Η αρχαία πόλις Χερρόνησος Κρήτης, με το αρχαίο πυραμιδοειδές αναβρυτήριό της - του Ν. Πλάτωνα

 

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τις ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ, ΕΔΩ.

H αρχαία Χερρόνησος 

Του Γιώργου Λεκάκη

H αρχαία πόλις Χερρόνησος ή Χερσόνησος[1] ή Παλαιόπολη[2] Ηρακλείου Κρήτης κατοικείται από τα μινωικά χρόνια (θέση Ανισαρά).

Την μινωική εποχή έφτασαν Τυρρηνοί (συγγενείς των Αθηναίων από τις μητέρες τους εκ Βραυρώνος και απόγονοι Σπαρτιατών), οδηγούμενοι από τον Λακεδαιμόνιο Πόλλι. Είχαν μαζί τους το ξόανο της θεάς Αρτέμιδος, κληρονομιά από τους προγόνους τους. Αλλά το βράδυ άκουσαν τρομακτικούς θορύβους (κρότους), τρόμαξαν, μπήκαν στα καράβια κι έφυγαν… Έτσι ξέχασαν στην στεριά το ξόανο της θεάς…

Ένας χρησμός τους είχε πει, ότι έπρεπε να εγκατασταθούν στο μέρος όπου θα έχαναν το ξόανο της θεάς Αρτέμιδος και την άγκυρα του πλοίου τους. Τότε ο Πόλλις παρατήρησε ότι έλειπε όντως και το άκρον της αγκύρας. Ξανα-αποβιβάσθηκαν, λοιπόν, στην Χερσόνησο, έδωσαν μάχη και νίκησαν τους Κρητικούς κατοίκους της πόλεως. Έτσι οι Τυρρηνοι εγκαταστάθηκαν εκεί, στην Κρήτη.

Έκτισαν και ναό προς τιμήν της Βριτομάρτεως[3] Αρτέμιδος[4]. Τα ερείπια αυτού του ναού ευρέθησαν στην θέση Ελληνικό Λιβάδι, όπου υπήρχαν και άλλα δημόσια αρχαία οικοδομήματα, θέατρα κλπ.! «Η πόλη είχε ένα αμφιθέατρο και ένα θέατρο, και πολύ ωραία οικοδομήματα. Είχε ένα λιμάνι, που τώρα, επιχωματωμένο, ικανό να χωρέσει 30 γαλέρες».[5] Στο δε ξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου (17^ου – 18^ου αι.) ευρέθη δίστιχη επιγραφή, του 1^ου πΧ αιώνα η οποία αναφέρεται στην θεά Άρτεμη:

«Ευκλείδας και Λύκος οι Αλεξιμάχω

Βριτόμαρπι χαριστήριον»[6]

Εν συνεχεια οι Τυρρηνοί κατέλαβαν και την Λύττο / Λυκτο, κ.ά. πόλεις. Γι’ αυτοί οι Λύττιοι θεωρούνταν συγγενείς των Χερρονησίων.[7] Άλλωστε η Χερρόνησος εθεωρείτο επίνειον της Λύττου. Τα αρχαία λιμενικά έργα της Χερσονήσου διακρίνονται ακόμη και σήμερα στον βυθό της θάλασσάς της: Μια προβλήτα πλάτους 4 μ. περίπου, τοίχοι κάθετοι προς την παραλία (ίσως στεγασμένα καταφύγια πλοίων, για επισκευες κλπ.)[8]

Στην δε θέση που σήμερα λέγεται Πόλλι (από τον Λακεδαιμόνιο Πόλλι - και όχι… Πόλη) ανακαλύφθηκε επίσης πολύστιχη επιγραφή, σε μαρμαρόπετρα, που περιγράφει τους όρους μιας συνθήκης Γορτυνίων – Κνωσίων, αλλά και αγάλματα και αρχιτεκτονικά μέλη αρχαίων οικοδομών. Στην θέση Καστρί, η αγία τράπεζα του μεγάλης βασιλικής (5^ου – 8^ου αι.) ήταν κάλυμμα αρχαίας σαρκοφάγου.[9]

Η Χερσόνησος έλαβε μέρος στην συνθήκη των κρητικών πόλεων με τον Ευμένη Β' της Περγάμου.

Η αρχαία Χερσόνησος ήταν γνωστή για τα εντυπωσιακά ωραία αναβρυτήρια την ρωμαϊκή εποχή με μωσαϊκά και μαρμάρινους μικρούς καταρράκτες, όπου μεταφέραν το νερό με υδραγωγείο πολλών χιλιομέτρων, πιθανόν από τις πηγές τού Αγ. Παντελεήμονα, κοντά στο Μπιτζαριανώ Πεδιάδας. Ερείπια μεγάλης υδατογέφυρας του υδραγωγείου εκείνου βλέπουμε σήμερα ΒΔ. του χωριού Ποταμιές, στην θέση Ξεροκαμάρες.

Τα αρχαία νομίσματα της αυτόνομης και ανεξάρτητης πόλης της Χερσονήσου εικονίζουν κεφαλή της Αρτέμιδος, τον Απόλλωνα γυμνό, καθισμένο σε κορμό δένδρου, με λύρα, τον Ηρακλή, την κεφαλή της θεας Αθηνάς, τον αετό (όπως τα νομίσματα των Λυττίων), ή πρώρα πλοίου και την λέξη: «ΧΕΡΣΟΝΑΣΙΟΝ».

Τέλος, στον Κόλπο Χερσονήσου, υπάρχει ένας βράχος που μοιάζει με άνθρωπο, και οι εντόπιοι τον λένε Κόρη. Υπάρχει ένας σχετικός μύθος γι’ αυτό - ΔΙΑΒΑΣΤΕ τον ΕΔΩ.…

ΠΗΓΕΣ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.9.2021.

Αρχαιολογική Εταιρεία, 1955, 1956, 1959. Λεκάκης Γ. «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». Πλούταρχος (Γυναικών Αρεταί 8). Σβορώνος CNumismatique de la Crete Ancienne, p. 48). Σ. Γ. Σπανάκης «Κρήτη». Σ. Γ. Σπανάκης "Το θέατρο στη Ρωμαϊκή Κρήτη", Πρακτικά Β' Κρητολ. Συνεδρίου, τ. Β'). Στράβων Γεωγραφικά (X, 479,14). 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Η Κρήτη είχε δυό πόλεις με το όνομα Χερσόνησος. Η άλλη ήταν μια μικρή,  στα δυτικά παράλια, κοντά στο νυν Σφινάρι Κισάμου.

[2] Βλ. Pashley.

[3] Στην Κρητική διάλεκτο: βριτύ = γλυκύ και μαρνά = παρθένα.

[4] «Λύττου δε, επίνειόν εστιν η λεγομένη Χερρόνησος εν η το τής Βριτομάρτεως ιερόν» (Στρ.).

[5] Βλ. Onorio Belli. Επισκέφτηκε τη Χερσόνησο το 1586.

[6] Ανασκαφές Σ. Μαρινάτου «Επιγραφή εις Βριτόμαρτιν εκ Χερσονήσου», στο Αρχ. Δελτίο 9, 1924. Marg. Guarducci, Inscriptiones Creticae, vol. I, σελ. 35.

[7] Βλ. επιγραφή: «α τών Λυττίων» (πόλις) τών τε την άνω πόλιν οικούντων και τών επί θαλάσσα» (B.C.Η. 1885, σελ. 17).

[8] Βλ. Ιταλό αρχαιολόγο L. Mariani, Antichita Cretesi, στο Monumenti Antichi, vol. VI, 1896, σελ. 91.

[9] Βλ. ανασκαφές Ορλάνδου.

αρχαια πυραμιδα Χερσονησος Χερρονησος Ηρακλειου Κρητης 1956 Πλατων, πυραμις Ηρακλειο Κρητης Κρητη Πλατων Κανακης, αναβρυτηριο μωσαικο, διαζωμα, ορθομαρμαρωση, καταρρακτης, ποδι, χρωματιστη τσιμεντοκονια, φρεαρ, ανασκαφη μωσαικα, αρχαια πολη Παλαιοπολη, μινωικα χρονια Ανισαρα, μινωικη εποχη Τυρρηνοι Αθηναιοι, Βραυρωνα Αττικης, Σπαρτιατες, Σπαρτη, Λακεδαιμονιος Πολλις, ξοανο θεα Αρτεμις, κληρονομια προγονοι, θορυβος κροτος, ξυλινο αγαλμα, χρησμος Αρτεμη, αγκυρα πλοιο Κρητικοι, Τυρηνοι ναος Βριτομαρτις Βριτομαρτυς Βριτομαρτη Ελληνικο Λιβαδι, αρχαια δημοσια οικοδομηματα, αρχαιο θεατρο, αμφιθεατρο θεατρο, λιμανι, επιχωματωμενο, γαλερα ξωκκλησι Αγιου Νικολαου 17ος – 18ος αιωνας διστιχη επιγραφη, 1ος πΧ αιωνας Ευκλειδας Λυκος Αλεξιμαχος, χαριστηριον, χαριστηριο, Τυρρηνια, Λυττος / Λυκτος, Λυττιοι Χερρονησιοι, επινειον προβλητα τοιχος Πολλι νεωσηκοι, νεωσοικοι, Πολη πολυστιχη επιγραφη, μαρμαροπετρα, οροι συνθηκη Γορτυνιοι – Κνωσιοι, Γορτυνα – Κνωσος, Γορτυς αγαλμα, αρχιτεκτονικη Καστρι, αγια τραπεζα βασιλικη 5ος – 8ος αιωνας, καλυμμα σαρκοφαγος, κρητικες πολεις Ευμενης Β Περγαμος, αναβρυτηριον μαρμαρο, μαρμαρινος νερο υδραγωγειο Αγιος Παντελεημονας, Μπιτζαριανω Πεδιαδας, Αγιος Παντελεημων, Μπιτζαριανο Πεδιαδα, ερειπια υδατογεφυρα Ποταμιες, Ξεροκαμαρες, νομισμα, αυτονομη ανεξαρτητη κεφαλη Αρτεμιδος, Απολλωνας γυμνος, κορμος δενδρου, λυρα, Ηρακλης, κεφαλη θεας Αθηνας, θεα Αθηνα, αετος, νομισματα πρωρα πλωρη πλοιου ΧΕΡΣΟΝΑΣΙΟΝ, Κολπος Χερσονησου, ανθρωπομορφος βραχος Κορη μυθος Πλουταρχος Γυναικων Αρεται, γυναικες, Σβορωνος Crete Ancienne, Σπανακης Στραβων Γεωγραφικα Αρχαιολογικη Εταιρεια, 1955, 1956, 1959, Σφιναρι Κισάμου, κισαμος, Pashley, Πασλει, Κρητικη διαλεκτος βριτυ = γλυκυ μαρνα = παρθενα, βριτυς, γλυκος, ιερον, Onorio Belli Μπελλι, Μπελι, 1586, ανασκαφες Μαρινατος επιγραφες Αρχαιολογικο Δελτιο 1924. Inscriptiones Creticae, 1885, Ιταλος αρχαιολογος Μαριανι, Mariani, Antichita Cretesi, Monumenti Antichi, 1896, ανασκαφη Ορλανδος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ