Ο αρχαίος ελληνικός Υδρούς Απουλίας Μεγάλης Ελλάδος, ίδρυμα Κρητών και Ζακυνθίων ευγενών! Με μια από τις πλουσιότερες βιβλιοθήκες στην Ευρώπη, που κατεστράφη από τους Τούρκους - του Γ. Λεκάκη

Ο αρχαίος ελληνικός

Υδρούς Απουλίας Μεγάλης Ελλάδος,

ίδρυμα Κρητών

και Ζακυνθίων ευγενών!

Με μια από τις πλουσιότερες βιβλιοθήκες

στην Ευρώπη,

που κατεστράφη από τους Τούρκους

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο αρχαίος ελληνικός Ὑδροῦς[1] (> μεσσαπικά κρητικά Odra > griko Ὑδρεντοῦς[2], Υδρεντού, Ὑδρεντός, Υδρούσα(*) > Δερεντό > σαλεντιανά Oṭṛàntu, λατιν. Hydruntum[3], Odruntum, Otranto) στην επαρχία Λυκείου / Λέτσε στην Απουλία, στις ακτές της Αδριατικής, της ιστορικής περιοχής της Ελλάδος του Σαλέντο, στον 40ό παράλληλο [40°08′52.17″N 18°29′09.36″E].

Στην αρχαία εποχή εδώ έρεε το ρέμα του Υδρούντος στην κοιλάδα του οποίου, ευρίσκεται η πόλις.

Η περιοχή κατοικήθηκε ήδη από την Παλαιολιθική εποχή.

Η πόλη πρωτοκατοικήθηκε την νεολιθική εποχή, από τους Μεσσαπείς Κρήτες Έλληνες (των οποίων τα τείχη και μια πύλη ανακαλύφθηκαν μόλις το 1995). Στην συνέχεια έπεσε στα χέρια των Ρωμαίων.

Πριν ο Υδρούς γίνει ρωμαϊκή αποικία, υπήρχε ήδη ένα σύνθετο οδικό δίκτυο, που συνέδεε την πόλη με την υπόλοιπη Σαλεντιανή Ελλάδα και με την Απουλία γενικότερα. Οι Ρωμαίοι δεν έκαναν τίποτε άλλο, από το να το ενισχύσουν.

Στη ρωμαϊκή περίοδο, ο Υδρούς ήταν μια από τις σημαντικότερες παραθαλάσσιες πόλεις της Απουλίας . Η τοπική εμπορική και βιοτεχνική παραγωγή εγνώρισε μεγάλη άνθηση, ιδιαίτερα η κατασκευή πορφύρας και υφασμάτων.

Μαρτυρίες για το πέρασμα των Ρωμαίων θα δει κανείς σε δύο μαρμάρινες βάσεις με λατινικές επιγραφές (2^ου αιώνα), οι οποίες οδηγούν στους αυτοκράτορες Lucius Aurelius Verus και Marcus Aurelius Antoninus. Το 162 π.Χ. η πόλη εζήτησε και απέκτησε το δικαίωμα να κόψει χρήματα και έτσι άνοιξε νομισματοκοπείο, το οποίο παρέμεινε ενεργό μέχρι τον 2^ο αιώνα μ.Χ.!

Η σημασία του λιμανιού του το έκανε να αναλάβει τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ Ανατολής και Δύσης(**).

Στην συνέχεια ο Υδρούντας ξαναέγινε ένα ελληνικό-βυζαντινό κέντρο.

Μετά ήρθαν οι Γότθοι, οι Νορμανδοί, οι Σουηβοί, οι Γάλλοι Ανδεγαβηνοί, οι Ισπανοί της Αραγωνίας, κλπ.

(**) Ο Πορθμός του Οτράντο ενώνει την Αδριατική θάλασσα με το Ιώνιο πέλαγος. (Το μικρότερο πλάτος του είναι 70 χλμ. και το μεγαλύτερο βάθος του 1.100 μ.). Στις 24.12.1940, το υποβρύχιο «Παπανικολής» επιτέθηκε εναντίον ιταλικής νηοπομπής, που έπλεε στα Στενά του Οτράντο, και εβυθισε τρία ιταλικά οπλιταγωγά (συνολικού βάρους 25.000 τόνων), που μετέφεραν όπλα, πολεμοφόδια και άλλο πολεμικό υλικό στα παράλια της Αλβανίας, για να ενισχύσουν τις ιταλικές μονάδες που πολεμούσαν τους Έλληνες.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Το σπήλαιο-υπόγειο Torre Pinta, που βρίσκεται κάτω από τον ομώνυμο πύργο, στην Κοιλάδα των Αναμνήσεων / Valle delle Memorie, ανακαλύφθηκε το 1976. Δεν υπάρχει βεβαία ιστορική χρονολόγηση. Ίσως από την Νεολιθική εποχή επεκτάθηκε και αξιοποιήθηκε σε διάφορες εποχές και για διάφορες λειτουργίες (τόπος λατρείας, κ.ά.).

Αποτελείται από έναν διάδρομο, με μια αίθουσα με πολλά μικρά κελλιά, που καταλήγει σε έναν σφαιρικό χώρο. Στα κελλιά πιθανότατα προορίζονταν για να στεγάσουν φέρετρα νεκρών. Το σφαιρικό διαμέρισμα, οδηγεί σε τρεις αψιδωτές αίθουσες. Ένας πύργος κτίσθηκε τον 17^ο αιώνα για να αντικαταστήσει τον κατεστραμμένο θόλο. Κοντά στην είσοδο υπάρχει ένα μικρό κυκλικό δωμάτιο με εστία.

Το Σπήλαιο των Ελαφιών  - Grotta dei Cervi - ένα σημαντικό φυσικό παράκτιο σπήλαιο, στον κόλπο του Porto Badisco. Ανακαλύφθηκε το 1970. Με ανεκτίμητη αρχαιολογική κληρονομιά: Οι αρχαίοι κάτοικοί του άφησαν πολυάριθμες εικονογραφικές μαρτυρίες στους τοίχους, εικόνες ανδρών, τελετουργικές φιγούρες, σκηνές κυνηγιού και ζώα. Οι σπηλαιογραφίες είναι φτιαγμένες με μείγμα ώχρας και γκουανό νυχτερίδας. [Η σημασία του έχει οδηγήσει στο οριστικό κλείσιμο του σπηλαίου]. Τα αρχαιολογικά και απολιθωμένα ευρήματά του αποτελούν τον κύριο πυρήνα του Παλαιοντολογικού Μουσείου Alca di Maglie.

Υπάρχουν και άλλα πολλά σπήλαια και θαλασσοσπήλαια στην περιοχή.

Το 2010 το αρχαίο μέρος της πόλης αναγνωρίσθηκε ως Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO ως Αγγελιαφόρος της Ειρήνης.

Η Ιερά Μονή / Abbazia di San Nicola di Casole (παραπάνω φωτογραφία) με τους δωρικούς κίονες, λίγα χιλιόμετρα νότια του Οτράντο σε οικισμό που ιδρύθηκε το 1098 από τον Βοημόνδο Α' της Αντιοχείας. Ένα από τα πιο σημαντικά στο Σαλέντο. Σε ιστορικό, καλλιτεχνικό και πολιτιστικό επίπεδο. Ένα πολύ δραστήριο πολιτιστικό κέντρο, που διατήρησε πολυάριθμους ελληνικούς και λατινικούς τόμους βιβλίων για πολλούς αιώνες. Ήταν μια από τις πλουσιότερες βιβλιοθήκες στην Ευρώπη εκείνη την εποχή! Οι μοναχοί είχαν ιδρύσει εδώ και την πρώτη μορφή σύγχρονου κολλεγίου στην ιστορία, που φιλοξενούσε παιδιά από όλην την Ευρώπη, τα οποία πήγαιναν στον Υδρούντα για σπουδές. Ένας από αυτούς τους μοναχούς, ο Πανταλέων / Pantaleone, ήταν ο καλλιτέχνης του μνημειώδους ψηφιδωτού δαπέδου (το μεγαλύτερο στην Ευρώπη) που περιείχε ο καθεδρικός ναός. Οι κώδικες που παρήχθησαν σε αυτό το μοναστήρι υπάρχουν τώρα σε έγκριτες βιβλιοθήκες στην Ιταλία (Φλωρεντία και Βενετία) και στην Ευρώπη (Παρίσι, Λονδίνο, Βερολίνο, Μόσχα). Κατεστράφη το 1480, από τους Τούρκους[4]. Σήμερα έχουν απομείνει μόνον ερείπια από αυτό.

Η Εκκλησία του San Pietro είναι σημαντική απόδειξη της βυζαντινής τέχνης στην Απουλία. Κτισμένη στον 9ο - 10ο αιώνα. Ήταν πιθανώς η πρώτη βασιλική της πόλεως, που εξελέγη μητρόπολη το 968. Έχει ενεπίγραφο ελληνικό σταυρό. Τρία μικρά κλίτη, που υπερκαλύπτονται από έναν κεντρικό τρούλλο, που στηρίζεται σε τέσσερις κίονες. Οι τρεις αψίδες στο πίσω μέρος διασώζουν ακόμη κύκλους τοιχογραφιών βυζαντινού ρυθμού, που χρονολογούνται μεταξύ 10ου και 16ου αιώνα.

Η Κρύπτη του Αγίου Νικολάου στην Κοιλάδα των Αναμνήσεων, χρονολογείται στον 10ο - 12ο αιώνα. Διακρίνονται ακόμη ίχνη βυζαντινών τοιχογραφιών και επιγραφών στα ελληνικά!

Τέλος σε ένα αρχαίο λατομείο βωξίτη, νότια του Οτράντο, κοντά στον κόλπο Orte, υπάρχει γραφική λίμνη. Το ορυκτό βωξίτης μεταφερόταν από το λιμάνι της πόλης, προς τα εργοστάσια του Porto Marghera, όπου και κατεργαζόταν. Το κοίτασμα ανακαλύφθηκε την δεκαετία του 1940, χάρις στην τυχαία ανακάλυψη ενός μεγάλου ορύγματος από έναν μαθητή. Το λατομείο εγκαταλείφθηκε οριστικά το 1976 - 1978 λόγω της δαπανηρής διαδικασίας εξόρυξης. Στην περιοχή κυριαρχούν υδρόβια και ελώδη φυτά όπως το ελώδες καλάμι.

Και οι λίμνες… Alimini. Με οικοσύστημα που φιλοξενεί πολλά είδη φυτών και ζώων. Οι δύο λίμνες Μικρή και Μεγάλη Λίμνη συνδέονται μέσω ενός καναλιού και είναι υπεύθυνες για το ζεστό και υγρό μικροκλίμα σε όλην την περιοχή. Αναπτύσσονται σπάνια είδη φυτών, όπως η ελώδης ορχιδέα και η νεροκαστανιά.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Το 1480 η πόλη εδέχθη επίθεση από τους Τούρκους του Μωάμεθ Β'. Μετά από 15 ημέρες πολιορκίας, στις 11 Αυγούστου την κατέλαβαν, σφαγιάζοντας τον πληθυσμό (είναι η γνωστή Άλωση του Οτράντο ή Μάχη του Οτράντο). Στις 14 Αυγούστου, περίπου 800 άνδρες κρατούμενοι αποκεφαλίσθηκαν επειδή δεν ήθελαν να αποκηρύξουν την χριστιανική πίστη. Και έγιναν τοπικοί Άγιοι. Πολύ δημοφιλής η εορτή τους στον τοπικό πληθυσμό. είναι οι εορτασμοί για τους 800 Αγίους Υδρουντίους Μάρτυρες / Santi Martiri Idruntini – ανάμεσα στους μάρτυρες και ο πολύ καλλιεργημένος μοναχός Μακάριος Νακίρας, και ο Don Vincenzo, που ανήκε στην οικογένεια των Sammarruco, που έβγαλε γαιοκτήμονες, βιομηχάνους και δημάρχους, ελληνικής καταγωγής (Αρχικό επώνυμο Σουμάκης / Soummakis, ευγενείς εκ Ζακύνθου).

Και η εορτή του αγίου Ιωσήφ, όπου στήνονται τα «Τραπέζια του Αγίου Ιωσήφ».

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.6.2015. 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Τα αρχαία ελληνικά τοπωνύμια με την κατάληξη -οῦς (γεν. -οῦντος):

            > στα λατινικά πήραν κατάληξη -entum και –untum (λ.χ. Πυξοῦς > Buxentum, Σολοῦς > Soluntum στην Σικελία), κλπ.

            > στα ιταλικά έγιναν –unte (λ.χ. Μυοῦς > Miunte, Τραπεζοῦς > Trapezunte), κλπ.

[2] Βλ. Κωνσταντίνος Ζ' Πορφυρογέννητος «De administrando imperio», 10ος αι.

[3] Βλ. patr(onus) municipii Hudrentinor(um) - Επιγραφή της εποχής του Αυγούστου.

[4] Ακόμη πολλά τοπωνύμια στην περιοχή, κυρίως παραθαλάσσια, θυμούνται αυτήν την βάρβαρη και τραγική απόβαση.

(*) Κοινό τοπωνύμιο στην Ελλάδα: Με το όνομα Υδρούσα είναι γνωστή νησίδα της Αττικής, αλλά και στην αρχαιότητα η Κέα και η Τήνος. Επίσης, οικισμοί στην Άνδρο (παλαιά ονομασία του Γαύριου) στην Σάμο, την Φλώρινα, κ.α.

αρχαια ελληνικη πολη Υδρους Απουλιας Μεγαλης Ελλαδος, ιδρυμα Μεσσαπιοι αρχαιοι Κρητες Ζακυνθιοι ευγενεις βιβλιοθηκη Ευρωπη, κατεστροφη Τουρκοι αρχαιος ελληνικος μεσσαπικα κρητικα οδρα οντρα Odra > γκρικο griko υδρεντους υδρεντου, υδρεντος, Υδρουσα Δερεντο Δερεντος σαλεντιανα Otrantu, οτραντου λατινικα Υδρουντουμ Hydruntum οντρουντουμ Odruntum, οτραντο Otranto επαρχια Λυκειο Λετσε Απουλια, Αδριατικη ιστορικη περιοχη Ελλαδα Σαλεντο, 40ος παραλληλος εποχη ρεμα ποταμι Υδρουντος κοιλαδα πολις κατοικηση Παλαιολιθικη νεολιθικη μεσσαπιοι Μεσσαπεις μεσσαπια Κρητες ελληνες τειχη πυλη 1995 Ρωμαιοι ρωμαικη κρητικη αποικια, οδικο δικτυο, Σαλεντιανη Ελλας παραθαλασσια εμποριο βιοτεχνια παραγωγη κατασκευη πορφυρα υφασμα μαρμαρινη βαση λατινικυ επιγραφη 2ος αιωνας αυτοκρατορας Lucius Aurelius Verus βερος Marcus Aurelius Antoninus αντωνινος 162 πΧ χρηματα νομισμα νομισματοκοπειο, μΧ λιμανι Ανατολη Δυση Υδρουντας ελληνικο βυζαντινο κεντρο Γοτθοι, Νορμανδοι Σουηβοι Γαλλοι Ανδεγαβηνοι, Ανδεγαυηνοι Ισπανοι Αραγωνιας, Πορθμος ιονιο Ιωνιο πελαγος 1940, υποβρυχιο Παπανικολης ιταλικη νηοπομπη Στενα ιταλικο οπλιταγωγο οπλα, οπλο πολεμοφοδιο πολεμικο υλικο παραλια Αλβανια ιταλικες μοναδες πολεμος Ελληνες σπηλαιο υπογειο σπηλαιουπογειο τορε τορρε πιντα Torre Pinta, πυργος, Κοιλαδα των Αναμνησεων Αναμνησεις Valle delle Memorie, 1976 ιστορια λειτουργια λατρεια διαδρομος, αιθουσα κελλι σφαιρικος χωρος κελι νεκρος σφαιρικο διαμερισμα, αψιδωτη αιθουσα 17ος θολος κυκλικο δωματιο εστια Σπηλαιο των Ελαφιων ελαφι - Grotta dei Cervi φυσικο παρακτιο κολπος πορτο μπαντισκο Porto Badisco 1970 αρχαιολογια εικονα τοιχος, εικονες ανδρας, τελετουργια φιγουρα, σκηνη κυνηγι ζωα σπηλαιογραφια ωχρα γκουανο νυχτεριδα απολιθωμα ευρημα Παλαιοντολογικο Μουσειο Alca di Maglie Παλαιοντολογια βραχογραφια σπηλαια θαλασσοσπηλαιο 2010 αρχαιο Μνημειο Πολιτιστικη Κληρονομια ουνεσκο UNESCO Αγγελιαφορος της Ειρηνης ειρηνη Ιερα Μονη ιμ Abbazia di San Nicola di Casole αγιου νικολαου αγιος νικολαος οικισμος ιδρυση 11ος 1098 Βοημονδος Α Αντιοχεια πολιτιστικο ελληνικο λατινικο βιβλιο βιβλιοθηκες Ευρωπη μοναχοι πρωτο κολλεγιο παιδια σπουδες μοναχος, Πανταλεων / Pantaleone, καλλιτεχνης μνημειωδες ψηφιδωτο δαπεδο μεγαλυτερο καθεδρικος ναος κωδικας μοναστηρι Ιταλια Φλωρεντια Βενετια Παρισι, Λονδινο, Βερολινο, Μοσχα γαλλια βρετανια γερμανια ρωσια καταστροφη 15ος 1480, Τουρκια ερειπια εκκλησια ιν San Pietro αγιου πετρου πετρος βυζαντινη τεχνη βυζαντιο 9ος - 10ος πρωτη βασιλικη μητροπολη 968 ενεπιγραφος ελληνικος σταυρος Τρικλιτη, τρουλλος, κιονας αψιδα τοιχογραφια βυζαντινος ρυθμος 16ος Κρυπτη Αναμνηση 12ος βυζαντινη τοιχογραφιες επιγραφες ελληνικες λατομειο βωξιτης, ορτε Orte, λιμνη ορυκτο εργοστασιο πορτο μαργκιρα Porto Marghera, κατεργασια κοιτασμα 1940, τυχαια ανακαλυψη ορυγμα μαθητης 1976 1977 1978 εξορυξη υδροβια ελωδη φυτα ελωδες καλαμι ορυκτα λιμνες αλιμινι Alimini οικοσυστημα ειδη φυτο ζωο Μικρη Μεγαλη καναλι μικροκλιμα φυτων, ορχιδεα νεροκαστανια 1480 επιθεση Μωαμεθ Β πολιορκια 11 Αυγουστου σφαγη αλωση Μαχη Αυγουστος κρατουμενος αποκεφαλισμος χριστιανικη πιστη αγιοι εορτη Υδρουντιοι Μαρτυρες / Santi Martiri Idruntini μαρτυρας Νακιρας, νακιρα ντον βιντσεντσο Don Vincenzo, οικογενεια σαμαρουκο σαμμαρρουκο Sammarruco, γαιοκτημονας, βιομηχανος δημαρχος, ελληνικης καταγωγης σουμμακης Σουμακης / Soummakis, ευγενης Ζακυνθος γιορτη Ιωσηφ, Τραπεζια τοπωνυμιο καταληξη λατινικα Πυξους > Buxentum, Σολους > Soluntum στην Σικελια ιταλικα Μυους > Miunte, Τραπεζους > Trapezunte Κωνσταντινος Ζ Πορφυρογεννητος patronus municipii Hudrentinorum νησιδα Αττικη αρχαιοτητα νησος Κεα Τηνος οικισμοι ανδρος Γαυριο Σαμος, Φλωρινα Αττικης Σαμου, Φλωρινας δωρικος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ