Του Γιώργου Λεκάκη
Tο πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της πόλεως
των Αθηνών, εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Σταμάτης Κλεάνθης[1] και Έντουαρντ
Σάουμπερτ[2]
(φίλοι και γνώριμοι από φοιτητές), το 1832-1833, πριν ακόμη η πόλις ανακηρυχθεί
πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους (το 1834).
Το σχέδιο ξεβόλευε (ξεσπίτωνε)
πολλές «αθηναϊκές» οικογένειες. Αυτό δεν άρεσε στους «γκάγκαρους» Αθηναίους… Θα
δημιουργούσε εσωτερικές έριδες και δυσφορία κατά του βαυαρικού καθεστώτος…
Εκρίθη «πολυδάπανο». Τότε ο αντιβασιλεύς
Μάουρερ έδωσε εντολή να σταματήσουν οι εργασίες εφαρμογής του. Εζήτησε από τον βασιλιά
της Βαυαρίας, Λουδοβίκο, να στείλει τον προσωπικό του αρχιτέκτονα, τον Leo von Klenze[3], ίνα μελετήσει και αλλάξει (μεταρρυθμίσει) το αρχικό
σχέδιο. Αυτός έφτασε στο Ναύπλιο (1830). Ήταν σε προχωρημένη ηλικία. Και άρχισε
να σχεδιάζει την… Οθωνούπολη!
Στις 18 Σεπτεμβρίου 1834
εγκρίθηκε το σχέδιο του Κλέντσε, αφού κι αυτό υπέστη πολλές τροποποιήσεις μέχρι
την εφαρμογή του!
Πάντως ήταν τρομακτικό λάθος
να μην εγκριθεί το αρχικό σχέδιο των Κλεάνθη-Σάουμπερτ.
Το σχέδιο των Αθηνών συνέχιζε
να δέχεται συνεχείς τροποποιήσεις (1837, 1843, 1847, 1856, 1860, 1862, 1864,
1919). Κάθε μια δημιουργούσε νέα προβλήματα στην πολεοδομική εξέλιξη των Αθηνών.
Ένα ευτύχημα ήταν, ότι ο Κλεάνθης είχε λάβει υπεύθυνη θέση κατά την εφαρμογή
του «σχεδίου Κλέντσε», σε νεοσυσταθείσα οικοδομική επιτροπή και επέτυχε κάποιες
σωτήριες τροποποιήσεις.
Τέλος, ενώ ο Κλεάνθης εργάσθηκε
αφιλοκερδώς, από την φιλοπατρία του και την αγάπη του για τα αρχαία μνημεία
της, ο Βαυαρός Κλέντσε έλαβε την μυθική, για την εποχή, αμοιβή των 24.000 δρχ.!
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ:
ΦΕΚ αρ. φύλ. 19 και 40, 1936.
Νέα Εστία 336 (1940). Τα Αθηναϊκά 22 (1962).
Βολφ Ζ. «Βαυαροί στην Ελλάδα»,
Αθήναι, 1984.
Μπίρης Κ. «Τα πρώτα σχέδια των
Αθηνών. Ιστορία και ανάλυσίς των», Αθήναι 1933. «Η πρωτεύουσα θύμα πολεοδομικού
εμπαιγμού», Αθήναι 1961. «Για την Σύγχρονη Αθήνα, Μελέτες και Αγώνες», Αθήναι
1958.
Τουρσούνογλου Γ. «Το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας – η εξέλιξη στο σήμερα».
Τραυλός Ι. «Πολεοδομική Εξέλιξις των Αθηνών από των Προϊστορικών Χρόνων μέχρι των αρχών του 19ου αιώνος», Αθήναι 1960.
Hederer Osw. «Leo Von Klenze», Μόναχο 1964.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ένας από τους επιφανέστερους Έλληνες αρχιτέκτονες του
19ου αιώνα! Γεννήθηκε το 1802 στο Βελβενδό Κοζάνης. Εντάχθηκε στον Ιερό Λόχο
από τον Αλ. Υψηλάντη. Αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους στην Μάχη του
Δραγατσανίου. Δραπέτευσε κι επήγε στο Βερολίνο όπου σπούδασε Αρχιτεκτονική! Το
1828, μαζί με τον συνάδελφό του Έντ. Σάουμπερτ, ήρθαν στην Ελλάδα, όπου ο
κυβερνήτης Ιω. Καποδίστριας τους ανέθεσε τον σχεδιασμό δημοσίων κτηρίων (αποθήκες
και νοσοκομεία στην Αίγινα). Το 1834 συνέταξε τον πολεοδομικό σχεδιασμό της πόλεως
του Πειραιώς. Πέθανε το 1862.
[2] Ο Eduard Schaubert (1804-1860) ήταν Γερμανός
αρχιτέκτονας, που εργάσθηκε στην νεοσύστατη Ελλάδα τον 19ο αιώνα. Επήρε
μέρος και σε αρχαιολογικές έρευνες.
Με καταγωγή από την
Σιλεσία εσπούδασε Αρχιτεκτονική στην Βασιλική Τεχνική Ακαδημία του Βερολίνου.
[3] Γερμανός νεοκλασσικός αρχιτέκτονας, ζωγράφος και
συγγραφέας / συντάκτης (Buchladen 1784-1864). Σχεδίασε και κατασκεύασε πολλά
νεοκλασικά κτήρια στο Μόναχο. Ως αρχιτέκτονας σχεδίασε για τον Λουδοβίκο της
Βαυαρίας, τον Όθωνα της Ελλάδος, τον τσάρο της Ρωσίας…
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Σχεδιο πολεως Αθηνων, Αθηνα, χαρτης 1836, 1837, πολεοδομικο σχεδιο, Κλεανθης, Σαουμπερτ, πρωτευουσα, Αθηναιοι, γκαγκαροι, βαυαροι, Μαουρερ, Βαυαρια, Λουδοβικος, αρχιτεκτονας, Ναυπλιο, Οθωνουπολη, Κλεντσε, φιλοπατρια, Βαυαρος, Βελβενδο, Βελβενδος, Κοζανη, Ιερος Λοχος, Υψηλαντης, Τουρκοι, Μαχη Δραγατσανιου, Δραγατσανι, Βερολινο, Αρχιτεκτονικη, Καποδιστριας, αποθηκη, νοσοκομειο, Αιγινα, Πειραιας, αρχαιολογια, Σιλεσια, Μοναχο, Οθωνας, Οθων, τσαρος, Ρωσια
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook