«Περί φιλοσοφίας, φυσικών,
μεταφυσικών, πνευματικών
και θείων αρχών»,
του
Χριστοδούλου Παμπλέκη
εξ Ακαρνανίας
Το
έργο που επέφερε οριστική ρήξη
του συγγραφέα με την Εκκλησία,
και που οδήγησε
στον αφορισμό του…
Του Γιώργου Λεκάκη
Κυκλοφόρησε με πλήρη τίτλο «Περί
φιλοσόφου, φιλοσοφίας, φυσικῶν, μεταφυσικῶν, πνευματικῶν καί θείων ἀρχῶν, ὅσα
διαφόροις σοφοῖς ἀνδράσι συντεθέντα, πρός Χριστοδούλου τοῦ ἐξ Ἀκαρνανίας, εἰς
τήν ἑλλάδα φωνήν μεταφράσθη, ἀναλώμασι καί δαπάνῃ τῶν ἐν Βιέννῃ χρησιμωτάτων
καί ἐντιμωτάτων ἐμπόρων τύποις ἐκδοθέντα πρός ὠφέλειαν τῶν ὁμογενῶν φιλελλήνων»,
στην Βιέννη, τυπ. J. Baumeister, το 1786.
Σχήμα 8ο, 412 σελ.
Κτητορικές σημειώσεις («1790:
/ Ἐπέμφθη μετά καί ἄλλων τό παρόν ἀπό Βιέννης / παρά τοῦ κύρ Ἰωάννου Φρονίμου καί
ἄς ἔχῃ / τήν εὐχήν μας ἐν ἁγίῳ πν[εύματ]ι. καί ζήτω, ὁ / φιλόπατρις, καί
φιλόβιβλος ἵνα πέμψῃ καί / ἄλλα», «Ἐκ τῶν τῆς σχολῆς σωτῆρος τῆς Ζαγορᾶς /
καί ὁ ἀφαιρήσας [sic] ἐπικατάρατος», «καί τόδε τοῦ ἑλληνομουσείου. καί ὀ ἀποστερήσας
/ μή ἴδοι πρόσωπον θεοῦ. καί ἀφωρισμένος / † ὁ Κωνσταντινουπόλεως Καλλίνικος Δ’», «τῆς βίβλου τοὔνομα, λογικόν λεξικόν. / καί τόδε τοῦ ἑλληνομουσείου
τοῦ εἰς σ[ωτή]ρα τῆς Ζαγορᾶς / καί ὁ ἀφαιρήσας [sic] ἀφωρισμένος καί ἀσυγχώρητος
καί τυμπανιαῖος / † ὁ Πατριάρχης Καλλίνικος Δ’», στόν τίτλο: «Πατριάρχης
Κωνσταντινουπόλεως»), σφραγίδα 19ου αἰώνα («ALE N. Parachi / Alessandria d’
Egitto). Δέρμα τῆς ἐποχῆς τῆς ἔκδοσης (μικρές φθορές, λεκέδες ἀπό νερό, χρυσά
κοσμήματα στή ράχη, χρυσά ἀρχικά στό πάνω κάλυμμα («Ι [ωάννης]. Φ [ρόνιμος].»).
Legrand (18ος αἰ.) 1178.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΖΑΓΟΡΑ, ΕΔΩ.
Πρόκειται γιά τό δεύτερο καί
κύριο φιλοσοφικό ἔργο τοῦ Ξηρομερίτη μοναχοῦ καί φιλοσόφου Χριστόδουλου
Παμπλέκη, ὁ ὁποίος ἀνήκει μαζί μέ τόν I. Μοισιόδακα καί τόν Δ. Καταρτζή στή
δεύτερη γενιά τῶν ἐκπροσώπων τοῦ Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Τό Περί φιλοσόφου
θεωρείται ἕνα γενικό εἰσαγωγικό ἔργο στήν ἐπιστήμη τῆς φιλοσοφίας καί
συγκαταλέγεται στά βιβλία πού εἰσήγαγαν τίς θετικές καί φυσικές ἐπιστῆμες στήν Ἑλλάδα.
Ἐδῶ, ὁ βαθύς αὐτός γνώστης τῆς ἀρχαιοελληνικής, τῆς χριστιανικῆς καί τῆς δυτικῆς
φιλοσοφίας ὁρίζει τή φιλοσοφία ὡς καθολική ἐπιστήμη, ἐπιχειρεῖ τήν ἀνεξάρτητη ὁριοθέτησή
της ἀπέναντι στήν θεολογία, καί δηλώνει πολέμιος κάθε δεισιδαιμονίας καί
θρησκευτικῆς προκατάληψης, μέ μόνο ὁδηγό τόν ὀρθό λόγο. Οἱ ἀντιδράσεις ἐνάντια
στό Περί φιλοσόφου ὀξύνθηκαν μία πενταετία μετά τήν ἔκδοσή του, καθώς οἱ
νεωτεριστικές ἀπόψεις τοῦ Παμπλέκη κέρδιζαν ὀπαδούς καί τό ἔργο του εἶχε ἀπήχηση
στούς Ἕλληνες λόγιους. Τήν ἴδια ἐποχή τό ἔργο δέχτηκε σκληρή κριτική ἀπό τόν
δάσκαλό τοῦ Παμπλέκη, Εὐγένιο Βούλγαρη, ἐνῶ ἀποτέλεσε τήν ἀφετηρία γιά τή
μετέπειτα ὁριστική ρήξη τοῦ Παμπλέκη μέ τό ἐκκλησιαστικό κατεστημένο, πού ὁδήγησε
στόν ἀφορισμό του ἀπό τόν Πατριάρχη Νεόφυτο Ζ’ τό 1793.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τους ΑΦΟΡΙΣΜΟΥΣ, ΕΔΩ.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: Γ. Σ.
Μπαρμπαρούσης «Οἱ φιλοσοφικές ἀπόψεις τοῦ Χριστοδούλου Παμπλέκη», [διδακτορική
διατριβή], Ἀθήνα 2011. ΒΕΡΓΟΣ. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.10.2019.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ την συνέχεια περί ΠΑΜΠΛΕΚΗ, ΕΔΩ.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ, ΕΔΩ.
ΛΕΞΕΙΣ: φιλοσοφος, φιλοσοφια, φυσικα, μεταφυσικα, πνευματικα, θειες αρχες, Χριστοδουλος Παμπλεκης, Ακαρνανια, Εκκλησια, αφορισμος, Βιεννη, εμπορος, εκδοση, ομογενεια, φιλελληνας, Μπαουμαιστερ, 1786, Φρονιμος, φιλοπατρια, φιλοβιβλος, Σχολη Σωτηρος Ζαγορας, Ελληνομουσειο, αφορισμενος, Κωνσταντινουπολεως Καλλινικος Δ, βιβλιο, λογικο λεξικο, Ζαγορα, αφωρισμενος, Πατριαρχης
Κωνσταντινουπολεως, σφραγιδα, Αλεξανδρεια, Λεγκραντ, Ξηρομερο, μοναχος, Μοισιοδακας, Μοισιοδαξ, Καταρτζης Νεοελληνικος Διαφωτισμος, θετικες επιστημες, φυσικες επιστημες, αρχαιοελληνικη φιλοσοφια, χριστιανικη, δυτικη
φιλοσοφια, θεολογια, δεισιδαιμονια, θρησκευτικη προκαταληψη, ορθος λογος, Βουλγαρης, Νεοφυτος Ζ, 1793, Μπαρμπαρουσης
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook