Η γεωγραφική έκταση του (τέως) νομού
Αχαΐας είναι ιδιαιτέρως πλουσία από αρχαιολογικής απόψεως - αν και κάπως
υποτιμημένη στους κόλπους της αιγαιακής «προϊστορίας», όπως επιβεβαιώνεται από
την έρευνα των πολυάριθμων οικισμών της μυκηναϊκής εποχής. Αυτοί υπολογίζονται
πάνω από 100, αλλά ασφαλώς ήταν περισσότεροι! Απαντώνται σ’ όλην την γεωγραφική
επικράτεια του νομού, ακόμη και στις πλέον δυσπρόσιτες ζώνες, και πάντοτε σε φυσικά
προστατευμένες τοποθεσίες με στρατηγική σπουδαιότητα. Οι οικισμοί αυτοί έχουν
εν μέρει ανασκαφεί, όπως άλλωστε και η πλειοψηφία τους στον ελλαδικό χώρο, κατά
την διάρκεια σωστικών ανασκαφών ή επιφανειακών ερευνών. Έτσι αγνοούμε επί
μέρους γνωρίσματα της οργανώσεώς τους, τα οποία όμως μπορούμε να προσεγγίσουμε
ερμηνευτικά, αξιολογώντας τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα και μελέτη
των νεκροταφείων, που συνδέονται χωροταξικά με αυτούς.
Κυκλοφόρησε, λοιπόν, σε βιβλίο η
διδακτορική διατριβή της Arianna Rizio με τίτλο «Μυκηναϊκοί οικισμοί Αχαΐας». Πραγματεύεται
την αχαϊκή τοπογραφία κατά την μυκηναϊκή περίοδο. Αφορά στους οικισμούς της
Πελοποννήσου κατά την Ύστερη περίοδο του Χαλκού.
Επί πλέον επικεντρώνεται στην συλλογή
μαρτυριών, σχετικών με τα οικιστικά κατάλοιπα αυτής της περιόδου. Καθώς επίσης
και στην ανάπτυξη μιας προβληματικής θεωρήσεως της δημιουργίας και αναπτύξεως
του μυκηναϊκού οικισμού.
Η συγγραφέας προσπάθησε να δώσει έμφαση
στα τοπικά χαρακτηριστικά, ώστε να γίνει αντιληπτό ότι αυτά έπαιξαν τον ιδικό
τους δυναμικό ρόλο στην δημιουργία και οργάνωση των οικιστικών πυρήνων της
Ελλάδος κατά την υπό έρευνα περίοδο.
Μια
οικιστική εγκατάσταση αντιπροσωπεύει, ασφαλώς, τον θεμελιώδη παράγοντα, που μας
επιτρέπει ν’ αντιληφθούμε δραστηριότητες και κοινωνικούς, οικονομικούς και
πολιτικούς συσχετισμούς των αρχαίων κοινωνιών. Ωστόσο, δεν αποτελεί μια μονάδα
απομονωμένη. Αντίθετα πρέπει να συνδέεται με τα κεντρικά οικιστικά συγκροτήματα
και τις γειτονικές κοινότητες. Γι’ αυτό σκιαγραφείται η γενική εικόνα της περιοχής,
ερευνάται η εσωτερική διάρθρωσή της και με βάση τις επί μέρους ζώνες που
διαμορφώνονται, εξετάζονται οι οικιστικές εγκαταστάσεις και κατόπιν ξεχωριστά
οι οικίες, που είναι γνωστές από συστηματικές ανασκαφές.
Η διαπραγμάτευση της αχαϊκής τοπογραφίας κατά τη μυκηναϊκή περίοδο αποτελεί τμήμα της διδακτορικής διατριβής της συγγραφέως που αφορά τους οικισμούς της Πελοποννήσου κατά την Ύστερη περίοδο του Χαλκού. Η διατριβή επιπλέον επικεντρώνεται στη συλλογή μαρτυριών που έχουν σχέση με τα οικιστικά κατάλοιπα αυτής της περιόδου, καθώς επίσης και στην ανάπτυξη μιας προβληματικής, αντικείμενο της οποίας αποτελεί η θεώρηση της δημιουργίας και ανάπτυξης του μυκηναϊκού οικισμού. Κατά τη διάρκεια της συγγραφής της και στο πλαίσιο της κατάταξης και ανάλυσης των οικιστικών εγκαταστάσεων ανά νομό, η συγγραφέας προσπάθησε να δώσει έμφαση στα τοπικά χαρακτηριστικά ώστε να γίνει αντιληπτό ότι αυτά έπαιξαν το δικό τους δυναμικό ρόλο στη δημιουργία και οργάνωση των οικιστικών πυρήνων της Ελλάδας κατά την υπό έρευνα περίοδο.
O νομός της Αχαΐας είναι ιδιαίτερα πλούσιος από αρχαιολογική άποψη, αν και κάπως υποτιμημένος στους κόλπους της αιγαιακής προϊστορίας, όπως επιβεβαιώνεται από την έρευνα των πολυάριθμων οικισμών της μυκηναϊκής εποχής (υπολογίζονται πάνω από εκατό, αλλά ασφαλώς ήταν περισσότεροι) οι οποίοι απαντούν σε όλη τη γεωγραφική επικράτεια του νομού, ακόμα και στις πιο δυσπρόσιτες ζώνες και πάντοτε σε φυσικά προστατευμένες τοποθεσίες με στρατηγική σπουδαιότητα. Οι οικισμοί αυτοί έχουν εν μέρει ανασκαφεί, όπως άλλωστε και η πλειοψηφία τους στον ελλαδικό χώρο, κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών ή επιφανειακών ερευνών, με αποτέλεσμα να αγνοούμε επιμέρους γνωρίσματα της οργάνωσής τους, τα οποία όμως μπορούμε να προσεγγίσουμε ερμηνευτικά, αξιολογώντας τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα και μελέτη των νεκροταφείων που συνδέονται χωροταξικά με αυτούς.
Μια
οικιστική εγκατάσταση αντιπροσωπεύει, ασφαλώς, τον θεμελιώδη παράγοντα που μας
επιτρέπει να αντιληφθούμε δραστηριότητες και κοινωνικούς, οικονομικούς και
πολιτικούς συσχετισμούς των αρχαίων κοινωνιών. Ωστόσο, δεν αποτελεί μια μονάδα
απομονωμένη, αντίθετα πρέπει να συνδέεται με τα κεντρικά οικιστικά συγκροτήματα
και τις γειτονικές κοινότητες. Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω σκέψεις, η
διαπραγμάτευση του θέματος ακολουθεί μια κλιμακωτή πορεία: μετά τη σκιαγράφηση
της γενικής εικόνας της περιοχής, ερευνάται η εσωτερική διάρθρωσή της και με
βάση τις επιμέρους ζώνες που διαμορφώνονται, εξετάζονται οι οικιστικές
εγκαταστάσεις και κατόπιν ξεχωριστά οι οικίες που είναι γνωστές από
συστηματικές ανασκαφές. Η τεκμηρίωση, επομένως, θεμελιώνεται τόσο στα
ημερολόγια ανασκαφής, όσο και στις επιφανειακές έρευνες.
Περιεχόμενα:
Πρόλογος
Α.
Το γεωγραφικό πλαίσιο
Β.
Μελέτη και έρευνα της περιοχής
Γ.
Εδαφική διάρθρωση
α.
Η Εσωτερική ζώνη και η περιοχή της Πάτρας
β.
Η Δυτική ζώνη
γ.
Η Ανατολική ζώνη
Δ.
Κατάλογος των μυκηναϊκών θέσεων και ανάλυση των οικιστικών δομών της Αχαΐας
α.
Αιγείρα
β.
Αίγιο
γ.
Άραξος
δ.
Χαλανδρίτσα
ε.
Καταρράκτης
στ.
Πάτρα
Βιβλιογραφία
– Συντομογραφίες
ΠΗΓΗ: «Μυκηναϊκοί οικισμοί Αχαΐας» της Arianna Rizio, εκδ. Εταιρεία Μελετών Μυκηναϊκής Αχαΐας, ΑΙΓΕΥΣ, Πάτρα, 2010. 66 σελ., 28 έγχρωμες και ασπρόμαυρες εικόνες, 24x17 εκατ. ISBN: 978-960-98124-2-9. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.1.2011.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook