Αστράγαλος ο κρητικός μεν, εκ Φενεού Αρκαδίας δε… Το ιαματικό βότανο, σε φυσική και παιγνιώδη σφαίρα - του Ελ. Μακριδόπουλου

Αστράγαλος ο κρητικός μεν,

εκ Φενεού Αρκαδίας δε…

Το ιαματικό βότανο,

σε φυσική

και παιγνιώδη σφαίρα

Του Ελευθέριου Μακριδόπουλου

Ο αστράγαλος, ένα βότανο με βαθειά ιστορία και ποικιλία χρήσεων, είναι ένα παράδειγμα της διαχρονικής αξίας των φυσικών θεραπειών.

Η ετυμολογία της λέξης "αστράγαλος" προέρχεται από την ελληνική λέξη «αστράγαλος» (λ.χ.του ποδιού) ή ζάρι, υποδηλώνοντας την ποικιλία των χρήσεων του, τόσο στην φυσική, όσο και στην παιγνιώδη σφαίρα. Η διττή αυτή φύση του αστραγάλου, ως θεραπευτικό φυτό και ως μέρος της καθημερινής ζωής, αναδεικνύει την σύνδεση μεταξύ ανθρώπου και φύσεως, και μας υπενθυμίζει την ισορροπία που πρέπει να διατηρούμε μεταξύ της υγείας του σώματος και της ψυχής.

Αρχαία ονομασία: Αστράγαλος
Κατά τον Φώτιο τον Μέγα «Ἀστράγαλος· κυρίως τὸ συνήθως λεγόμενον. καὶ ὁ σπόνδυλος τοῦ τραχήλου. καὶ ὁ πεττικός. καὶ βοτάνη δὲ οὕτω καλεῖται».

Σύγχρονη Απόδοση
Αστράγαλος κυρίως αυτό που λέγεται συνήθως (ο αστράγαλος του ποδιού) και ο σπόνδυλος του τραχήλου (αυχένα) και ο πεττικός (πεσσύς, ζάρι επιτραπέζιου παιχνιδιού) και βότανο υπάρχει που καλείται αστράγαλος.

Λατινική Ονομασία: ASTRAGALUS Creticus (Αστράγαλος ο Κρητικός)
Κοινές ονομασίες: ονομασίες Μουλοροφάνα, Τραγαγκαθα, Κολοστούπι (στον Παρνασσό), Παλαμονίδι (στην Φθιώτιδα), Κεντούκλα (στην Κρήτη).
Άθροισμα : Αγγειόσπερμα        
Υποάθροισμα: Δικοτυλήδονα – Χωριστοπέταλα
Κλάση: Magnoliopsida
Υποκλάση: Rosidae, Rosiflorae
Τάξη: Fabales (Leguminosae)
Οικογένεια: Fabaceae (Papilionaceae), Ψυχανθή
Γένος: Astragalus

Τόπος:
Κατά Γαληνό: "ὁ θάμνος ἐν Φενεῷ τῆς Ἀρκαδίας γεννᾶται" - ο θάμνος περισσότερο ευδοκιμεί στον Φενεό^*1

Κατά Παύλο Αιγινήτη: πλεῖστος δὲ ἐν Φενεῷ τῆς Ἀρκαδίας γεννᾶται.
Σύγχρονη Απόδοση: Περισσότερο ο αστράγαλος φυτρώνει στην περιοχή του Φενεού της Αρκαδίας^*9

Χρήσιμα μέρη:
Σύμφωνα με μελέτες των αναφερόμενων ιατροφιλοσόφων, χρησιμοποιούνται, ο βλαστός και η ρίζα.

Κατά Γαληνό: ΄΄ἔχων ῥίζας στυπτικὰς΄΄
Σύγχρονη Απόδοση : η ρίζα του έχει στυπτικές ιδιότητες.^*1

Κατά Παύλο Αιγινήτη: ἔχων ῥίζας στυπτικὰς ξηραίνων οὐκ ἀγεννῶς
Σύγχρονη Απόδοση : οι ρίζες του έχουν στυπτικές ιδιότητες και έχει εμφανή ξηραντική δύναμη^*9

Συλλογή βοτάνου: Ανθίζει από τον Φεβρουάριο έως τον Μάιο, χρησιμοποιείται η γόμμα του φυτού που βγαίνει από τον βλαστό, στον οποίο γίνεται μία εγκοπή τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι γνωστή ως Αδραγάνθιον κόμμι - gomme adragante.

Βότανα με ισοδύναμες ιδιότητες κατά Ορειβάσιο:
Αρχαίο κείμενο
Στύφει δὲ μυρσίνης φύλλα καὶ ὀξυμυρσίνης, μηλέας, βάτου, ἀγριελαίας, ἡμέρου, ῥόδου, ἀμπέλου, σχίνου, φλόμου, κυπαρίσσου, λειμωνίου, μήκωνος, ἀειζῴου, κυτίνου ἄνθος, βαλαύστιον, ἀλόη, Κυπρία σποδός, ἀκαλήφη, ὑποκιστίς, ἀγριαχράδες, γίγαρτα, ἄπιοι, μῆλα, κρόκος, ἀλθαία, ἀστραγάλου ῥίζα,

Σύγχρονη Απόδοση
Εκ του Ζώπύρου όσα στύφει. Σχετικά με αυτά που αναφέρει ο Ζώπυρος για φυτά / βότανα που προξενουν στυφότητα. Προξενούν / έχουν στυφότητα τα φύλλα της μυρσίνης και της οξυμυρσινης (πιθανόν ρούσκος, λαγομηλιά), μηλιάς, βατσινίας, αγριελιάς, ημέρου (εννοεί την ήμερη ελιά), τριανταφυλλου, αμπελίου, μαστιχόδεντρου, φλόμου, κυπαρισσιού, λειμωνίου (limonium), παπαρούνας, αειζώου (μέχρι εδώ αναφέρεται σε φύλλα) ανθός της παπαρούνας (κάλυκας άνθους), βαλαύστιον (άνθοι αγρ. Παπαρούνας) αλόη, σποδός κυπρίας ( οξείδιο του χαλκού), τσουκνίδα, υποκιστίς (cytinus hypocistis), αγριοαχλαδιά, κουκκούτσια σταφυλιού, αχλαδιές, μήλα, κρόκος (σαφράν), αλθαία, ρίζα αστραγάλου…

Δραστικές ουσίες: Τα περισσότερα είδη αστράγαλου περιέχουν τραγακάνθινο κόμμι, χρήσιμο στη φαρμακοποιία αλλά και την ζαχαροπλαστική. Αυτό λαμβάνεται με εντομές που προξενούνται Ιούλιο και Αύγουστο, λίγο κάτω από τον λαιμό του φυτού. Σε μερικά μέρη η ουσία αυτή ονομάζεται και Τραγάνι ή Κιτρές. Είναι διαφανής, λευκή και περιέχει αμυλόκοκκους. Είναι μερικώς διαλυτή στο νερό και το αδιάλυτο υπόλειμμα μετατρέπεται σε ζελατινώδη μάζα. Το υδροδιαλυτό τμήμα δίνει με υδρόλυση αραβινόζη και λακτόζη, ενώ το αδιάλυτο τραγακανθόζη και ξυλόζη. Είναι υποκίτρινο, χωρίς οσμή και γεύση. Στη φαρμακοποιία χρησιμοποιείται για γλισχράματα και στην τυποβαφική για την κατασκευή υφασμάτων που δύσκολα μαλακώνουν. Η γόμμα του φυτού περιέχει αραμπίνη, μπασορίνη, άμυλο και άλατα,

Περιγραφή κατά : Διοσκουρίδη Πεδάνιο / όμοια και κατά Ορειβάσιο

Αρχαίο κείμενο
<ἀστράγαλος>· θάμνος μικρὸς ἐπὶ γῆς φυόμενος, φύλλοις καὶ κλωνίοις ὅμοιος ἐρεβίνθῳ, ἄνθη πορφυρᾶ, μικρά· ῥίζα δ' ὕπεστι στρογγύλη ὥσπερ ῥάφανος εὐμεγέθης, παραφυάδας ἔχουσα στερεάς, μελαίνας, σκληροτάτας ὡς κέρατα ἀντεμπεπλεγμένας ἀλλήλαις, γευσαμένῳ στυπτικάς·^*10 φύεται ἐν εὐηνέμοις καὶ συσκίοις καὶ χιονιζομένοις τόποις, κόπτεται δὲ δυσχερῶς διὰ τὸ στερεὸν αὐτῆς. ^*7

Σύγχρονη Απόδοση

Αστράγαλος : Μικρός θάμνος που φυτρώνει στην γή και έχει φύλλα και κλαδάκια όμοια με της ρεβυθιάς άνθη πορφυρά (μωβ) και μικρά. Η ρίζα είναι από κάτω στρογγυλή όπως ράφανου του ευμεγέθη ( πιθανόν γογγύλι, ραπανάκι μεγάλο ), παραφυάδες δηλαδή παρακλάδια/ κολορίζια σκληρά/ αλύγιστα, σκουρόχρωμα, που είναι σκληρά σάν κέρατα και μπλεγμένα μεταξύ τους και γεύση στυφή.^*10 Φυτρώνει σε απάνεμα και σκιερά μέρη και σε τόπους που χιονίζει / πιάνει χιόνι. Η ρίζα κόβεται δύσκολα λόγω της σκληράδας της.^*7

 

Περιγραφή κατά : Παύλο Αιγινήτη
Αρχαίο κείμενο
Ἀστράγαλος θαμνίσκος ἐστὶ μικρὸς.^*9
Σύγχρονη Απόδοση : Το βότανο αστράγαλος είναι μικρός θάμνος^*9

 

Περιγραφή Σύγχρονων Ριζοτόμων :
Ο αστράγαλος είναι ένας χαμηλός, πολυετής θάμνος με πολλές διακλαδώσεις. Έχει φύλλα μήκους 2-5 εκατοστών, τα οποία είναι διαχωρισμένα σε μικρότερα φύλλα, με 6-7 ζεύγη λεπτών και τριχωτών φυλλαρίων που καταλήγουν σε αγκάθι. Τα άνθη του είναι μικρά, με μήκος 10-12 χιλιοστά και εμφανίζονται σε ζεύγη στις μασχάλες των φύλλων. Τα πέταλα των ανθέων είναι λευκορόδινα, ενώ τα πλευρικά πέταλα και η βάση τους είναι ανοιχτό κίτρινο. Η ρίζα του φυτού είναι υπόλευκη, ινώδης και αναπτύσσεται οριζόντια

Γενικές θεραπευτικές ιδιότητες:

Ανοσοποιητικό σύστημα:
 Αυξάνει την παραγωγή κυττάρων και λευκών αιμοσφαιρίων που ως στόχο έχουν την προστασία μας έναντι των μικροβίων που προκαλούν λοιμώξεις. Παράλληλα, το Astragalus συμβάλλει ακόμη και στην παραγωγή ιντερφερόνης (γλυκοπρωτεΐνη), η οποία δρα προστατευτικά για την άμυνα του οργανισμού μας, ενώ γνωστή είναι και η δράση του ενάντια στα αυτοάνοσα νοσήματα.

Καρδιαγγειακό σύστημα:
Συμβάλλει στην καλή καρδιακή λειτουργία και μειώνει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης.
Πεπτικό – Γαστρεντερικό σύστημα:
Ανακουφίζει από συμπτώματα όπως: δυσπεψία, τυμπανισμός – φούσκωμα, διάρροια κ.α.
Αναπνευστικό σύστημα:
 Ανακουφίζει τα άτομα που υποφέρουν από άσθμα και δύσπνοια.
Αντιοξειδωτική δράση:
Δρα κατά των ελευθέρων ριζών, οι οποίες ευθύνονται για ένα σύνολο ασθενειών και συμβάλλει στην καλύτερη οξυγόνωση των κυττάρων.
Τονωτικό:
Αυξάνει την αντοχή και ανακουφίζει από συμπτώματα χρόνιων λοιμώξεων που προκαλούν αίσθημα κόπωσης, αδυναμίας και έντονες εφιδρώσεις. Ανακουφίζει από τις αλλεργίες και τις παρενέργειες χημειοθεραπειών. Τέλος, έρευνες έχουν δείξει τη θετική του συμβολή έναντι του σακχαρώδη διαβήτη.


θεραπευτικές ιδιότητες κατά Γαληνό:
Αρχαίο κείμενο
ἔχων ῥίζας στυπτικὰς, διὸ καὶ τῶν ξηραινόντων ἐστὶν οὐκ ἀγεννῶς. ἐπουλοῖ γοῦν ἕλκη παλαιὰ καὶ κοιλίαν ἵστησι ῥευματιζομένην, εἴ τις ἀφεψήσας ἐν οἴνῳ τὴν ῥίζαν πίνοι^*1
Σύγχρονη απόδοση:
η ρίζα του έχει στυπτικές ιδιότητες και για αυτό η ξηραντική του δύναμη είναι ασήμαντη (δηλαδή λόγω στυπτικής ρίζας, έχει αξιόλογη ξηραντική δύναμη). Επουλώνει παλαιά τραύματα και αντιμετωπίζει τους ρευματισμούς (ρευματισμός, απέκκριση, καταρροή, πιθανόν εννοεί κάτι σαν διάρροια) της κοιλιάς.^*1

Αρχαίο κείμενο
τὰ ὑπ' Ἀσκληπιάδου γεγραμμένα πρὸς τὰ κωλικὰ πάθη. καταπαστὸν πρὸς τὰς τοῦ κώλου ἐμπνευματώσεις, Ἀντωνίου φαρμακοπώλου τούτῳ χρώμενος εὐημέρει.^*2
Σύγχρονη απόδοση
Αυτά που έχει γράψει ο Ασκληπιάδης σχετικά με τις κωλικές παθήσεις (Κύλον ή κώλον: μέρος του παχέος εντερου) Καταπαστού (αυτό που πασπαλίζεται) για τα φουσκώματα του κώλου (παχέος εντέρου), του Αντωνίου Φαρμακοπώλη (φαρμακοποιού) χρησιμοποιώντας αυτό, βοηθάει/ ωφελεί.^*2

θεραπευτικές ιδιότητες κατά Διοσκουρίδη Πεδάνιο
Αρχαίο κείμενο
πρὸς δὲ τὰ οἰδοῦντα τῶν οὔλων καὶ ἐκσαρκοῦντα ἢ σηπόμενα ἁρμόζει διακλυζόμενα καὶ διακρατούμενα·^*3
Σύγχρονη Απόδοση
Για τα πρηξίματα των ούλων και τις πληγές/ εξανθήματα (υπερσάρκωμα: σαρκώδης ουλή σε επουλωμένο τραύμα) ή σηπόμενα (που έχει επέλθει σήψη, προφανός ουλίτιδες και γενικά ασθαίνειες των ούλων) αρμόζει να χρησιμοποιούμε διακλύσματα (διάκλυσμα: υγρό παρασκευαζόμενο για πλύση των δοντιών, και του στόματος και γενικά για ασθενειες δοντιών) και διακρατήματα (φάρμακο που προφανώς κάτι σαν το LISTERING )^*3

Αρχαίο κείμενο
τὰ δὲ ἐν τοῖς ἀκρωτηρίοις δυσαλθῆ εἰς τάξιν ἄγεται καταπλασσόμενα· μύρτα σὺν οἴνῳ, σαραπιάδος ῥίζα καταπλασσομένη, πρόπολις ἐπιτιθεμένη, σηπεδὼν καταπασσομένη ξύλου·^*4
Σύγχρονη Απόδοση
Σχετικά με τα ανίατα / δυο θεραπευτά τραύματα στα άκρα (πόδια- χέρια), θεραπεύονται καταπλασσόμενα (με καταπλάσματα / έμπλαστρα ή επιχρίσματα) ^*4

Αρχαίο κείμενο
τὰς <δὲ> ῥήξεις τὰς ἐπιπολαίους στέλλει ἀστραγάλου ῥίζα καταπλασθεῖσα,
((Τας δε ρήξεις τας επιπολαίους στέλλει αστραγάλου ρίζα ρήξεις (φλεβων) (η λέξη φλεβα υπολείπεται , αλλα εννοείται διότι παραπάνω μιλάει για αιμορραγίες). επιφανειακές (εννοεί κάτι σαν αιματώματα ) Φλέβες στέλλονται > με την σημασία συστέλλονται συμαζευονται.))^*5
Σύγχρονη Απόδοση
Οι επιφανειακές ρήξεις φλεβών (αιματώματα) αντιμετοπιζονται επιχρίοντας ρίζα αστράγαλου.
(( Άρα η ρίζα του αστραγάλου επιχριόμενη είναι καταλληλη για επιφανειακές ρήξεις φλεβών.))^*5

 

Τρόποι παρασκευής κατά Γαληνό:
Αρχαίο κείμενο
εἴ τις ἀφεψήσας ἐν οἴνῳ τὴν ῥίζαν πίνοι.^*1
Σύγχρονη απόδοση
εάν βράσεις(βράσεις σε νερό μαζί με κρασί) την ρίζα μαζί με κρασί και το πιείς(πίνοί > γ΄ πρόσωπο ευκτικής του ρήματος πίνω). ^*1

Αρχαίο κείμενο
χρυσοβαλάνου 𐅻 βʹ. σεσέλεως, ἀστραγάλου ἀνὰ γο βʹ. Ἰλλυρικῆς, τραγοριγάνου ἀνὰ γο αʹ. ταῦτα ὁμοῦ κόψας καὶ σήσας δίδου κοχλιάριον ἓν ἢ ἔλασσον ἢ πλέον μετὰ ὕδατος θερμοῦ, κυάθων τεσσάρων πρὸ τροφῆς.^*2
Σύγχρονη απόδοση
Χρυσοβάλανος : η χρυσή βάλανος το γνωστό χαριτάκι (chebulic myrobalan ), β΄σέσελις, αστράγλος ιλλυρικής, τραγορίγανο (θρούμπι). Αυτά όλα μαζί κόψτα σε μικρά κομμάτια / λιάνισε τα σε γουδι και κοσκινισέ τα και δώσε κοχλιάριο (0,0046 λίτρα) ένα ή λιγότερο ή και περισσότερες μαζί με ζεστό νερό, 4 κυάθους (4 x 0,0476 λίτρα) πρίν την τροφή.^*2

Τρόποι παρασκευής κατά Διοσκουρίδη Πεδάνιο
Αρχαίο κείμενο
ἀνδράχνης χυλός, ἀστραγάλου ῥίζης ἀπόζεμα ἐν οἴνῳ, ἐλαίας κολυμβάδος ἅλμη, ἔλαιον ὠμοτριβὲς καὶ μήλινον καὶ σχίνινον διακρατούμενα, σμύρνα σὺν οἴνῳ καὶ ἐλαίῳ, κεδρία σὺν ὄξει ἢ ἀμόργῃ, κηκῖδος ἀπόζεμα, κοκκυμηλέας φύλλα ἐν οἴνῳ ἑψηθέντα, κυτίνων ἀπόζεμα, μόρων φλοιοῦ καὶ φύλλων ἀπόζεμα, ὄξος σκίλλινον. ^*3

Σύγχρονη Απόδοση
χυλός ανδράχνης (γλιστίδα- αντράκλα) ή αγριοκουμαριά, το αφέψημα της ρίζας του αστραγάλου με κρασί, άρμη ελιάς της ποικιλίας καλυμβάς ( προφανώς η ποικιλία Κολυμπάδα ή κορυδολιά), έλαιο ωμοτριβές (αγουρέλαιο-ομφάκινο λάδι), λάδι μηλιάς (μηλινο, από μήλα), έλαιο σχίνου {σχίνινον (διοσκουρίδης )} λογικά μαστιχέλαιο και αυτά τα 3 έλαια να χρησιμοποιηθούν ώς διακρατήματα (τύπου LISTERING) σμύρνα (μύρρα. myrrha ευώδης χυμός της αραβικής μύρτου) με κρασί και λάδι, κεδρία (ρητίνη ή έλαιο κέδρου) μαζι με ξίδι ή αμόργη (μουργα από τις ελιές), κηκίδος απόζεμα (κηκίς/ κηκίδιον : ο καρπός του κυπαρισσιού), φύλλα δαμασκηνιάς σε κρασί βρασμένα το αφέψημα / απόζεμα των περικυλλυμάτων (καλυκες) από τα άνθη της παπαρούνας, απόζεμα από τον φλοιό και τα φύλλα της μουριάς, ξίδι από σκυλλοκρέμυδο) ^*3

Αρχαίο κείμενο
ἀρκτίου φύλλα καταπλασσόμενα, ἀσφοδέλου ῥίζα σὺν ἀλφίτῳ, ἀστραγάλου ῥίζα ὁμοίως, βαλλωτῆς φύλλα ὁμοίως, βράθυος φύλλα ὡσαύτως, κράμβης φύλλα μετὰ τηλίνου ἀλεύρου καὶ ὄξους, λιβανωτίδος φύλλα καὶ ἡ πόα· μελισσόφυλλον ἐπιπλασσόμενον καὶ πευκέδανον, χαμαίδρυς σὺν μέλιτι, περιστερεὼν ὁμοίως, σιδηρίτιδος τῆς Ἡρακλείας φύλλα σὺν μέλιτι. ^*4

Σύγχρονη Απόδοση
Καρπούς μυρτιάς με κρασί, ρίζα σεροπιάς (σερνικοβότανο- είδος ορχιδέας) επιχριόμενη / επαλειφόμενη, επικάλυψη με πρόπολη, σαπίλα ξύλου επιρριπτομενη, φύλλα αρκτίου επαλειφόμενα, ρίζα αστραγάλου πάλι με κριθάρι/ κριθάλευρο, βαλλωτής φύλλα(βαλλωτή ίσως το αγριομελισσόχορτο) με όμοιο τρόπο (κριθάρι/ κριθάλευρο), φύλλα από το φυτό βράθυ ( είδος θάμνου με κυπαρυσσοειδη φύλλα) ομοίως, φύλλα δενδρολίβανου και την πόα ( το στέλεχος του φυτού). Μελισόφυλλο (μελισσοβότανο) επιχριομενο και πευκέδανο χαμαίδρυα με μέλι, περιστερόχορτο περιστερέων ( ίσως περιστερόχορτο ή ιερά βοτάνη ) ομοίος με μέλι, φύλλα από σιδηρίτη Ηρακλειας (Silene viscosa) (τσάι) με μέλι.^*4


Αρχαίο κείμενο
ἀστραγάλου ῥίζα καταπλασθεῖσα, ἄσφαλτος ξηρά, Ἀχιλλείου τῆς σιδηρίτιδος φύλλα καταπλασσόμενα, βατράχων καέντων ἡ τέφρα καταπασσομένη, ὀθονίου καέντος ὁμοίως ἢ διφρυγοῦς καταπασθεῖσα
Σύγχρονη απόδοση
Άρα οι επιφανειακές ρήξεις φλεβών (αιματώματα) αντιμετοπιζονται επιχρίοντας ρίζα αστράγαλου, ξηρά (στεγνη) άσφαλτος, τα φύλλα της Αχιλλείου της σιδηριτιδος επαλειφόμενα. Τεφρα (σταχτη) από βατράχους ‘καέντες’ (από το ρήμα καίω, προφανώς με την έννοια έχουν καυτηριαστεί υπο την φλόγα) οθόνιο (κομμάτι λινού υφάσματος ) που έχει καεί ομοίως (στάχτη), ή διφρυγές (μέταλλον αποτελούμενο εξ ενώσεως χαλκού, Διοσκουρίδης) επιρριπτόμενον .

Τρόποι Παρασκευής του Αστράγαλου κατά Σύγχρονους Βοτανικούς

Η σύγχρονη βοτανολογία χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους παρασκευής του αστράγαλου για να αξιοποιήσει τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Παρακάτω παρατίθενται μερικοί από τους πλέον συνήθεις τρόπους παρασκευής:

Αφέψημα Ρίζας Αστράγαλου

Συστατικά:

- 1-2 κουταλιές της σούπας αποξηραμένη ρίζα αστράγαλου

- 1 λίτρο νερό

Οδηγίες:

-         Βράστε το νερό σε μια κατσαρόλα.

-         Προσθέστε την αποξηραμένη ρίζα αστράγαλου.

-         Σιγοβράστε για 20-30 λεπτά.

-         Αφήστε το αφέψημα να κρυώσει ελαφρώς και στη συνέχεια στραγγίστε το.

-         Καταναλώστε 1-2 φλιτζάνια την ημέρα.

Σκόνη Ρίζας Αστράγαλου

Συστατικά:

-         Αποξηραμένη ρίζα αστράγαλου

Οδηγίες:

-         Αλέστε την αποξηραμένη ρίζα αστράγαλου σε ένα μύλο καφέ ή μπλέντερ μέχρι να γίνει λεπτή σκόνη.

-         Φυλάξτε τη σκόνη σε ένα αεροστεγές δοχείο σε δροσερό, σκοτεινό μέρος.

-         Προσθέστε 1-2 κουταλάκια του γλυκού σκόνη σε smoothies, χυμούς ή νερό και καταναλώστε.

Κάψουλες Αστράγαλου

Συστατικά:

-         Σκόνη ρίζας αστράγαλου

-         Κενές κάψουλες (διαθέσιμες σε καταστήματα υγιεινής διατροφής)

Οδηγίες:

-         Γεμίστε τις κενές κάψουλες με σκόνη ρίζας αστράγαλου χρησιμοποιώντας ένα μικρό χωνί.

-         Κλείστε τις κάψουλες και φυλάξτε τις σε ένα αεροστεγές δοχείο.

-         Λαμβάνετε 1-2 κάψουλες την ημέρα, κατά προτίμηση με γεύμα.

Βάμμα Αστράγαλου

Συστατικά:

-         1 μέρος αποξηραμένη ρίζα αστράγαλου

-         5 μέρη βότκα ή άλλου καθαρού αλκοόλ (περίπου 40% περιεκτικότητα)

Οδηγίες:

-         Τοποθετήστε την αποξηραμένη ρίζα αστράγαλου σε ένα γυάλινο βάζο.

-         Προσθέστε τη βότκα, καλύπτοντας πλήρως τη ρίζα.

-         Κλείστε το βάζο καλά και αφήστε το σε σκοτεινό, δροσερό μέρος για 4-6 εβδομάδες.

-         Ανακινείτε το βάζο καθημερινά.

-         Μετά από 4-6 εβδομάδες, στραγγίστε το υγρό μέσω ενός φίλτρου καφέ ή ενός λεπτού υφάσματος.

-         Αποθηκεύστε το βάμμα σε σκούρα γυάλινα μπουκαλάκια.

-         Χρησιμοποιήστε 1-2 σταγόνες βάμματος την ημέρα, διαλυμένες σε νερό ή χυμό.

 

Ιστορία του Αστράγαλου από την Αρχαιότητα μέχρι τη Βυζαντινή Εποχή και Σήμερα

Ο αστράγαλος είναι ένα βότανο με βαθιές ρίζες στην ιστορία και τη φαρμακευτική παράδοση, γνωστό από την αρχαιότητα. Αναφέρεται από σημαντικές προσωπικότητες της αρχαίας βοτανολογίας, όπως ο Διοσκουρίδης και ο Θεόφραστος.

Θεόφραστος και Διοσκουρίδης: Ο Θεόφραστος, στο έργο του "Περί Φυτών Ιστορία", αποκαλεί τον αστράγαλο και "Τετράγκαθα". Περιγράφει το φυτό λέγοντας: «Ἔχει δὲ δάκρυον καὶ ἰξία ἐν Κρήτῃ καὶ Τραγάκανθα καλουμένη. Τοιαύτην δὲ πρότερον ᾤοντο, μόνο ἐν Κρήτῃ φύεσθαι, νῦν δὲ φανερὰ καὶ ἐν Ἀχαΐδι τῆς Πελοποννήσου καὶ τῆς Ἀσίας περὶ τὴν Μηδείαν». Αναγνωρίζει τη μοναδικότητα του φυτού στην Κρήτη, αλλά σημειώνει ότι έχει πλέον εντοπιστεί και σε άλλες περιοχές, όπως η Αχαΐα και η Μηδεία της Ασίας.

Ο Διοσκουρίδης, στο "De Materia Medica", καταγράφει τις φαρμακευτικές ιδιότητες του αστράγαλου και τονίζει τη σημασία της τραγακάνθας, μιας γόμμας που εξάγεται από το φυτό και χρησιμοποιείται τόσο στη φαρμακευτική όσο και στη ζαχαροπλαστική.

Κρήτη και Βυζαντινή Εποχή: Στην Κρήτη, το βότανο ήταν γνωστό με την ονομασία "Κεντούκλα", ένας όρος βυζαντινής προέλευσης. Οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν την Κεντούκλα για να κατασκευάζουν χοντροειδείς μάλλινους επενδύτες. Το φυτό έχει κυανίζοντα φύλλα και πολλά αγκάθια κάτω από το πυκνό του φύλλωμα. Στον Ψηλορείτη, τα φύλλα της Κεντούκλας είναι πλατύτερα, ενώ στο Λασύθι είναι στενόφυλλα.

Ένα άλλο είδος της Κεντούκλας είναι η ροβυθιά (αστράγαλος ο ερέβινθος), η οποία παράγει σπέρματα εξαιρετικά θρεπτικά για τα πρόβατα. Η γόμμα του φυτού, γνωστή ως “τση Κεντούκλας το δάκρυο”, χρησιμοποιούνταν από τους Κρητικούς για θεραπευτικούς σκοπούς, παρασκευάζοντας έμπλαστρα και αλοιφές.

Σημερινή Χρήση: Σήμερα, ο αστράγαλος εξακολουθεί να κατέχει σημαντική θέση στη βοτανολογία και τη φαρμακευτική. Η ρίζα του αστραγάλου χρησιμοποιείται ευρέως στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, την αύξηση της ενέργειας και την καταπολέμηση της κόπωσης. Επιπλέον, η τραγακάνθα συνεχίζει να χρησιμοποιείται στη φαρμακοποιία και στη ζαχαροπλαστική ως φυσική πηκτική ουσία.

Ο αστράγαλος έχει αναγνωριστεί και από τη σύγχρονη επιστήμη για τις αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιμικροβιακές του ιδιότητες. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα εκχυλίσματα του αστραγάλου μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση χρόνιων παθήσεων και στη βελτίωση της συνολικής υγείας.

 

Εδωδιμότητα του Αστράγαλου

Ο αστράγαλος δεν είναι μόνο γνωστός για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, αλλά και για τη χρήση του ως βρώσιμο φυτό. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ορισμένα είδη αστραγάλου είναι κατάλληλα για κατανάλωση, ενώ άλλα μπορεί να είναι τοξικά. Επομένως, πρέπει να γνωρίζουμε το ακριβές είδος του φυτού πριν το καταναλώσουμε.

 

Βρώσιμα Μέρη του Αστράγαλου

Ρίζα: Η ρίζα του αστραγάλου (Astragalus membranaceus) χρησιμοποιείται κυρίως στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Εκτός από τις θεραπευτικές της ιδιότητες, μπορεί να προστεθεί σε σούπες και στιφάδο για να ενισχύσει τη θρεπτική τους αξία. Η ρίζα είναι γνωστή για τη γλυκιά της γεύση και θεωρείται τονωτική και αναζωογονητική.

Νεαρά Βλαστάρια: Τα νεαρά βλαστάρια ορισμένων ειδών αστραγάλου είναι επίσης βρώσιμα και μπορούν να προστεθούν σε σαλάτες ή να μαγειρευτούν όπως τα λαχανικά.

Σπέρματα: Ο αστράγαλος ο ερέβινθος (Astragalus cicer) παράγει σπέρματα που είναι εξαιρετικά θρεπτικά και χρησιμοποιούνται ως ζωοτροφή, αλλά μπορούν επίσης να καταναλωθούν από τον άνθρωπο αφού μαγειρευτούν κατάλληλα.

Τρόποι Κατανάλωσης

Σούπες και Στιφάδο: Η ρίζα του αστράγαλου μπορεί να προστεθεί σε σούπες και στιφάδο για να προσδώσει γεύση και να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Συνήθως, η ρίζα κόβεται σε λεπτές φέτες ή σε μικρά κομμάτια και βράζεται μαζί με τα υπόλοιπα υλικά.

Τσάι: Η ρίζα του αστραγάλου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή τσαγιού. Απλά βράστε 1-2 κουταλιές της σούπας αποξηραμένη ρίζα σε νερό για 20-30 λεπτά, στραγγίστε και πιείτε το υγρό. Το τσάι αυτό θεωρείται ότι τονώνει την ενέργεια και βελτιώνει την ανοσολογική λειτουργία.

Σκόνη: Η αποξηραμένη ρίζα του αστράγαλου μπορεί να αλεσθεί σε σκόνη και να προστεθεί σε smoothies, χυμούς ή γεύματα για να αυξηθεί η θρεπτική τους αξία.

Σαλάτες: Τα νεαρά βλαστάρια μπορούν να καταναλωθούν φρέσκα σε σαλάτες ή να μαγειρευτούν ελαφρά όπως τα λαχανικά.

Προφυλάξεις και Σημειώσεις

Ταυτοποίηση του Είδους: Είναι σημαντικό να γνωρίζετε το ακριβές είδος του αστραγάλου που καταναλώνετε, καθώς ορισμένα είδη μπορεί να είναι τοξικά. Συμβουλευτείτε έναν βοτανολόγο ή έναν ειδικό πριν από τη συλλογή και κατανάλωση άγριων φυτών.

 

Καλλιέργεια:

Επιλογή Τοποθεσίας: Ο αστράγαλος προτιμά ηλιόλουστες θέσεις με καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Αποφεύγετε τα πολύ υγρά ή βαριά εδάφη που συγκρατούν νερό.
Προετοιμασία Εδάφους: Το έδαφος πρέπει να είναι ελαφρώς όξινο έως ουδέτερο (pH 6.0-7.5). Προσθέστε οργανική ύλη, όπως κομπόστ, για να βελτιώσετε την υφή και τη γονιμότητα του εδάφους.
Σπορά: Σπείρετε τους σπόρους απευθείας στο έδαφος την άνοιξη, αφού έχει περάσει ο κίνδυνος του παγετού. Οι σπόροι χρειάζονται ένα ελαφρύ κάλυμμα χώματος και διατηρούνται υγροί μέχρι να βλαστήσουν.
Άρδευση:Το φυτό είναι ανθεκτικό στην ξηρασία, αλλά απαιτεί κανονική άρδευση κατά την πρώτη περίοδο ανάπτυξης.Μετά την εγκατάσταση, απαιτείται πότισμα μόνο κατά τις ξηρές περιόδους.
Λίπανση:Χρησιμοποιήστε ισορροπημένο λίπασμα με μικροθρεπτικά συστατικά.
Λιπάνετε την άνοιξη και το φθινόπωρο για να ενισχύσετε την ανάπτυξη.
Συγκομιδή:Οι ρίζες του αστράγαλου συγκομίζονται συνήθως το φθινόπωρο, μετά από 2-3 χρόνια ανάπτυξης.
Αφού συλλέξετε τις ρίζες, καθαρίστε και αποξηράνετέ τις σε σκιερό και αεριζόμενο μέρος.

 

Προφυλάξεις: Προφυλάξεις για τη Χρήση Αστράγαλου ως Βότανο:

Δοσολογία: Είναι σημαντικό να ακολουθείτε τη συνιστώμενη δοσολογία. Η υπερβολική χρήση μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες παρενέργειες. Η συνήθης δοσολογία για την αποξηραμένη ρίζα είναι 9 - 15 γραμμ. την ημέρα, είτε ως αφέψημα είτε ως εκχύλισμα. Αλλεργικές Αντιδράσεις: Αν και σπάνιες, κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις. Αν παρατηρήσετε εξανθήματα, κνησμό ή άλλες αλλεργικές αντιδράσεις, διακόψτε τη χρήση και συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.
Αλληλεπιδράσεις με Φάρμακα: Ο αστράγαλος μπορεί να αλληλεπιδράσει με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Αν λαμβάνετε φάρμακα για αυτοάνοσα νοσήματα ή μετά από μεταμόσχευση οργάνων, αποφύγετε την χρήση του χωρίς ιατρική συμβουλή. Μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με αντιπηκτικά φάρμακα, αυξάνοντας τον κίνδυνο αιμορραγίας.
Χρήση κατά την Εγκυμοσύνη και Θηλασμό: Η χρήση του αστράγαλου κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό δεν έχει μελετηθεί επαρκώς. Συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν από την χρήση κατά την διάρκεια αυτών των περιόδων.

Χρήση σε Παιδιά: Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του αστράγαλου σε παιδιά δεν έχουν καθοριστεί. Χρησιμοποιήστε τον με προσοχή και πάντα υπό την επίβλεψη ενός επαγγελματία υγείας.
Ποιότητα και Πηγή: Βεβαιωθείτε ότι προμηθεύεστε αστράγαλο από αξιόπιστες πηγές. Η ποιότητα του βοτάνου μπορεί να επηρεάσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του.
Παρενέργειες: Αν και γενικά θεωρείται ασφαλές, μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές όπως διάρροια, ναυτία ή φούσκωμα σε ορισμένα άτομα.
 Συμβουλή Επαγγελματία Υγείας: Πάντα συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας πριν ξεκινήσετε την χρήση του αστράγαλου, ιδιαίτερα αν έχετε υποκείμενα ιατρικά προβλήματα ή λαμβάνετε άλλα φάρμακα.

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.6.2024.

Επιμέλεια κειμένου Αθ. Χατζηαγοράκης. 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1..Galenus Med., De simplicium medicamentorum temperamentis ac facultatibus libri xi Volume 11, page 841, line 11. Ο αρχαιολογικός χώρος του Φενεού (στην αρχαιότητα ανήκε στην Αρκαδία, σήμερα στον νομό Κορινθίας. Εδώ λειτουργούσε και ιερόν του Ασκληπιού.
2. Galenus Med., De compositione medicamentorum secundum locos libri x Volume 13, page 282, line 1. Ο Αντώνιος ο φαρμακοπώλης είναι φαρμακοποιός του 1^ου αι.μ.Χ, προγενέστερος ή σύγχρονος του Ασκληπιάδη. Ασκληπιάδης είναι ο Ασκληπιάδης ο Νεότερος ή Φαρμακίων (ιατρός 1^ος – 2^ος μ.Χ.).
3..Dioscorides Pedanius Med., Euporista vel De simplicibus medicinis Book 1, chapter 75, section 1, line 3
4. Dioscorides Pedanius Med., Euporista vel De simplicibus medicinis Book 1, chapter 174, section 1, line 5
5. Dioscorides Pedanius Med. Euporista vel De simplicibus medicinis Book 1, chapter 198, section 1, line 1
6.. Oribasius Med., Collectiones medicae (lib. 1-16, 24-25, 43-50) Book 14, chapter 23, section 1, line 13
7. Dioscorides Pedanius Med.,De materia medica Book 4, chapter 61, section 1, line 1
8. Dioscorides Pedanius Med., Euporista vel De simplicibus medicinis Book 1, chapter 199, section 1, line 2
9. Paulus Med., Epitomae medicae libri septem Book 7, chapter 3, section 1, line 328

10. Oribasius Med., Collectiones medicae (lib. 1-16, 24-25, 43-50) Book 11, chapter alpha*, section 71, line 1
11. Photius Lexicogr., Scr. Eccl., Theol., Lexicon (Α – Δ) Alphabetic letter alpha, entry 3018, line 1

12. Journal of Ethnopharmacology, 2020. "Astragalus membranaceus: A Review of its Protection against Inflammation and Gastrointestinal Cancers".

13. International Journal of Molecular Sciences, 2019. "Immunomodulatory and Anti-inflammatory Properties of Astragalus Polysaccharides".

14. Phytotherapy Research, 2018. "The Role of Astragalus in Traditional Chinese Medicine and Recent Scientific Advances".

15. Frontiers in Pharmacology, 2021. "Astragalus root (Huang Qi): A Promising Adjunctive Therapy for Cancer Treatment".

Αστραγαλος ο κρητικος κρητης ιαματικα βοτανα βοτανο κρητη Φενεος Αρκαδιας ασκληπιειο ασκληπιεια πελοποννησου θεος ασκληπιος πελοποννησος αρκαδια ιαματικο φυσικη παιγνιωδης σφαιρα Μακριδοπουλος χρηση φυσικη θεραπεια ετυμολογια ελληνικη λεξη ποδι ζαρι, διττη φυση θεραπευτικο φυτο καθημερινη ζωη ανθρωπος φυσις, ισορροπια υγεια σωμα ψυχη Φωτιος σπονδυλος τραχηλος πεττικος βοτανη τραχηλου αυχενας πεσσυς, επιτραπεζιο παιχνιδι Μουλοροφανα, Τραγαγκαθα, Τραγανκαθα Κολοστουπι Παρνασσος Παλαμονιδη Παλαμονιδι Φθιωτιδα Κεντουκλα αγγειοσπερμα Δικοτυληδονα – Χωριστοπεταλα Ψυχανθη Ζωπυρος στυφο φυτα στυφοτητα φυλλα μυρσινη οξυμυρσινη ρουσκος, λαγομηλια μηλια βατσινια αγριελια ημερος ημερη ελια τριανταφυλλο αμπελι μαστιχοδεντρο φλομος κυπαρισσι λειμωνιο limonium, παπαρουνα αειζωο φυλλς ανθος παπαρουνας καλυκας ανθους, βαλαυστιον βαλαυστιο ανθοι αγρια αλοη, σποδος κυπρια οξειδιο του χαλκου χαλκο τσουκνιδα, υποκιστις cytinus hypocistis, αγριοαχλαδια κουκουτσι κουκκουτσι σταφυλι αχλαδια, μηλο, κροκος σαφραν, αλθαια, ριζα αστραγαλου μηλεα βατος αγριελαια ροδο ροδον αμπελος, σχινο, κυπαρισσος λειμωνιον μηκων αειζωον κυτινο ακαληφη, αγριαχραδα γιγαρτο, γιγαρτα απιο

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ