Από έναν οικισμό Θρακών, πριν από 8.400 χρόνια, έως τους ΦΙΛΙΠΠΟΥΣ, του Φιλίππου και του Μ. Αλεξάνδρου - Μια επίσκεψη στην ακρόπολι των Φιλιππων - του Απ. Τσακρίδη

Από έναν οικισμό Θρακών,

πριν από 8.400 χρόνια,

έως τους ΦΙΛΙΠΠΟΥΣ,

του Φιλίππου

και του Μ. Αλεξάνδρου…

Μια επίσκεψη στην ακρόπολι

των Φιλιππων...

Του Απόστολου Τσακρίδη

Οι Αρχαίοι Φίλιπποι είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα. Η ανασκαφική έρευνα άρχισε το 1914 από την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αρχαιολογική Υπηρεσία και η Αρχαιολογική Εταιρεία διενέργησαν συστηματικές ανασκαφές. Σήμερα η Αρχαιολογική Υπηρεσία, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή συνεχίζουν την αρχαιολογική έρευνα. Τα ευρήματα των ανασκαφών φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων.

Η απέραντη θέα από την Ακρόπολι των Φιλίππων.

Ο προϊστορικός οικισμός Μεγάλο Λιθάρι ή Ντικιλί Τας που βρίσκεται πλησίον του αρχαιολογικού χώρου, χρονολογείται στη Νεολιθική εποχή (6400-4000 π.Χ.) και την εποχή του Χαλκού (3000-1100 π.Χ.). Στην θέση της ανασκαφής δεν υπάρχουν ακόμα μνημεία επισκέψιμα, όμως ορισμένα αντιπροσωπευτικά ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται σε προσωρινή έκθεση στον προθάλαμο του Μουσείου των Φιλίππων. Η ζωή στον προϊστορικό οικισμό πρέπει να διακόπτεται με το τέλος της Εποχής του Χαλκού.

Νεολιθικά ευρήματα από το ΜΕΓΑΛΟ ΛΙΘΑΡΙ ΚΑΒΑΛΑΣ.

Σε λόφο που δεσπόζει πάνω από το Αρχαίο θέατρο και το Μουσείο, υπάρχει η Ακρόπολη των Φιλίππων η οποία είχε οχυρωθεί τουλάχιστον από τον 4^ο αι. π.Χ.

Η επιφανειακή κεραμική που έχει βρεθεί στην ακρόπολη των Φιλίππων, βεβαιώνει ότι ο λόφος κατοικούνταν ήδη από την Πρώιμη εποχή του Σιδήρου (από αρχαίους Θράκες τότε).

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για το ΝΤΙΚΙΛΙ ΤΑΣ, ΕΔΩ.

Ο Θραξ Ιππέας τοξότης, χαραγμένος στους ΦΙΛΙΠΠΟΥΣ,
από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου,
όταν εκεί κατοικούσαν οι Θράκες...

Χαράγματα στον βράχο (σχηματοποιημένοι τροχοί, πλοίο, κλπ.), που χρονολογήθηκαν στον 5^ο αι. π.Χ., μαρτυρούν επίσης την παρουσία ζωής στον λόφο πριν από την άφιξη των αποίκων εκ Θάσου.

Αρχαίο λάξευμα. Τροχός; Ήλιος;

Μετά την μάχη των Φιλίππων, το 42 π.Χ., η πόλη γίνεται ρωμαϊκή αποικία και αποκτά ιδιαίτερη σημασία εξ αιτίας της θέσης της πάνω στην Εγνατία Οδό.

Αρχαίο λάξευμα, σε β΄ χρήση σταυρός.

Η πόλη αρχίζει να εγκαταλείπεται στις αρχές του 7^ου αι. μ.Χ. εξ αιτίας μεγάλων σεισμών και σλαβικών επιδρομών. Επιζεί στα βυζαντινά χρόνια, ως οχυρό φρούριο, ενώ η ερήμωσή της ολοκληρώνεται με την τουρκική κατάκτηση στα τέλη του 14^ου αιώνα.

Το βυζαντινό τείχος του 10^ου αιώνα κτισμένο στα θεμέλια του τείχους που είχε κατασκευαστεί από τον Φίλιππο Β’, καθώς επίσης και ερείπια υστεροβυζαντινού πύργου αλλά και ο πύργος που δεσπόζει στην κορυφή τοποθετείται στην εποχή των Παλαιολόγων, περί τον 14^ο αιώνα.

Ο πύργος στην κορυφή της Ακροπόλεως των Φιλίππων.

Την οχυρωματική αυτή θέση εκμεταλλεύτηκαν οι Βούλγαροι κατά την 3^η κατά σειράν βουλγαρική κατοχή (1941-1944).

Από τους προϊστορικούς χρόνους, λοιπόν, μέχρι και τα μέσα του 20^ου αιώνα, παρατηρείται η κατοίκηση και η στρατηγική χρησιμότητα της περιοχής σε διαφορετικές περιόδους, με παλαιότερη ένδειξη, περίπου τα 8.000 χρόνια πριν από σήμερα!

Επισήμως, από τις αρχές του 7^ου αι. π.Χ., ξεκινά η ίδρυση των αποικιών των νοτιο-ελλαδικών πόλεων στην Θάσο, στα παράλια της Μακεδονίας και στην ενδοχώρα της Δράμας.

Η Θάσος και οι αποικίες της στα παράλια, ανάμεσα στον Στρυμόνα και στον Νέστο, άνοιξαν τους δρόμους των εμπορικών συναλλαγών και της πολιτιστικής επικοινωνίας του εσωτερικού της Θράκης με τις πόλεις-κράτη των παραλιών.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΝΕΣΤΟ, ΕΔΩ.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΣΤΡΥΜΟΝΑ, ΕΔΩ.

Γύρω από το Παγγαίο - το Ιερό βουνό της αρχαιότητας - κατοικούσαν οι Ηδωνοί, θρακικό φύλο το οποίο εμφανίζεται στον ελληνικό κόσμο από την εποχή των ομηρικών επών.

Από πηγές του 5ου αι. π.Χ. γίνεται αναφορά στις Ηδωνικές Θρακικές πόλεις της ενδοχώρας όπως Μύρκινος, Δραβησκός, Δάτον.

Γύρω στο 520-480 π.Χ. ο Θραξ βασιλιάς των Ηδωνών Γέτας, κόβει αργυρά τετράδραχμα με το όνομά του στην Ελληνική Γλώσσα. Νομίσματα της Θάσου και άλλων πόλεων κυκλοφορούν στην ενδοχώρα και λειτουργούν ως πρότυπα για την κοπή τοπικών νομισμάτων.

Τοπικά αρχαία νομίσματα.
ΠΗΓΗ: Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας.

Το Παγγαίο έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ευρύτερη περιοχή και σφράγισε την ιστορία και τον πολιτισμό ως πηγή πλούτου με τα μεταλλεία χρυσού και αργυρού και ως Ιερό βουνό του Διονύσου συνέβαλε στην ανάπτυξη και την διάδοση των θρησκευτικών πεποιθήσεων. Η μαρμάρινη προτομή του Διονύσου στον αρχαίο οικισμό της Δράμας, αποτελεί το αρχαιότερο δείγμα του θεού στην ενδοχώρα του Παγγαίου.

 

Ανάγλυφος εικών του θεού Διονύσου.
Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας.

Σημαντικά σημάδια των αρχαίων θρησκευτικών πεποιθήσεων στην Ακρόπολη των Φιλίππων από την προϊστορία μέχρι και το ιστορικό τέλος τους, είναι αποτυπωμένα επάνω σε λαξευμένους βράχους και σε ανάγλυφα. Τα σημεία αυτά μπορούν να χαρακτηριστούν ως υπαίθρια ιερά και συνδέονται με την αρχαία λατρεία του θεού Διονύσου, αλλά και με άλλες Θρακικές θεότητες. Τα ιερά των βράχων βρίσκονται σε προσανατολισμό προς τον αρχαιολογικό χώρο και τις κορυφές του Παγγαίου όρους.

Αρχαία λαξεύματα, από θρακικό ιερό...

Η λατρεία του Διονύσου είχε ξεχωριστή θέση στην αρχαία Θράκη. Το όρος Παγγαίο ήταν το ιερό βουνό της Διονυσιακής Λατρείας.

Για την ιστορία της περιοχής στους Αρχαϊκούς και Κλασσικούς χρόνους ελάχιστες είναι οι φιλολογικές πληροφορίες, ελάχιστα επίσης και τα ανασκαφικά ευρήματα, αφού δεν έχουν πραγματοποιηθεί ακόμα ανασκαφές μεγάλης κλίμακας.

Θρακικά βασίλεια ή αυτόνομες πόλεις-κράτη των Θρακών φαίνεται πως αναπτύχθηκαν στις ορεινές περιοχές. Η πεδιάδα της Δράμας και οι γύρω ημιορεινές περιοχές, πέρασαν στην ιστορία ως περιφέρεια, αρχικά του Μακεδονικού Βασιλείου και στη, συνέχεια της Ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας με κύριο αστικό κέντρο τους Φιλίππους.

Αγγεία τροχήλατα με διακόσμηση πρωτογεωμετρικού τύπου αποτελούν τα αρχαιότερα ως τώρα δείγματα επαφών της περιοχής με τις πόλεις των παραλιών της Μακεδονίας, Θασιακές ως επί το πλείστον αποικίες.

ΠΗΓΗ: ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ Α. "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Κάτω από το πρίσμα της Ιστορικής Γεωγραφίας ".

Το 465 π.Χ. γίνεται μια πρώτη απόπειρα των Αθηναίων να κατακτήσουν αυτήν την εύφορη περιοχή. Εκείνην την χρονική περίοδο διεξάγεται μια μάχη μεταξύ Αθηναίων και Θρακικών φυλών. Οι Αθηναίοι χάνουν την μάχη, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 10.000 νεκρούς οπλίτες.

Αργότερα, ανάμεσα στο 360-359 π.Χ. οι ‘Έλληνες άποικοι από την Θάσο, με αρχηγό τον εξόριστο Αθηναίο ρήτορα και πολιτικό Καλλίστρατο, ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή των Φιλίππων, κτίζοντας την πρώτη μικρή πόλη.

Η πόλη αυτή πριν πάρει το όνομα του βασιλέα των Μακεδόνων, Φιλίππου Β΄, είναι γνωστή άλλοτε με το όνομα Κρηνίδες και άλλοτε με το όνομα Δάτον (θρακική ονομασία).

Δεν ήταν όμως, μόνο η εύφορη γη που προσέλκυσε τους Αθηναίους και τους Θάσιους. Η γη αυτή έκρυβε μεταλλεία χρυσού πίσω από την Ακρόπολη. Με την κατοχή και εκμετάλλευσή τους από τους Θάσιους, κυκλοφόρησαν νέα νομίσματα, χρυσά και χάλκινα που είχαν για κύρια παράσταση το κεφάλι του Ηρακλή και στην πίσω πλευρά έναν τρίποδα ή άλλες φορές ένα τόξο με ρόπαλο. Τα νομίσματα αυτά είχαν την επιγραφή ΘΑΣΙΟΝ ΗΠΕΙΡΟ.

Νόμισμα με το ρόπαλο του Ηρακλέους και την επιγραφή ΘΑΣΙΟΝ ΗΠΕΙΡΟ.
ΠΗΓΗ.

Γύρω στο 365 π.Χ. η αποικία των Κρηνίδων, ζητάει την βοήθεια του Φιλίππου Β΄. Αυτός διαβλέποντας την οικονομική και στρατηγική σημασία της πόλης την καταλαμβάνει, την οχυρώνει και της δίνει το όνομά του.

Έτσι δημιουργήθηκε η μακεδονική πόλις Φίλιπποι.

Η ΙΕΡΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ...
Και τριγωνομετρικώς η σημαντική θέση των Φιλίππων:
Με Πάρο, Ολυμπία, Δωδώνη και Ελευσίνα.

Ο Φίλιππος Β’, ο Μέγας Αλέξανδρος και οι επόμενοι Μακεδόνες βασιλείς πραγματοποίησαν σημαντικά έργα στην περιοχή. Ο σταδιοδείκτης από τον αρχαίο οικισμό στο Καλαμπάκι, αποτελεί δείγμα των πρωτοποριακών έργων οδοποιίας, των Μακεδόνων. Ο μιλιοδείκτης της αρχαίας Εγνατίας οδού από την ίδια περιοχή, βεβαιώνει πως η μεγάλη ρωμαϊκή οδός ακολούθησε το οδικό δίκτυο των Μακεδόνων στην πορεία της από την Αμφίπολη στους Φιλίππους.

Αρχαίος σταδιοδείκτης.
ΠΗΓΗ: Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας.

Οι Μακεδόνες έκτισαν φρούρια σε στρατηγικές θέσεις και οργάνωσαν με βασιλικές επιστολές και διατάγματα την ρύθμιση των τοπικών διοικητικών θεμάτων.

Ένα μεγάλο και ισχυρό τείχος περιέβαλε την πόλη και ένα επιβλητικό θέατρο, από τα καλύτερα της Αρχαίας Ελλάδας, την κόσμησε.

Το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων, όπως φαίνεται από την Ακρόπολι.

Ο περίβολος των τειχών ξεκινούσε από την κορυφή του λόφου, όπου η οχυρή Ακρόπολη, και προχωρώντας στις απότομες κατωφέρειες της νότιας πλαγιάς περιέκλειε στους πρόποδες του λόφου ένα τμήμα της πεδιάδας, η οποία προσφερόταν για κατοίκηση και για ανάπτυξη δημόσιων χώρων. Η αρχαιότερη φάση του περιβόλου ανάγεται στην εποχή του Φιλίππου Β' και η νεότερη στα χρόνια του Ιουστινιανού Α' (527-565 μ.Χ.). Το τείχος του Φιλίππου Β', που είναι ορατό στο ανατολικό κυρίως σκέλος και στην ακρόπολη, έχει πάχος 2,30-2,85 μ. και είναι χτισμένο από μεγάλες μαρμάρινες πλίνθους κατά το ισοδομικό κυρίως σύστημα. Το συνολικό μήκος της περιμέτρου των τειχών φτάνει τα 3,5 χλμ. Το τείχος ενισχύεται κατά διαστήματα από ισχυρούς πύργους. Πύργοι πλαισιώνουν επίσης τις τρεις πύλες που εντόπισαν οι ανασκαφές. Από αυτές οι δύο βρίσκονται στην δυτική πλευρά του τείχους και η τρίτη στην ανατολική. Στον σημερινό επισκέπτη είναι προσιτή μόνο η τελευταία, που ονομάζεται από τους ανασκαφείς συμβατικά πύλη της Νεάπολης, γιατί από αυτήν ξεκινά ο δρόμος που οδηγεί στο λιμάνι της Νεάπολης (σημερινής Καβάλας).

Λείψανα των αρχαίων τειχών...

Η πόλη των Φιλίππων αναδείχθηκε πρώτιστη βασιλική αποικία και η προσάρτησή της αποτέλεσε ένα σταθερό βήμα προς την πραγματοποίηση της επέκτασης της Μακεδονίας από τον Στρυμόνα έως τον Νέστο. Ταυτόχρονα ο Φίλιππος άρχισε να εκμεταλλεύεται εντατικά τα χρυσωρυχεία. Η οργάνωση της μακεδονικής νομισματοκοπίας αρχικά από τον Φίλιππο Β' και κατόπιν από τον γιο του, Αλέξανδρο, αποτέλεσε σταθμό για την εμπορική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής θέτοντας ισχυρές πολιτικές και στρατηγικές βάσεις ευρύτερου και μακροπρόθεσμου χαρακτήρα.

ΠΗΓΕΣ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.3.2020.

Ανδρόνικος Μαν. «ΒΕΡΓΙΝΑ», ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, 1992.

Εμμανουηλίδης Α. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Κάτω από το πρίσμα της Ιστορικής Γεωγραφίας».

Λεκάκης Γ. «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις».

«ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: 4.000 χρόνια Ελληνικής Ιστορίας και πολιτισμού», ΕΚΔΟΤΙΚΗ

ΑΘΗΝΩΝ, 1992.

Μουσείο Δράμας. 

Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Θεόφραστος - Τμήμα Γεωλογίας. Α.Π.Θ.

Υπουργείο Πολιτισμού.

ΛΕΞΕΙΣ: Θρακες, 8.400 χρονια, ΦΙΛΙΠΠΟΙ, Φιλιππος Β, Μεγας Αλεξανδρος, Τσακριδης, ανασκαφη, 1914,  Γαλλικη Αρχαιολογικη Σχολη, Αρχαιολογικη Υπηρεσια, Αρχαιολογικη Εταιρεια, ΑΠΘ, Αρχαιολογικο Μουσειο Φιλιππων, προιστορια, Μεγαλο Λιθαρι, Ντικιλι Τας, Νεολιθικη εποχη, 6400 πΧ, 4000 πΧ, Εποχη Χαλκου, 3000 πΧ, 1100 πΧ, αρχαιο θεατρο, ακροπολη των Φιλιππων, 4^ος αιωνας πΧ, κεραμικη, ακροπολις των Φιλιππων, εποχη Σιδηρου, Θρακη, Χαραγμα, βραχος, τροχος, πλοιο, 5^ος αιωνας πΧ, αποικια, Θασος, μαχη των Φιλιππων, 42 πΧ, ρωμαικη εποχη, Εγνατια Οδος, 7^ος αιωνας μΧ, σεισμος, σλαβοι, επιδρομη, βυζαντιο, οχυρο φρουριο, τουρκια, 14^ος αιωνας, βυζαντινο τειχος, 10^ος αιωνας, τειχος, πυργος, Παλαιολογοι, Βουλγαροι, βουλγαρικη κατοχη, 1941, 1944, 8.000 χρονια, Μακεδονια, Δραμα, Στρυμονας, Νεστος, Παγγαιο, Ηδωνοι, Ομηρος, Ηδωνια, Μυρκινος, Δραβησκος, Δατον, 520 πΧ, 480 πΧ, Θραξ, βασιλιας, Γετας, Γετες, τετραδαχμο, νομισμα, μεταλλειο, χρυσος, αργυρος, Διονυσος, λαξευμα, αναγλυφο, υπαιθριο ιερο, γεωμετρικα, 465 πΧ, Αθηναιοι, 360 πΧ, 359 πΧ, Καλλιστρατος, Κρηνιδες, Ηρακλης, τριποδας, τοξο, ροπαλο, 365 πΧ, Κρηνιδαι, σταδιοδεικτης, Καλαμπακι, οδοποιια, μιλιοδεικτης, Αμφιπολη, Ιουστινιανος, Νεαπολη, Καβαλα, χρυσωρυχειο, νομισματοκοπια, παρος, ελευσινα, δωδωνη, ολυμπια

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ