Το χρυσό αυτό περιδέραιο ευρέθη
σε έναν από τους πλουσιότερους τάφους του νεκροταφείου της Σίνδου (ΜΘ 7962,
7963, 7966, 7967).
Το νεκροταφείο ανακαλύφθηκε
τυχαίως, το 1980, φέρνοντας στο φως 121 ταφές των αρχαϊκών και κλασσικών
χρόνων.
Ο τάφος ανήκε σε μια γυναίκα
που πέθανε γύρω στο 510 π.Χ. Ανάμεσα στα κτερίσματά της βρέθηκαν ένα χρυσό προσωπείο,
ομοιώματα επίπλων και άμαξας, χρυσά και ασημένια κοσμήματα, πήλινα και
μεταλλικά αγγεία κ.ά. πολύτιμα αντικείμενα.
Το εντυπωσιακό αυτό κόσμημα
είναι σίγουρα έργο ενός έμπειρου και εξειδικευμένου χρυσοχόου με βαθειά γνώση
της τέχνης του και μεγάλη επιδεξιότητα. Αποτελείται από τριών διαφορετικών
ειδών αμφικωνικές ψήφους όλες κατασκευασμένες από χρυσό έλασμα. Οι περισσότερες
από αυτές (48) χωρίζονται με τρία επάλληλα χρυσά στριφτά σύρματα σε δύο
τμήματα, διακοσμημένα με μια ζώνη από φύλλα. Δύο από τις χάντρες έχουν
κυλινδρικές προεκτάσεις στις δύο πλευρές τους που κοσμούνται με κοκκιδωτά
τρίγωνα. Εννέα ακόμη διαχωριστικές ψήφοι, μικρότερες σε μέγεθος, φέρουν κάθετες
χαράξεις. Το περιδέραιο συμπληρώνουν δύο μεγάλα περίαπτα σε σχήμα ροδιού. Έχουν
διακόσμηση παρόμοια με αυτήν των ψήφων με στριφτό σύρμα και ζώνες από φύλλα και
απολήγουν σε άνθη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης για το ΡΟΔΙ της ΣΙΝΔΟΥ, ΕΔΩ.
Η επιλογή του ροδιού ως κύρια
διακόσμηση του περιδεραίου μας παραπέμπει στους πολλαπλούς συμβολισμούς αυτού
του καρπού. Κατά την αρχαιότητα, συνδεόταν τόσο με τον κύκλο της ζωής όσο και
με του θανάτου. Λόγω του πλήθους των κόκκων του συμβόλιζε την αφθονία, την
ευμάρεια, τον γάμο και την γονιμότητα. Το βρίσκουμε πολύ συχνά στα ιερά σαν
προφορά των πιστών σε σημαντικές γυναικείες θεότητες (Ήρα, Αθηνά, Άρτεμη,
Αφροδίτη, Δήμητρα και Κόρη). Ειδικώς, όσον αφορά στην ιστορία της Περσεφόνης, ο
ρόλος του ροδιού θεωρείται καθοριστικός. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Άδης, πριν την
αφήσει να γυρίσει στην μητέρα της, της έδωσε να φάει καρπούς ροδιού, μια κίνηση
που πιθανόν συμβολίζει την σαρκική ένωση με την θεά. Με τον τρόπο αυτό την
«έδεσε» με τον Κάτω Κόσμο και εξασφάλισε την επιστροφή της σε αυτόν. Ρόδια
συναντάμε επίσης συχνά στα χέρια αθλητών σε επιτύμβια ανάγλυφα και είναι
πιθανόν να δίνονταν ως έπαθλο στους νικητές.
Ο χθόνιος χαρακτήρας του
καρπού της ροδιάς, μάλλον, ήταν και ο επικρατέστερος στην αρχαιότητα, μια και
είναι πολύ συνήθεις οι προσφορές ροδιών σε ταφές και τα ομοιώματα ροδιού
αποτελούσαν συχνά ταφικό κτέρισμα. Πιστεύεται ότι, λόγω του κόκκινου χρώματος
του ροδιού και του χυμού του, όμοιο με αυτόν του αίματος, συσχετιζόταν με τον
κόσμο των νεκρών. Η μυθολογία μιλά για ροδιές που είχαν φυτρώσει από το αίμα
του Ζαγρέα Διόνυσου, αλλά συναντάμε το ίδιο δέντρο και στον τάφο του Μενοικέα,
γιου του Κρέοντα, που θυσιάστηκε για να σώσει την Θήβα καθώς και στον τάφο των
αδελφών Ετεοκλή και Πολυνείκη, των γιων του Οιδίποδα, που πέθαναν σε μονομαχία
στην 7η πύλη των Θηβών.
Ο πλούσιος συμβολισμός του
ροδιού δεν χάνεται μετά το πέρας της αρχαιότητας, αλλά επιβιώνει και
μεταλλάσσεται κατά τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια. Έως και τις ημέρες
μας σηματοδοτεί την μετάβαση σε γάμους και κηδείες και πρωταγωνιστεί σε έθιμα
που σχετίζονται με την υποδοχή του νέου έτους και την πρώτη σπορά το φθινόπωρο.
Το χρυσό περιδέραιο που
μπορεί κανείς να δει στην προθήκη 68 της έκθεσης «Ο χρυσός των Μακεδόνων».
ΠΗΓΗ ΑΜΘ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.6.2024.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook