Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Αρχέστρατος ήταν κατά βάσιν
ποιητής πό την Γέλα – εξ ου και Γελαίος – που έζησε στην Γέλα ή/και τις Συρακούσες Σικελίας, όπου και έζησε, τον 4ο αιώνα π.Χ. (περί το 330
π.Χ., σύγχρονος του Διονυσίου του νεωτέρου). Φοβερός γαστρίμαργος. Περιηγήθη
πολλές χώρες προς συλλογή πληροφοριών περί των γαστρονομικών συνηθειών τους.
Το γνωστότερο έργο του είναι
η «Ηδυπάθεια» ή «Γαστρονομία» (κωμικό διδακτικό έπος, γραμμένο σε εξάμετρο).
Διασώζεται εξ ολοκλήρου, 300 στίχοι σε 62 τμήματα, στους «Δειπνοσοφιστές» του
Αθήναιου.
Το έργο του Αρχεστράτου είχε / έχει τόση χάρι, σαν το ύφος των παλαιών
διδακτικών ποιητών, γι’ αυτό και ο ποιητής επεκλήθη ο «Ησίοδος ή ο Θέογνις των
οψοφάγων»…
Λ.χ. ορεκτικά:
λαβράκι με σίλφιο και κατσικίσιο τυρί,
κροκέτες τόνου με κύμινο,
σκουμπρί
σε άλμη,
ξιφία τυλιγμένο σε φύλλο συκιάς!
Κυρίως πιάτα:
πάπια με υπόσφαγμα (κρέμα, κρεμώδες έμβαμμα
> σάλτσα).
Επιδόρπιο-γλυκό (πλακούς/πλακούντας, διότι ήσαν σαν πλάκα):
Διάφορα επίπεδα ζύμης γεμισμένα
με μέλι και μαλακό τυρί (κάτι σαν το μιλφέιγ ή το τυραμισού).
Συνοδευτικό:
κρασί.
Προτρέπει τον υποψήφιο
καλοφαγά να… αφήσει την εγκράτεια και να αφεθεί στην απόλαυση του καλού φαγητού,
χωρίς καμμία φειδώ! (Αυτό έκανε κάποιους να τον κατηγορήσουν ως έκλυτο και
λαίμαργο)[1].
Έτσι, σήμερα θεωρείται ως ο
πατέρας της γαστρονομίας!
Το έργο του «Ηδυπάθεια» μετέφρασε
αργότερα ελεύθερα στην λατινική ο Έννιος, υπό τον τίτλο «Hedyphagetica» (δηλ. ηδυφαγητικά)
– και έτσι η κουζίνα αυτή ενομίσθη λατινική / ιταλική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Britannica, 1911.
Dalby A. «Archestratus where and when», στο Wilkins, Harvey, Dobson, 1994.
Getty Museum «At the Sicilian Table: Culinary Pleasures of Ancient
Sicily».
Ισμαηλίδου Έλ. «Η κουζίνα του
Πλάτωνα, του Οδυσσέα και του Αρχέστρατου», εφημ. «Βήμα».
Ξενοκράτους και Γαληνού «Περί της από των ενυδρών τροφής», Παρίσι, 1814.
Κορομηλά Κ. «Feasting with Archestratus», odyssey.gr.
Olson S.D. και Sens, A. «Archestratos
of Gela: Greek Culture and Cuisine in the Fourth Century BC», εκδ. Οξφόρδη, 2000.
Rapp Alb. «The Father of Western Gastronomy», στο Classical Journal, τ. 51, αρ. 1 (Οκτ., 1955), σελ. 43-48.
Ribbeck «Archestrati reliquiae», 1887.
Schmid «de Archestrati Gelensis fragmentis», 1896.Smith W. «Archestratus - A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology».
Wellmann M. «Archestratus» (16), στην Paulys Real
Encyclopadie der Classischen Altertums-wissenschaft, εκδ. G. Wissowa, 1896.
Wilkins J. και Shaun Hill «Archestratus:
The life of luxury», εκδ. Totnes: Prospect
Books, 1994.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνική
Βιβλιογραφία – ΔΙΑΤΡΟΦΗ». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 6.1.2020.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΔΙΑΤΡΟΦΗ, ΕΔΩ.
ΛΕΞΕΙΣ: Τσελεμεντες, Αρχεστρατος, οδηγος μαγειρικης, ΗΔΥΠΑΘΕΙΑ, ηδυς, παθος, μαγειρικη, Μακεδονια, κρεας, κρεατοφαγια, κυνηγι, σιτηρα, οσπρια, μπιζελια, οσπρι, μπιζελι, λαθουρι, κουκι, κουκια, σταφυλι, Καβαλα, οινοποιια, οινοποιηση, οινος, κρασι, ποιητης, Γελα, Συρακουσες, Σικελια, γαστρονομια, εξαμετρο, Δειπνοσοφιστες, Αθηναιος, φαγητο, Μεσογειος, συνταγη, παρασκευη, ψαρι, ψαροφαγια, ορεκτικο, λαβρακι, σιλφιο, γιδοτυρι, γιδα, τυρι, αιγα, κροκετα, τονος, κυμινο, σκουμπρι, αλμη, ξιφιας, συκια, παπια, υποσφαγμα, κρεμωδες εμβαμμα, σαλτσα, κρεμα, Επιδορπιο, γλυκο, πλακους, πλακουντας, ζημη, μελι, μαλακο τυρι, μιλφειγ, τυραμισου, καλοφαγας, εγκρατεια, απολαυση, εκλυτος, λαιμαργος, κουζινα, Πλατωνας, Οδυσσεας, Ξενοκρατης, Γαληνος, ενυδρη τροφη, Παρισι, 1814, Κλεαρχος, Χρυσιππος, κατσικισιο τυρι, Γελαιος, 4ος αιωνας πΧ, Διονυσιος ο νεωτερος, γαστριμαργος, γαστριμαργια, γαστριμαργικη τεχνη, διδακτικος ποιητης, Ησιοδος των οψοφαγων, Θεογνις των οψοφαγων, οψοφαγια, λατινικα, Εννιος, Ενιος, ηδυφαγητικα, κουζινα, λατινική κουζινα, ιταλικη κουζινα
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook