου[4]). Στην Διαθήκη αναφέρεται: «Τριάντα βαζάκια vurney γεμάτα ποτό που περιέχουν ένα εκατόν εξήντα μπουκάλια κονιάκ, συν ένα βαρέλι γεμάτο κονιάκ που περιέχει τριάντα μπουκάλια κονιάκ. Συν ένα μεγάλο χάλκινο βραστήρα για την παραγωγή ποτού με το καπάκι και το βαρέλι του. Δύο pultaya, το ένα με το οποίο περνά ο σωλήνας και το άλλο υγιές, που είναι μικρότερο από το πρώτο.» Αυτή είναι η παλαιότερη πληροφορία που βρέθηκε στο Περού για την παρασκευή του διάσημου αποστάγματος σταφυλιού. Σύμφωνα με τον Ιστορικό L. Huertas Vallejos, αν και η διαθήκη υπογράφηκε το 1613 τα όργανα παραγωγής βέβαια προϋπήρχαν. Έτσι επίσημα και αδιαμφισβήτητα εκδόθηκε στο Περού για το Pisco, την πόλη στα παράλια του Περού, η πιστοποίηση της ονομασίας προέλευσης για την οινοπαραγωγή του διάσημου ομώνυμου αποστάγματος σταφυλιού. Από τότε η πόλη τιμάει τον El Griego, όπως έμεινε γνωστός και προς τιμήν του έφτιαξαν μνημείο!

 

Ποιος είναι ο Πέδρο Μανουέλ, ο Έλληνας, από την Κέρκυρα;

 

Είναι ο πρώτος τεκμηριωμένος παραγωγός Pisco στο Περού. Όπως αναφέρεται, «Γεννήθηκε στο ελληνικό νησί Κέρκυρα», την περίοδο της Βενετοκρατίας και δήλωνε πάντα Έλληνας. Έφτασε στο Περού κι έζησε στην Ίκα από τις αρχές του 17ου αιώνα. Εκεί διέπρεψε όχι μόνον ως οινοπαραγωγός του Pisco αλλά και ως έμπορος. Δεν είναι γνωστό ακόμη, πώς και για ποιόν λόγο ταξίδεψε έως εκεί και γιατί επέλεξε να παραμείνει έως το τέλος της ζωής του. Εκείνη την εποχή στη Villa de Valverde (όπως λεγόταν ο Ica) ζούσαν οι ντόπιοι μαζί με Ισπανούς, Έλληνες και άλλους Ευρωπαίους μετανάστες, Αφρικανούς, κ.α. όπως αναφέρεται στα έγγραφα της εποχής[5]. Αναφέρεται ότι «Ίσως λόγω της οινοποιητικής του γενετικής, που κληρονόμησε από τους μυθικούς Έλληνες, το 1608 νοίκιασε έναν αμπελώνα και ένα οινοποιείο στην Ίκα για να κάνει κρασιά και αποστάγματα». Κατάφερε να φτιάξει ένα πολύ καλό πίσκο, όπως είπε τότε ο Ιστορικός L. Huertas Vallejos[6].

Τι είναι το Pisco;

Η πόλη Πίσκο ήταν από παλιά γνωστή ως οινοπαραγωγική περιοχή. Η πόλη έδωσε το όνομά της και στο εξαιρετικό απόσταγμα σταφυλιού, που ονόμασε Pisco. Πρόκειται για ένα ποτό υψηλής απόδοσης, άχρωμο ή υποκίτρινο μπράντυ, που παράγεται, από την απόσταξη του ζυμωμένου χυμού σταφυλιών. Αναδείχτηκε από τους Ισπανούς εποίκους του 16ου αιώνα ως εναλλακτική λύση στο orujo, ένα μπράντυ από πορτοκάλι, το οποίο εισαγόταν από την Ισπανία.

Oι Ινδιάνοι Κέτσουα έλεγαν pisku ένα πουλάκι ενδημικό της περιοχής στην οποία παραγόταν το συγκεκριμένο απόσταγμα. Οι Ίνκα «Ρiskos» ονόμαζαν τους κεραμικούς αμφορείς, που χρησιμοποιούσαν για αποθήκευση ποτών. Το 1572, η παραγωγή του έφτανε ήδη τα 230.000 λίτρα μόνο στην Ica[7]. Μέχρι τον 18ο αιώνα είναι φανερό ότι η αμπελουργική δραστηριότητα και το εμπόριο των φημισμένων προϊόντων της είχαν ήδη αποκτήσει τεράστια ζήτηση.

 

Ο εορτασμός της Ονομασίας Προέλευσης

χάρη στον Pedro Manuel, le Griego!

Ως συνώνυμο της παράδοσης του Περού και σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας το απόσταγμα σταφυλιού Pisco εορτάζεται από το 1999, πανηγυρικώς κάθε τέταρτη Κυριακή του Ιουλίου, ως Εθνική Ημέρα Pisco. Η ημερομηνία καθορίστηκε με την Υπουργική Απόφαση 055-99-ITINCI/DM της 6ης Μαΐου 1999.

Το πρώην Εθνικό Ινστιτούτο Πολιτισμού (INC) αναγνώρισε το pisco ως Πολιτιστική Κληρονομιά του Έθνους το 1988, μέσω του Chief Resolution 179-88/INC-J, του οποίου ο βαθμός ανυψώθηκε στην νομική το 2017[8]. Μεγάλη τιμή για όλους τους κατοίκους και τους παραγωγούς του Pisco, που το καλλιεργούν παραδοσιακά με ζήλο. Πραγματοποιείται επίσης μια τελετή στο συμβολικό μνημείο του Π. Μανουέλ, του Έλληνα, στο Πάρκο Φιλίας στο Σαντιάγο ντε Σούρκο, παρουσία της Πρεσβείας της Ελλάδας και Ελλήνων από την ελληνική παροικία στο Περού. Ανεγέρθησαν προς τιμήν του δυο μνημεία, το ένα στην Λίμα και το άλλο στην Ίκα, για την τόσο σημαντική συνεισφορά του στο Περού.

Ένας Κερκυραίος λοιπόν οινοπαραγωγός αιώνες μετά έρχεται από το παρελθόν να μας υπενθυμίσει την αγάπη και το μεράκι που έχουν οι Κερκυραίοι ακόμη και σήμερα για την οινοπαραγωγή. Είναι τιμή για την Κέρκυρα και για την Ελλάδα η αναγνώριση του Πέτρου Εμμανουήλ Βαφεία στο Περού!

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 30.4.2024. 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] “PEDRO MANUEL – Ο ΕΛΛΗΝΑΣ”, Guillermo L. Toro-Lira, “Pisco and Pisco Sourunlocked”, https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199366439.013.1090, Οξφόρδη. «Ιστορικό ντοκουμέντο: 1613 διαθήκη Έλληνα πολίτη αναφέρεται στο pisco», radio nacional.

[2] «Η διαθήκη του πρώτου παραγωγού της Pisco γίνεται 400 ετών», pisco enlanoticia.

[3] «Η ιστορία του El Griego, του πρώτου παραγωγού του pisco», rpp. 

[4] ό.π.

[5] 4 fundos.

[6] ντοκυμανταίρ: 1613 η διαθήκη Έλληνα πολίτη αναφέρεται στο pisco», andina.

[7]«Pisco: Το Λατινοαμερικανικό Μπράντι», mixology experts. 

[8] ό.π.

Βαφειας, El Griego Κερκυραιος οινοπαραγωγος Περου Ρικου Κερκυραιοι οινοπαραγωγοι Κερκυρα οινοπαραγωγη οινος ελ γκριεγκο ελληνας 16ος αιωνας πολη πισκο Pisco κρασι μπρουσκο κοκκινο, Βορεια χωριο Δαφνη συνταγη Βορειος μπαφια Bafia, ελληνικα πιστοποιηση προελευσης αποσταγμα σταφυλι διαθηκη 17ος 1613, παρασκευη σταφυλια κονιακ ιστορικος χουερτας Huertas εγγραφο οινοπνευμα ικα ICA ποτο Αμερικη Ποντιφικο Καθολικο Πανεπιστημιο 2013 εκθεση πρεσβεια προελευση 1986 Χιλη διπλωματικο επεισοδιο βαλεγιος Vallejos, Υπουργειο Εξωτερικων Γενικο Αρχειο εθνους AGN Αρχεια Συμβολαιογραφικα Πρωτοκολλα συμβολαιογραφος νιετο Nieto 1620, vurney μπουκαλι βαρελι μπουκαλια χαλκινος βραστηρας ποτα καπακι pultaya, σωληνας μνημειο βενετεκρατια εμπορος βιλα βιλλα ντε βαλβερδε Villa de Valverde Ισπανοι, ελληνες μεταναστες, Αφρικανοι οινοποιητικη μυθικοι 1608 αμπελωνας οινοποιειο κρασια αποσταγματα οινοπαραγωγικη περιοχη αχρωμο υποκιτρινο μπραντι αποσταξη ζυμωμενος χυμος ισπανια εποικοι ορουγιο orujo, πορτοκαλι, εισαγωγη ινδιανοι Κετσουα πισκου pisku πουλακι πουλι ενδημικο ινκα ινκας Ρiskos πισκος κεραμικος αμφορεας, αποθηκευση 1572, λιτρα 18ος αμπελουργικη δραστηριοτητα εμποριο προιον ονομασια Προελευσης παραδοση συμβολο εθνικη υπερηφανεια εορτη 1999, πανηγυρι Ιουλιος Εθνικη Ημερα Εθνικο Ινστιτουτο Πολιτισμου INC Πολιτιστικη Κληρονομια εθνος 1988, 2017 παραγωγος καλλιεργεια παραδοσιακη τελετη συμβολικο Παρκο Φιλιας Σαντιαγο ντε Σουρκο, αποικια παροικια μνημεια, Λιμα αμπελια λατινοαμερικανικο

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ