Του Γιώργου Λεκάκη
Ένας θησαυρός με νομίσματα
1.700 χρόνων ανακαλύφθηκε στην έκταση που κατέχει νυν το κεντρικό Ισραήλ, από
ερευνητές της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ (IAA).
Τα 94 ασημένια και χάλκινα νομίσματα, που χρονολογούνται μεταξύ 221 και 354 μ.Χ., είχαν κρυφτεί σε ένα δημόσιο κτήριο στο Λοντ(*), μια πόλη γνωστή στην αρχαιότητα ως Διόπολις.
Το κτήριο ίσως κατεστράφη
κατά την τελευταία γνωστή εβραϊκή εξέγερση κατά της ρωμαϊκής κυριαρχίας, γνωστή
ως Επανάσταση του Γάλλου, για τον Flavius Claudius Constantius Gallus, ο
οποίος κυβερνούσε τις ανατολικές επαρχίες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εκείνην την
εποχή.
Οι πόλεις Τιβεριάς και Σέπφωρις(**) εδέχθησαν επίσης επίθεση.
«Πρόκειται ουσιαστικά για
θησαυρό έκτακτης ανάγκης, που σημαίνει έναν θησαυρό που κρύβουν οι άνθρωποι εν
αναμονή ενός καταστροφικού γεγονότος», εδήλωσε ο αρχαιολόγος της IAA, M.
Viezel.
Πολλά από τα νομίσματα κόπηκαν
στα χρόνια της εξέγερσης, το 351 – 354 μ.Χ., πρόσθεσε.
ΠΗΓΗ: «1,700-year-old 'emergency hoard' of coins dates to last revolt of Jews against Roman rule», Live Science, 17.6.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.6.2024.
(*) Η πόλις της Λήδας, Ληδαία, με
τον καιρό παραφράσθηκε σε Λυδαία και εν τέλει Λύδδα > Λωδ στην εβραϊκή Βίβλο
(για να ξεχαστεί το ελληνικό παρελθόν της)...
Η Λύδδα > Λωδ > Λοντ >
al-Lidd, al-Ludd, στον 31ο παράλληλο [31°57′7″N 34°53′17″E] κείται
15 χλμ. νοτιοανατολικά του Τελ Αβίβ και 40 χλμ. βορειοδυτικά της Ιερουσαλήμ.
Έχει ευρήματα από την
Νεολιθική περίοδο και την Χαλκολιθική. Ευρήματα κεραμικής από το 5600 - 5250
π.Χ.
Η αρχαιότερη γραπτή αναφορά της ως Λύδδα, ευρίσκεται σε έναν κατάλογο των Χανανιτικών πόλεων, που συντάχθηκε από τον φαραώ
Μιφρέ (> Θούτμωσι Γ΄) της Αιγύπτου, στο Καρνάκ, το 1465 π.Χ.
Στην Πρώιμη Εποχή Χαλκού ήταν
ένας σημαντικός οικισμός στην κεντρική παράκτια πεδιάδα μεταξύ της Ιουδαϊκής
Σεφελά και των ακτών της Μεσογείου. Σώζονται τοίχοι πλινθόκτιστοι, κυκλική
λιθοδομή, πέτρινα θεμέλια, στρογγυλεμένες εξωτερικές γωνίες, εισαγόμενη αιγυπτιακή
κεραμική, διάσπαρτες ταφές, επιγραφές (στα ελληνικά, λατινικά και εβραϊκά), κ.ά.
Στην Καινή Διαθήκη, εμφανίζεται
με το ελληνικό της όνομα (Λύδδα), ως ο τόπος της θεραπείας παραλύτου από
τον Πέτρο («Πράξεις», 9:32-38). Χρημάτισε και πρωτεύουσα της Παλαιστίνης. Εδώ είναι
το πεδίο μάχης όπου ο Ντατζάλ (Αντίχριστος) θα σφαγιαστεί πριν την Ημέρα της Κρίσεως
(βλ. Χαντίθ).
Μάλλον ο Αδριανός ήταν αυτός που ονομάζει την πόλη της εκλεκτής Λακώνισσας του Διός, Λήδας, σε Διόσπολι. Το 200 μ.Χ., ο αυτοκράτωρ Σεπτίμιος Σεβήρος την ανύψωσε
την στο καθεστώς της πόλης, αποκαλώντας την Colonia Lucia Septimia Severa Diospolis,
όταν οι περισσότεροι κάτοικοί της ήταν χριστιανοί. Ο παλαιότερος γνωστός επίσκοπός της είναι ο
Αέτιος, φίλος του Άρειου.
Από τον 5ο αιώνα
π.Χ. μέχρι την ρωμαϊκή περίοδο, η πόλη ήταν κέντρο επιστήμης[1] και
εμπορίου. Φημιζόταν για την παραγωγή
πορφύρας, σιτηρών, κρασιού και λαδιού σε αφθονία.
Τον Δεκέμβριο του 415 μ.Χ. πραγματοποιήθηκε
εδώ η Σύνοδος της Διόπολης για να δικάσει τον Πελάγιο, που αθωώθηκε.
 |
| Ο ΙΝ Αγίου Γεωργίου Διοσπόλεως με τον τάφο του αγίου - ήδη ερείπια εκκλησίας και τζαμιού. Από το ταξειδιωτικό του C. Grünenberg, 1486. |
Ο προσκυνητής Θεοδόσιος, γύρω στο 530 μ.Χ., ήταν ο πρώτος που ανέφερε τον τάφο του μάρτυρα αγίου Γεωργίου. Γι’ αυτό και τον 6ο αιώνα, η πόλις μετονομάσθηκε σε Γεωργιόπολις (πόλη του Γεωργίου), από τον εκεί θαμμένο άγιο Γεώργιο, στρατιώτη στην φρουρά του αυτοκράτορος Διοκλητιανού, ο οποίος είχε γεννηθεί στην πόλη μεταξύ 256 και 285 μ.Χ. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και το Τζαμί του Al-Khadr επήρε το όνομά του. Επάνω από τον τάφο του αγίου Γεωργίου ανεγέρθηκε περίφημη βασιλική τον 6ο αιώνα. Αλλά κατεστράφη το 614 από τους Σασάνους. Ξανακτίσθηκε. Το 1010, πυρπολήθηκε από τους μουσουλμάνους. Οι Σταυροφόροι, γύρω στα μέσα του 12ου αιώνα έκτισαν μια μεγαλύτερη εκκλησία στα βορειοανατολικά της πρώτης, που έγινε λατινικός καθεδρικός ναός. Αλλά και αυτός κατεστράφη στις 24.11.1191 από τον Σαλαντίν / Saladin κατά την διάρκεια της Γ’ Σταυροφορίας. Ξανακτίσθηκε επί βασιλείας της Ιερουσαλήμ. Το 1260 ξανακεταστράφη από τον Baybars. Μέρος της μετετράπη σε τζαμί. Ξανα-αναστηλώθηκε το 1870. Η σημερινή βασιλική, που ανήκει στο Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, αναστηλώθηκε το 1872 με την βοήθεια των δύο χριστιανικών οικογενειών, του Monayer και του Habash.
Ο Χάρτης της Madaba (6ος
αιώνας μ.Χ.), δείχνει την Λύδδα με κόκκινη επιγραφή και εξακολουθεί να την
ονομάζει "[ΚΛΗ]ΡΟϹ ΔΑΝ" («ο κλήρος του Δαν < Ζαν», δηλ. του Διός
στα δωρικά κρητικά).
Το 1869 αναφέρεται ότι ο
πληθυσμός της είχε 55 καθολικούς, 1.940 Έλληνες, 5 προτεστάντες και 4.850
μουσουλμάνους.
Το 1882, περιγράφεται ως «μια
μικρή πόλη, που στέκεται ανάμεσα σε περιβόλους φραγκόσυκων και έχει ωραίους
ελαιώνες και πηγάδια. Ο μιναρές του τζαμιού είναι ένα πολύ εμφανές κτίσμα,
επάνω από όλη την πεδιάδα Οι κάτοικοι είναι κυρίως μουσουλμάνοι, αν και ο τόπος
είναι η έδρα ενός Έλληνα επισκόπου κάτοικου Ιερουσαλήμ. Η σταυροφορική εκκλησία
έχει πρόσφατα αναστηλωθεί και χρησιμοποιείται από τους Έλληνες». – βλ. Palestine
Exploration Fund's στο «Survey of Western Palestine».
Σήμερα στην πόλη έχουν επίσης
διατηρηθεί δύο αρχαία τζαμιά, λουτρά, μεσαιωνική γέφυρα του Baybars και ένα χάνι-καραβανσεράι.
Το 2022, το «Lod Mosaic», ένα από τα μεγαλύτερα (180 τ.μ.) και καλύτερα
διατηρημένα ψηφιδωτά δάπεδα, που ανακαλύφθηκαν στο Ισραήλ, άνοιξε στο ευρύ
κοινό.
Το «Lod, Lydda, Diospolis» είναι ένα περιοδικό με κριτές που εστιάζει στην Αρχαιολογία, την Ιστορία και την Κληρονομιά της πόλης του Λοντ και της γειτονιάς της. Είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στο Ισραήλ. Ωστόσο, η παλαιά της δόξα δεν αποδεικνύεται πουθενά εν μέσω των σημερινών δυσκολιών… Το Ισραηλινό Ινστιτούτο Αρχαιολογίας ξεκίνησε ένα κοινοτικό αρχαιολογικό έργο με σκοπό την αποκατάσταση της αρχαίας πόλεως και την ανάπτυξή της ως σημαντικό τουριστικό αξιοθέατο. Στο πλαίσιο του έργου, το Ισραηλινό Ινστιτούτο Αρχαιολογίας διοργανώνει ένα ετήσιο συνέδριο και εκδίδει ένα εβραϊκό περιοδικό, από το 2015, στο οποίο κορυφαίοι ερευνητές παρουσιάζουν τις τελευταίες τους μελέτες για την Lod και την γειτονιά της στην αρχαιολογία, την ιστορία, την αποκατάσταση και άλλους τομείς κληρονομιάς.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης "Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις".
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Ο ραββίνος Ακίβα ίδρυσε εδώ την γιεσίβα του, και είχε
24.000 μαθητές (βλ. Ταλμούδ).
(**) Σέπφωρις > Sepphoris, Saffuriya, εβρ. Tzipori.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook