ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΕΥΡΗΜΑ:
Κυνηγοί καρχαριών στο Περού,
πριν 1.500
χρόνια
έθαβαν τελετουργικά
φάλαινες και καρχαρίες!
Βρέθηκαν 16.000 κόκκαλα καρχαριών!
Ακόμη και σήμερα οι ψαράδες της περιοχής
συνηθίζουν να προσφέρουν
το μεγαλύτερο ψάρι που πιάνουν
στον Θεό!
Στον ποταμό Moche, 6
μίλια μακριά από την ξηρή βόρεια ακτή του Περού, μπορεί κανείς να διακρίνει
κάποιες πολύ ιδιαίτερες κατασκευές. Τα κτίσματα αυτά, πλίνθινες πυραμίδες του
Ήλιου και της Σελήνης, είναι από τα μεγαλύτερα που έχουν κτιστεί από τους Moche, οι
οποίοι έζησαν στο βόρειο Περού περίπου από το 200 ως το 800 μ.Χ. Οι τεχνίτες
των Moche, είχαν
δημιουργήσει μια μεγάλη ποικιλία από τοιχογραφίες, κεραμική και άλλα αντικείμενα
τα οποία απεικόνιζαν ανθρώπους συμμετέχουν σε διάφορες τελετές αλλά και μυθικά
πλάσματα. Χάρη σε αυτές τις ζωντανές αναπαραστάσεις, αλλά και τις λαμπερές
ταφές ιερέων και ευγενών, οι αρχαιολόγοι μπορούν να βγάλουν χρήσιμα
συμπεράσματα για την ζωή και τις συνήθειες των Moche. Όμως τι συμβαίνει με
εκείνους που ζούσαν σε μικρούς οικισμούς, μακριά από τους μεγάλους κεντρικούς
οικισμούς των Moche;
Ποιες
θρησκευτικές συνήθειες είχαν;
Σε μια προσπάθεια να
απαντηθούν αυτές οι ερωτήσεις, ο αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, Gabriel
Prieto, αφιέρωσε
πολλά χρόνια κάνοντας ανασκαφές σε τοποθεσίες όπου βρίσκονταν κάποτε ψαροχώρια,
βόρεια του ποταμού Moche.
Το καλοκαίρι του 2019, εκείνος και η ομάδα του ανακάλυψαν μια πλατφόρμα από
πέτρα και πλίνθους η οποία βρισκόταν πάνω σε έναν βράχο, κοιτώντας τον Ειρηνικό
Ωκεανό, σε μια περιοχή γνωστή ως Pampa la Cruz.
Τέτοιες θέσεις, που λειτουργούσαν ως ναοί, κατασκευάζονταν συνήθως από τους
Περουβιανούς στα αρχαία χρόνια και χρησιμοποιούνταν από τους ιερείς και από άλλα
σημαίνοντα μέλη μιας κοινότητας έτσι ώστε να πραγματοποιούν σε αυτές διάφορες
τελετές.
 |
| Πλήρης σκελετός τελετουργικά θαμμένου καρχαρία, μήκους 1,80 μ. |
Αυτό που έχει ακόμη
μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, είναι πως κάτω από αυτή την δομή βρέθηκαν
θαμμένα πάνω από 12 θαλάσσια ζώα, ανάμεσα σε αυτά 9 καρχαρίες! Εκτός
από τους καρχαρίες βρέθηκαν κι άλλα ξεχωριστά θαλάσσια είδη, όπως οι σκελετοί
δύο φαλαινών Kogia, από
τα πιο σπάνια είδη φαλαινών στον κόσμο! Όλα τα ζώα φαίνεται πως θάφτηκαν
σκόπιμα από τους κατοίκους της Pampa la Cruz,
οι οποίοι κατασκεύασαν αυτήν την δομή μεταξύ του 500 και του 750 μ.Χ.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για το ΠΕΡΟΥ, ΕΔΩ.
 |
| Πλήρης σκελετός τελετουργικά θαμμένης φάλαινας ΚΟΓΙΑ, μήκους 2,40 μ. |
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τις ΦΑΛΑΙΝΕΣ, ΕΔΩ.
Ο Prieto πιστεύει
πως οι ταφές κάτω από την πλατφόρμα είναι η έκφραση μιας τελετουργικής
παράδοσης, η οποία άνθισε στους μικρούς οικισμούς ψαράδων της βόρειας ακτής του
Περού για χιλιάδες χρόνια. Εκεί, τα απίστευτα κρύα νερά δημιουργούν ευνοϊκές
συνθήκες για την αλιεία, ακόμη και μέχρι σήμερα. Η ανακάλυψη αυτή δείχνει πως
οι τελετές που βασίζονταν στο ψάρεμα σε βαθειά νερά ήταν ζωτικής σημασίας για
τους ανθρώπους που καταπιάνονταν με αυτή την ασχολία σε εκείνη την περιοχή.
Όπως πιστεύει ο Prieto,
ήταν τόσο σημαντικές που αφομοιώθηκαν και από την ευρύτερη κοινωνία των Moche, και
βοήθησαν να καταλάβουμε πώς εξαπλώθηκε σε όλο το βόρειο Περού το θρησκευτικό
και πολιτικό τους σύστημα.
To
2010, ο Prieto
ξεκίνησε ανασκαφές στο Gramalote, ένα προϊστορικό χωριό
ψαράδων κοντά στην Pampa la Cruz,
στο οποίο κατοικούσαν περίπου 300 άνθρωποι και χρονολογείται μεταξύ 1500 και
1200 π.Χ. Γρήγορα ανακάλυψε πως οι εντόπιοι επιδίδονταν σε διάφορες ασχολίες,
όπως η καλαθοποιία ή το σκάλισμα πάνω σε οστά, ενώ χρησιμοποιούσαν μεγάλες
ποσότητες κόκκινης βαφής. Ο Prieto επίσης συνέλεξε περισσότερα από 21.000 κόκκαλα ψαριών και
πάνω από 12.000 κόκκαλα θαλάσσιων θηλαστικών. Αυτό που κάνει περισσότερο
εντύπωση, είναι πως ανάμεσα στα κόκκαλα ψαριών, υπήρχαν 16.000 κόκκαλα από
καρχαρίες! Φυσικά τότε, όπως και σήμερα, οι καρχαρίες δεν ήταν και η πιο εύκολη
λεία για τους ψαράδες, αλλά όπως φαίνεται το κυνήγι τους ήταν μια από τις
βασικές ασχολίες των εντόπιων εκείνη την εποχή, καθώς και μια από τις κύριες
πηγές τροφής τους. Κάποια από τα κόκκαλα μάλιστα χρησιμοποιούνταν σαν
περιδέραιο, ενώ ολόκληροι καρχαρίες προσφέρονταν σαν θυσία από κάποιους
κατοίκους του Gramalote!
Σε κάποιους τάφους, ο Prieto ανακάλυψε δόντια καρχαρία, κάτι που σήμαινε πως πιθανότατα
οι τάφοι αυτοί ανήκαν σε κυνηγούς καρχαριών.
Οι κάτοικοι του χωριού
φαίνεται πως είχαν την δυνατότητα να πραγματοποιούν από μόνοι τους τελετές,
χωρίς να χρειαστεί να πάνε αλλού για αυτόν το σκοπό, στο Menocucho
για παράδειγμα ή στο Caballo Muerto, αφού ο Prieto
ανακάλυψε κατά τις ανασκαφές του ένα σύμπλεγμα από μικρούς
ναούς. Οι χωρικοί ήταν όπως φαίνεται μια αυτάρκης κοινότητα, με τις δικές της
παραδόσεις. Είχαν μάλιστα και την δική τους γλώσσα, αφού σύμφωνα με τον
αρχαιολόγο, όταν οι Ισπανοί έφθασαν στην περιοχή τον 16ο αιώνα, ανακάλυψαν πως
οι άνθρωποι που ζούσαν σε αυτές τις κοινότητες δίπλα στην θάλασσα μιλούσαν
διαφορετική γλώσσα από αυτούς που ζούσαν λίγα χιλιόμετρα μακριά από την ακτή.
Ίσως αυτή η ανεξαρτησία να είχε τις ρίζες της στο αρχαίο αίσθημα της
κοινότητας, με επίκεντρο το ψάρεμα σε βαθιά νερά.
Στον τάφο ενός εξαιρετικά
σημαντικού άνδρα της Pampa la Cruz,
ο Prieto
βρήκε 6 μεταλλικά αγκίστρια, ανάμεσα στα οποία και το
μεγαλύτερο που ανακαλύφθηκε ποτέ στο Περού. Αυτά τα αγκίστρια ήταν τόσο μεγάλα,
που μόνο για κυνήγι μεγάλων ψαριών, όπως οι καρχαρίες θα χρησίμευαν. Στον τάφο
υπήρχαν επίσης δύο μικρές πέτρες τυλιγμένες με μεταξωτές χορδές, οι οποίες
μάλλον χρησίμευαν ως πετονιές, όπως επίσης και δύο πλατειά κόκκαλα που μοιάζουν
με εργαλεία που χρησιμοποιούν ακόμη και σήμερα οι ψαράδες στο Huanchaco
για να επιδιορθώσουν τα δίχτυα τους. Ο σημαντικός αυτός
άνθρωπος, ο οποίος σύμφωνα με τον Prieto πρέπει
να ήταν ο αρχηγός των ψαράδων, ήταν θαμμένος με όλον τον απαραίτητο εξοπλισμό
για κυνήγι καρχαριών. Όμως στην Pampa la Cruz δε βρέθηκαν οστά καρχαριών, έτσι ο αρχαιολόγος κατέληξε στο
συμπέρασμα πως ο αρχηγός είχε την τελετουργική ευθύνη να κυνηγά καρχαρίες, αλλά
όχι την υποχρέωση να παρέχει το κρέας τους στην κοινότητα, όπως κάποιοι
ιθαγενείς στον Αμαζόνιο, που πρέπει ακόμη να κυνηγάνε ιαγουάρους, ώστε να
αποδείξουν πως είναι ικανοί να κυβερνήσουν. Ίσως οι ψαράδες στην Pampa
la
Cruz
διατηρούσαν στην μνήμη τους πως οι πρόγονοί τους στο Gramalote
ήταν γενναίοι κυνηγοί καρχαριών και αναζητούσαν ηγέτες που
να μπορούσαν κι αυτοί να κάνουν το ίδιο.
 |
| Ψαράδες των Moche αλιεύουν "περίεργα" ψάρια (σαλάχια; δράκους;)... |
Σε ένα αγγείο των Moche (το βλέπετε παραπάνω), απεικονίζονται
δύο άνθρωποι καθισμένοι σε μία βάρκα από καλάμι, να ψαρεύουν ένα φανταστικό
ψάρι. Ο Prieto
ήταν πεπεισμένος πως ακόμη και αν οι κάτοικοι της Pampa
la
Cruz
είχαν επηρεαστεί από τις πεποιθήσεις των Moche, αφού
μεταξύ 500 και 550 μ.Χ. η Pampa la Cruz έγινε κομμάτι της φυλής των Moche, όχι ακριβώς με τον πιο
ειρηνικό τρόπο, το κυνήγι μεγάλων θαλάσσιων ζώων διατήρησε τον σημαντικό και
συμβολικό του ρόλο. Είναι πολύ ενδιαφέρον πως ένα συνηθισμένο μοτίβο της
κεραμικής των Moche
έχει να κάνει με ψαράδες που ψαρεύουν μεγάλα πλάσματα της
θάλασσας. Άλλες φορές αυτά είναι καρχαρίες ή άλλα μεγάλα ψάρια, άλλες φορές είναι
χίμαιρες και άλλα φανταστικά πλάσματα όπως τέρατα με ανθρώπινα μέλη και σαγόνια
καρχαρία! Καμμιά φορά και οι ίδιες οι βάρκες φαίνεται να είναι ζωντανές,
βοηθώντας τους ψαράδες να πιάσουν την λεία τους.
O Prieto έφθασε στο συμπέρασμα πως ο συμβολισμός του κυνηγιού μεγάλων
ψαριών ήταν πολύ σημαντικός για την θρησκεία μικρών κοινοτήτων όπως η Pampa
la
Cruz. Οι
παραδόσεις αυτές των χωρικών του Gramalote ζούσαν ίσως μέσα από την τέχνη των Moche, ακόμα και στις ίδιες τις
τελετές τους.
Η θεωρία του Prieto
βρήκε υποστήριξη όταν ανακάλυψε τα οστά καρχαριών και άλλων
θαλάσσιων πλασμάτων στην Pampa la Cruz.
Το ότι έθαψαν κάποιοι εκεί αυτά τα ζώα, είτε ήταν εντόπιοι είτε ιερείς των Moche, είχε
να κάνει με μια ιεροτελεστία που σχετίζεται με το ψάρεμα.
Τα ψάρια μάλιστα ήταν
τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται πως κολυμπάνε ανατολικά, σαν να
κατευθύνονται από τα νερά του Ειρηνικού προς την πεδιάδα των Moche. Όποιος
κατάφερε να πιάσει αυτά τα ζώα πρέπει να ήταν πολύ ικανός. Ακόμη, όποιοι ήταν
αυτοί που τα έθαψαν σε εκείνο το σημείο είχαν πλήρη επίγνωση του τι έκαναν.
Όπως πιστεύει ο Prieto,
αυτό έγινε σε συνεννόηση μεταξύ των ιερέων, αλλά και των τοπικών ηγετών, οι
οποίοι είχαν την δική τους παράδοση που κρατούσε από την εποχή του Gramalote.
Παρόμοιες προσφορές καρχαριών κάνουν και άλλοι λαοί του Ειρηνικού: ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: Γ. Λεκάκης "Τάματα και αναθήματα".
Όλα αυτά φυσικά έχουν δώσει
στους ειδικούς ακόμη περισσότερες πληροφορίες για την φυλή των Moche. Μέχρι
πρότινος, υπήρχε η πεποίθηση πως οι Moche κατακτούσαν
περιοχές κάνοντας πολέμους και επέβαλλαν με την βία την ιδεολογία τους στους
κατοίκους τους. Τα όσα πρόσφατα ανακαλύφθηκαν όμως, μας δείχνουν πως αυτό δεν
ίσχυε σε απόλυτο βαθμό, αλλά επίσης προέκυπτε και από τις συναναστροφές των Moche
με τους ανθρώπους κάθε περιοχής που είχαν τα δικά τους
πιστεύω. Οι πεποιθήσεις των ανθρώπων αυτών δεν εξαφανίστηκαν, αλλά εκφράστηκαν
διαφορετικά μέσα στην παράδοση των Moche.
Η φυλή των Moche
/ Μοτσε έπαψε να υπάρχει γύρω στο 800 μ.Χ., με την Pampa
la
Cruz
να ερημώνει. Αργότερα η περιοχή χρησιμοποιήθηκε σαν
κοιμητήριο από τους Chimu,
οι οποίοι έθαψαν εκεί εκατοντάδες παιδιά που θυσιάστηκαν στην διάρκεια τελετών.
Όμως οι πεποιθήσεις γύρω από το ψάρεμα δεν εξαφανίσθηκαν εντελώς. Σήμερα, οι
ψαράδες του Huanchaco
που έμαθαν για τις ανασκαφές της ομάδας του Prieto, τόνισαν
στον αρχαιολόγο πως στην εποχή των παππούδων τους, οι ψαράδες συνήθιζαν να
προσφέρουν το μεγαλύτερο ψάρι που έπιαναν στον Θεό. Αυτός ήταν πιθανότατα ένας
τρόπος για να πουν το δικό τους «ευχαριστώ», αλλά σίγουρα και ένας δεσμός με το
μακρινό παρελθόν και τις παλαιές πεποιθήσεις που οδηγούσαν τους κατοίκους της Pampa
la
Cruz
στο να θάβουν καρχαρίες κάτω από τους ναούς τους.
ΛΕΞΕΙΣ: ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΕΥΡΗΜΑ, κυνηγοι καρχαριων, Περου, φαλαινα, καρχαριας, ψαρας, προσφορα, ταμα, ψαρι, ποταμος Μοτσε, πλινθινη πυραμιδα του Ηλιου, πυραμιδα της Σεληνης, 200 μΧ, 800 μΧ, τοιχογραφια, κεραμικη, τελετη, μυθικα πλασματα, ταφη, ιερεας, ευγενης, αρχαιολογος, Φλοριντα, Πιετρο, ανασκαφη, ψαροχωρι, Ειρηνικος Ωκεανος, Παμπα λα Κρουζ, ναος, Περουβιανοι, θαλασσια ζωα, σκελετος, φαλαινα Κογια, 500 μΧ, 750 μΧ, Αζτεκοι, Τεμπλο Μαγιορ, Μεξικο
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook