Το κίτρινο έγγραφο
του Ευάγγελου Χεκίμογλου
Mου έδειξαν ένα πολύτιμο έγγραφο του 1916, μια αίτηση κατοίκων της ενορίας του Αγίου Αθανασίου, που την εποχή εκείνη συγκέντρωνε τους εύπορους χριστιανούς της Θεσσαλονίκης. Έγραψαν οι επιφανείς ενορίτες, έμποροι, ασφαλιστές, δικηγόροι, ιατροί -και την υπέγραψαν με τις καλλιγραφικές υπογραφές τους- μια διαμαρτυρία προς τον δήμαρχο, έντονη και τόσο τεκμηριωμένη, ώστε να απλώνεται σε δύο φύλλα χαρτιού, κίτρινου πια από τον καιρό. Ήταν το έγγραφο τόσο όμορφο, που ζήλεψα τον κάτοχό του, διότι ανήκε σε οικογένεια πέντε γενιές σαλονικιά και κατέχει πολλά τέτοια έγγραφα. Τη ζήλεψα αυτή την οικογένεια, γιατί δεν κυνηγήθηκε και δεν ξεριζώθηκε, όπως η δική μου και χιλιάδες άλλες, που ακόμη τις ακολουθούν εφιάλτες του παρελθόντος, ακόμη τις στοιχειώνουν βασανισμένες μορφές προγόνων που χάθηκαν στα οθωμανικά τάγματα εργασίας.
Γιατί διαμαρτύρονταν οι νοικοκυραίοι; Πολύ πριν από το 1922 είχε γεμίσει η πόλη με πεινασμένους πρόσφυγες, που τους θέριζε ο τύφος στην Καλαμαριά και η ελονοσία στα περίχωρα. Καμιά πενηνταριά από αυτές τις οικογένειες είχαν καταφύγει στο κτίριο του Παρθεναγωγείου (Φιλίππου και Χριστοπούλου γωνία) και εκεί κοιμόνταν, εκεί πλένονταν, εκεί μαγείρευαν ανάβοντας φωτιά, και κανά δυο φορές κινδύνεψε το παλαιό ξύλινο κτίριο να καεί και μαζί του η αριστοκρατική συνοικία του Αγίου Αθανασίου και η Αχειροποίητος. Γι’ αυτό διαμαρτύρονταν οι έγκριτοι ενορίτες. Μην τους κάψουν οι απρόσεκτοι πρόσφυγες τα σπίτια. Αφήστε για τη φασαρία που κάνανε, τόσες οικογένειες μαζεμένες, χωρισμένες με κουβέρτες κι άλλα πρόχειρα χωρίσματα, έτσι που κινδύνευε και η αιδώς της συνοικίας.
Σήμερα, οι απόγονοι των προσφύγων δύσκολα ξεχωρίζουν από τους γόνους των παλαιών νοικοκυραίων του Αγίου Αθανασίου· τόσο δύσκολα, που έχει σχεδόν λησμονηθεί η εποποιία που μεσολάβησε. Μια κρυμμένη εποποιία, που πρέπει να ανακαλύψουμε πάλι, να καταλάβουμε πώς έγινε η Ελλάδα να ενσωματώσει τους πρόσφυγες, αλλά και οι πρόσφυγες να ενσωματώσουν την Ελλάδα· πώς το μίζερο κρατίδιο του εθνικού διχασμού χάρη στους κατατρεγμένους μεταμορφώθηκε σε ευρωπαϊκή χώρα. Δεν είναι η φετινή επέτειος αφορμή για να αναπολήσουμε την Ανατολή, αλλά για να αναζητήσουμε τις δυνάμεις που μας σύρανε μακριά της. Αυτός είναι ο φετινός μας στόχος. Να ακουστεί δυνατή η φωνή των ρακένδυτων ενοίκων του Παρθεναγωγείου. Στο κάτω κάτω, αυτοί φέρανε στην πόλη έναν νέο αιώνα, σ’ αυτούς οφείλουμε τη νέα Θεσσαλονίκη.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΕΔΩ.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ:
7 Το κίτρινο έγγραφο - Ευάγγελος Χεκίμογλου
ΟΣΑ ΔΕΝ ΛΕΕΙ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
8 Ζει τις τελευταίες αντιστάσεις του Ευάγγελος Χεκίμογλου
9 Θεσσαλονίκη, 02.02.2022 – Πόσες φορές; Πάνος Τζώνος
10 Βλέμμα σε ανάταση - Ολιάνα Αντωνοπούλου
11 Παράθυρο στον Θερμαϊκό! - Μπάμπης Γιαννακίδης
12 Οι μοναστηριακοί «σεβεντούκοι» - Μανόλης Ξεξάκης
13 Πύργος Τριγωνίου, μπαλκόνι στους αιώνες… - Κώστας Μπλιάτκας
14 Μια μαύρη μέρα μέσα απ’ τα μάτια ενός παιδιού - Λίζα Μαμακούκα
15 Στη μαθητική παρέλαση (2011) - Επαμεινώνδας Στυλιανίδης
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ 1922: Ο ΝΕΟΣ ΑΙΩΝΑΣ
16 «Οδός Αγίου Δημητρίου, παρά αγίω Νέστορι, εις παράγκαν» - Ευάγγελος Χεκίμογλου
ΕΚΑΤΟ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΟΜΑΝΑ
22 ΜΑΓΙΣΣΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Τραγούδια για την προσφυγιά και την παινεμένη Καλαμαριά - Χρίστος Ζαφείρης
Γ. Λεκάκης "Η Θεσσαλονίκη στο ελληνικό τραγούδι".
32 Συνοικισμός Αγίας Φωτεινής φάιν - Σάκης Σερέφας
38 Το φάντασμα της Αγίας Φωτεινής - Άρις Γεωργίου
ΤΟΠΟΣΗΜΑ
40 Όλυμπος Νάουσα Μνήμης Διαδρομές - Υπάρχουν μέρη που θα θυμάμαι όλη μου τη ζωή… - Κώστας Μπλιάτκας
42 Ο κύριος Στέλιος του «Ολύμπος-Νάουσα» θυμάται και μας αφηγείται - Ναυσικά Γκράτζιου
46 Όλυμπος Νάουσα 21 Ιουνίου1994 – Η λοίσθια ψυχή του - Άρις Γεωργίου
52 Πλατεία «Βασίλη Τσιτσάνη» και οι πινακίδες μνήμης - Γιώργος Σκαμπαρδώνης
ΝΕΑ ΕΚΦΡΑΣΗ
56 Δημιουργώντας – ξανά – την τζαζ σκηνή της πόλης - Συζήτηση του Γιώργου Κλουντζού-Χρυσίδη με τη Μαίρη Καιρίδη
60 Κωνσταντίνος Τσακίρης: Δεν φοβάμαι να πειραματιστώ με υλικά, τεχνικές και μέσα - Συνέντευξη στη Χιονία Βλάχου
ΕΝΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΟΛΕΩΣ
66 Διεθνής γιορτή της Φωτογραφίας - Ηρακλής Παπαϊωάννου
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ
ΝΕΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ
70 Η βιομηχανική αρχιτεκτονική ως δίαυλος εισαγωγής του μοντέρνου στη Θεσσαλονίκη - Νίκος Καλογήρου
78 Ιστορία, Μνήμη και Έμπνευση - Όλγα Τραγανού – Δεληγιάννη
84 Μύλος Σεπτέμβριος 1990 - Άρις Γεωργίου
ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
88 Θεσσαλονίκη 2022: Η πόλη κι εγώ - Εισαγωγικό σημείωμα: Θάλεια Μαντοπούλου – Παναγιωτοπούλου
ΔΙΗΓΗΜΑ
96 Εργοστάσιο στο Χρούσου - Γιώργος Σκαμπαρδώνης
ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΠΕΡΙΠΑΤΟΙ
102 Οι δημιουργοί των Κήπων του Πασά «Επιτρέψτε μου να θέσω το ζήτημα επί της ουσίας…» - Τάσος Παπαδόπουλος, Βασίλης Μέλφος
ΜΟΥΣΙΚΗ
106 Κώστας Καλαφάτης: Ένας ακούραστος ιεραπόστολος του ρεμπέτικου - Συνέντευξη στην Αννίτα Στυλοπούλου
ΘΕΑΤΡΟ
112 Ο Αλέκος Φασιανός στο ΚΘΒΕ - Και στο μάγουλο μια μύγα… - Γιάννης Κεσσόπουλος
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
116 Δυο εισιτήρια, ένα ρόφημα, μια ρόμπα και πολύ σινεμά - Γιώργος Μουμουζιάς
ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ
120 Το παλίμψηστο της Αριστοτέλους - Πάνος Τζώνος
FRAGMENTA
122 Από το Εντευκτήριο - Γιώργος Κορδομενίδης
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ - ΤΕΥΧΟΣ 79 - Ημερομηνία έκδοσης: Μάρτιος 2022 - Σελίδες: 126 - Σχήμα/Διαστάσεις: 21×48 - ISSN: 1108-5452 - Εξώφυλλο: Βασίλης Παντελίδης, από τη σειρά «Μονόλογοι» (2018-σε εξέλιξη).
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 14.4.2022.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook