Ορφικός Ύμνος του Ηφαίστου - απόδοσις Μαρίας Αν. Βέργου

Ορφικός Ύμνος του Ηφαίστου

Ορφικός Ύμνος 66.

Θυμίαμα λιβανομάνναν.

Ἥφαιστ' ὀμβριμόθυμε, μεγασθενές, ἀκάματον πῦρ,

λαμπόμενε φλογέαις αὐγαῖς, φαεσίμβροτε δαῖμον[1],

φωσφόρε, καρτερόχειρ, αἰώνιε, τεχνοδίαιτε,

ἐργαστήρ[2], κόσμοιο μέρος, στοιχεῖον ἀμεμφές,

παμφάγε, πανδαμάτωρ, πανυπέρτατε, παντοδίαιτε,

αἰθήρ, ἥλιος, ἄστρα, σελήνη, φῶς ἀμίαντον∙

ταῦτα γὰρ Ἡφαίστοιο μέλη θνητοῖσι προφαίνει.

πάντα δὲ οἶκον ἔχεις, πᾶσαν πόλιν, ἔθνεα πάντα,

σώματά τε θνητῶν οἰκεῖς, πολύολβε, κραταιέ.

κλῦθι, μάκαρ, κλήιζω σε πρὸς εὐιέρους[3] ἐπιλοιβάς,

αἰεὶ ὅπως χαίρουσιν ἐπ' ἔργοις ἥμερος ἔλθοις.

παῦσον λυσσῶσαν μανίαν πυρὸς ἀκαμάτοιο

καῦσιν ἔχων φύσεως[4] ἐν σώμασιν ἡμετέροισιν. 

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΗΦΑΙΣΤΟ, ΕΔΩ.

Απόδοσις Μαρίας Αν. Βέργου 

Ήφαιστε ορμητικέ, μεγαλοδύναμε, ακάματο πυρ,

λαμπόμενε με το φλογερό φως της αυγής του ήλιου, θεέ που φέρνεις το φως στους θνητούς,

φωτοφόρε, που έχεις ισχυρά χέρια, αιώνιε, που ζεις με την τέχνη σου,

μηχανή εργαστηρίου, μέρος κόσμου, στοιχείο άμεμπτο,

παμφάγε, πανδαμάτορα, πανυπέρτατε, παντοδίαιτε,

αιθέρα, ήλιε, άστρα, σελήνη, φως αμίαντο,

γιατί τα μέλη του Ηφαίστου αυτά φανερώνουν στους θνητούς.

Κατέχεις κάθε οίκο, κάθε πόλη, όλα τα έθνη,

και κατοικείς στα σώματα των θνητών, πανευτυχή, κραταιέ.

Άκου, μακάριε, σε καλώ με καλές κι ιερές σπονδές,

Πάντα να έλθεις ήμερος για χαρμόσυνα έργα.

Παύσε την λυσσώδη μανία του ακάματου πυρός

Παρέχοντας στα δικά μας σώματα την καύση της φύσεως.

- Ο Ήφαιστος είναι μαζί με την Αθηνά οι θεοί των τεχνών, η μεν Αθηνά διότι θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει την φρόνηση και την αγχίνοια, ο δε Ήφαιστος διότι του αποδίδονται οι περισσότερες τέχνες που χρησιμοποιούν τη φωτιά.   

Ο Ζευς είναι το καθαρόν πυρ, ο δε Ήφαιστος το πυρ, που είναι σε χρήση και αναμιγνύεται με τον αέρα. Πήρε δε το όνομά του από το ρήμα ἧφθαι. 

Και άλλοι μεν αναφέρουν ότι γεννήθηκε από τον Δία και την Ήρα, άλλοι μόνον από την Ήρα.

...λέγεται δὲ ὑπό τινων καὶ τῶν τεχνῶν εὑρετὴς γενέσθαι ὁ Προμηθεὺς δι’ οὐδὲν ἄλλο ἢ ὅτι συνέσεως καὶ προμηθείας δεῖ πρὸς τὴν εὕρεσιν αὐτῶν. Οἱ πλείους μέντοι τῇ Ἀθηνᾷ καὶ τῷ Ἡφαίστῳ αὐτὰς ἀνατιθέασι, τῇ μὲν Ἀθηνᾷ, ἐπειδὴ φρόνησις καὶ ἀγχίνοια εἶναι δοκεῖ, τῷ δὲ Ἡφαίστῳ διὰ τὸ τὰς πλείστας τῶν τεχνῶν διὰ πυρὸς τὰ ἑαυτῶν ἔργα ἀποδιδόναι. ὁ μὲν γὰρ αἰθὴρ καὶ τὸ διαυγὲς καὶ καθαρὸν πῦρ Ζεύς ἐστι, τὸ δ’ ἐν χρήσει καὶ ἀερομιγὲς Ἥφαιστος, ἀπὸ τοῦ ἧφθαι ὠνομασμένος, ὅθεν καὶ ἐκ Διὸς καὶ Ἥρας ἔφασαν αὐτὸν γενέσθαι, τινὲς δὲ μόνης τῆς Ἥρας. 

Lucius Annaeus CORNUTUS, De natura deorum 33, 6-16

- Ο Ζευς έκανε γυναίκα του την Ήρα, που έτεκε την Ήβη, τον Άρη και την Ειλείθυια. Η Ήρα γέννησε τον λαμπρό Ήφαιστο χωρίς να έρθει σε επαφή με κάποιον άνδρα, ο οποίος Ήφαιστος ήταν ο πιο ικανός στις τέχνες από όλους τους απογόνους του Ουρανού.

[Ζεύς]… λοισθοτάτην δ’ Ἥρην θαλερὴν ποιήσατ’ ἄκοιτιν•

ἡ δ’ Ἥβην καὶ Ἄρηα καὶ Εἰλείθυιαν ἔτικτε 

μιχθεῖσ’ ἐν φιλότητι θεῶν βασιλῆι καὶ ἀνδρῶν.

  αὐτὸς δ’ ἐκ κεφαλῆς γλαυκώπιδα γείνατ’ Ἀθήνην,

δεινὴν ἐγρεκύδοιμον ἀγέστρατον ἀτρυτώνην,   (925)

πότνιαν, ᾗ κέλαδοί τε ἅδον πόλεμοί τε μάχαι τε•

Ἥρη δ’ Ἥφαιστον κλυτὸν οὐ φιλότητι μιγεῖσα

γείνατο, καὶ ζαμένησε καὶ ἤρισεν ᾧ παρακοίτῃ,

ἐκ πάντων τέχνῃσι κεκασμένον Οὐρανιώνων.

Ἡσίοδος, Θεογονία 

Στον Ήφαιστο καταφεύγει η Θέτις για να ικετεύσει την κατασκευή των όπλων του Αχιλλέα. 

Όμηρος Ιλιάς Σ

Στον δόμο του ο Ήφαιστος έχει χρυσές υπηρέτριες (ρομπότ), που μοιάζουν με ζωντανές κοπέλες, έχουν νου, λόγο και σθένος και οι αθάνατοι θεοί τις δίδαξαν κάθε έργο. 

 ὑπὸ δ᾽ ἀμφίπολοι ῥώοντο ἄνακτι

χρύσειαι ζωῇσι νεήνισιν εἰοικυῖαι.

τῇς ἐν μὲν νόος ἐστὶ μετὰ φρεσίν, ἐν δὲ καὶ αὐδὴ

420 καὶ σθένος, ἀθανάτων δὲ θεῶν ἄπο ἔργα ἴσασιν.

Όμηρος Ιλιάς Σ 417-421 

Τα φυσερά του Ηφαίστου δουλεύουν με μια προσταγή του. 

ὣς εἰπὼν τὴν μὲν λίπεν αὐτοῦ, βῆ δ᾽ ἐπὶ φύσας·

τὰς δ᾽ ἐς πῦρ ἔτρεψε κέλευσέ τε ἐργάζεσθαι.

Όμηρος Ιλιάς, Σ 468-469

Η Ήρα καλεί τον αγαπητό της υιό, τον Ήφαιστο, να σταματήσει τον ποταμό Ξάνθο -Σκάμανδρο, ο οποίος είχε επιτεθεί στον Αχιλλέα και κινδύνευε να τον παρασύρει. 

Ἥρη δὲ μέγ᾽ ἄϋσε περιδείσασ᾽ Ἀχιλῆϊ

μή μιν ἀποέρσειε μέγας ποταμὸς βαθυδίνης,

330 αὐτίκα δ᾽ Ἥφαιστον προσεφώνεεν ὃν φίλον υἱόν·

ὄρσεο κυλλοπόδιον ἐμὸν τέκος· ἄντα σέθεν γὰρ

Ξάνθον δινήεντα μάχῃ ἠΐσκομεν εἶναι·

ἀλλ᾽ ἐπάμυνε τάχιστα, πιφαύσκεο δὲ φλόγα πολλήν.

αὐτὰρ ἐγὼ Ζεφύροιο καὶ ἀργεστᾶο Νότοιο

335 εἴσομαι ἐξ ἁλόθεν χαλεπὴν ὄρσουσα θύελλαν,

ἥ κεν ἀπὸ Τρώων κεφαλὰς καὶ τεύχεα κήαι

φλέγμα κακὸν φορέουσα· σὺ δὲ Ξάνθοιο παρ᾽ ὄχθας

δένδρεα καῖ᾽, ἐν δ᾽ αὐτὸν ἵει πυρί· μὴ δέ σε πάμπαν

μειλιχίοις ἐπέεσσιν ἀποτρεπέτω καὶ ἀρειῇ·

340 μὴ δὲ πρὶν ἀπόπαυε τεὸν μένος, ἀλλ᾽ ὁπότ᾽ ἂν δὴ

φθέγξομ᾽ ἐγὼν ἰάχουσα, τότε σχεῖν ἀκάματον πῦρ.

ὣς ἔφαθ᾽, Ἥφαιστος δὲ τιτύσκετο θεσπιδαὲς πῦρ.

Όμηρος Ιλιάς Φ, 328-342

Ο Ήφαιστος άναψε θεσπιδαές πυρ και ο ποταμός ομολογεί ότι 

με τον Ήφαιστο δεν δύναται κανένας από τους θεούς να αναμετρηθεί.

Ἥφαιστ᾽, οὔ τις σοί γε θεῶν δύνατ᾽ ἀντιφερίζειν,

οὐδ᾽ ἂν ἐγὼ σοί γ᾽ ὧδε πυρὶ φλεγέθοντι μαχοίμην.

Όμηρος Ιλιάς Φ, 357-360

Έτσι η λευκώλενος Ήρα ζήτησε από τον αγαπημένο της υιό να σταματήσει τη φωτιά και να μην βασανίζει άλλο τον ποταμό εξαιτίας τω βροτών. Και ο Ήφαιστος κατέσβεσε το θεσπιδαές πυρ.

αὐτὰρ ἐπεὶ τό γ᾽ ἄκουσε θεὰ λευκώλενος Ἥρη,

αὐτίκ᾽ ἄρ᾽ Ἥφαιστον προσεφώνεεν ὃν φίλον υἱόν·

Ἥφαιστε σχέο τέκνον ἀγακλεές· οὐ γὰρ ἔοικεν

380 ἀθάνατον θεὸν ὧδε βροτῶν ἕνεκα στυφελίζειν.

ὣς ἔφαθ᾽, Ἥφαιστος δὲ κατέσβεσε θεσπιδαὲς πῦρ,

Όμηρος Ιλιάς Φ, 377-382

Ο Ήφαιστος έχει δίπολο την Εστία.

Ο Ήφαιστος κατασκευάζει και την Αιγίδα της Αθηνάς.

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 24.12.2021. 

ΣΧΟΛΙΑ Γ. Λεκάκη:

---

[1] Δαίμων, δαίμονας, δαΐμων = ο φωτεινός, ο λαμπερός, ο αστραφτερός.

[2] Η ελληνική γλώσσα «δουλεύει» με καταλήξεις. Η κατάληξις –ήρ σημαίνει κάτι μηχανικό, που έχει μηχανή, τεχνη, εργαλείο (λχ ανελκυστήρ, πυροσβσετήρ, κινητήρ, υπολογιστήρ, κλπ.). [Αξιοερεύνητο ο αιθήρ, ο ιητήρ, κ.ά.] Ο άνθρωπος που δουλεύει / χειρίζεται αυτήν την μηχανή, έχει κατάληξη σε –ής (> ανελκυστής, πυροσβέστης, κινητής, υπολογιστής, κλπ.).

[3] Ευίερος = ευ + ιερός, δηλ. καλός και ιερός.

[4] Βασικό στοιχείο υγιείας (ανθρώπων και μηχανών - "κινητήρες εσωτερικής καύσεως") η σωστή καύση – θερμοκρασία του σώματος. Υπερθέρμανση / πυρετός ή υποθερμία, είναι στοιχείο ότι κάτι δεν πάει καλά. Στους ανθρώπους αυτή η θερμοκρασία είναι οι 36,5^οC. Γι’ αυτόν τον λόγο η τροφή μετριέται με θερμίδες, και όχι με ποσότητα. Βασική τροφή που διατηρεί την θερμοκρασία του σώματος, είναι τα θεία δώρα της θεάς Δήμητρος > τα δημητριακά.

Ορφικος υμνος Ηφαιστου, ορφικοι υμνοι θυμιαμα λιβανομαννα, λιβανομανα, λιβανι, ηφαιστος ομβριμοθυμος, μεγασθενης, ακαματο πυρ, λαμπομενπς φλογα αυγη, φαεσομβροτος δαιμονας φως, φωσφορος, καρτεροχειρας, αιωνιος, τεχνοδιαιτος, εργαστηριο, κοσμος στοιχειο αμεμφες, παμφαγος, πανδαματωρ, πανυπερτατος, παντοδιαιτος, αιθηρ, ηλιος, αστρα, σεληνη, αμιαντο, ηφαιστου μελη θνητος προφαινω, οικος πολις, εθνεα σωματα θνητοι οικω πολυολβος, ολβος, ολβιος, κραταιος, κλυθι, μακαριος, κληιζω ευιερος επιλοιβας, αιει χαιρω χαρα εργο ημερος παυση λυσσα, μανια πυρος ακαματη καυσις φυσις σωμα Βεργου, ορφεας, ορφευς, ηφαιστε ορμητικος, μεγαλοδυναμος, ακαματον λαμπρος, φλογερο φως θεος φωτοφορος, χερια, τεχνη μηχανη εργαστηριου, αμεμπτο, πανδαματορας, διαιτα, αιθερας, αστρο, εθνη, κατοικια πανευτυχης, καλη ιερη σπονδη χαρμοσυνο καυση φυση δαιμων, δαιμων φωτεινος, λαμπερος, αστραφτερος, ελληνικη γλωσσα καταληξεις καταληξις –ηρ μηχανικο, μηχανες, τεχνες, εργαλειο ιητηρ, υγιεια υγεια, θερμοκρασια υπερθερμανση / ολυμπος, 4ος αιωνας πΧ κορινθος, κορινθειακο αγγειο, επαναγωγη πτωση Λημνος, πυρετος ιθυφαλλος υποθερμια, τροφη θερμιδες, θεια δωρα θεα Δημητρα, δημητριακα

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ