Του Χρήστου
Βεργέτη
Οι αρχαίοι Έλληνες εφηύραν και ανέπτυξαν με
θαυμαστό τρόπο τις τέχνες, την επιστήμη, τον αθλητισμό με αποτέλεσμα να υπάρξει
ο περίφημος αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός. Θεμέλιος λίθος του Ελληνικού
πολιτισμού είναι η τέχνη της ποίησης. Οι Έλληνες μέσω της ποίησης εξέφραζαν συναισθήματα,
τέρπονταν, οραματίζονταν, ποθούσαν να αδράξουν τη ζωή. Η εκτίμηση τους προς
αυτή φαίνεται από τους πολλούς ποιητικούς διαγωνισμούς που γινόντουσαν κάθε
χρόνο σε όλη την Ελλάδα. Όπως και από την θεία προστασία που είχε η τέχνη από τις
Μούσες. Για παράδειγμα η Καλλιόπη μητέρα του ποιητή Ορφέα ήταν η μούσα της
επικής ποιήσεως, ενώ η Τερψιχόρη ήταν μούσα της λυρικής ποιήσεως. Αρκετοί ποιητές
χρησιμοποίησαν τη τέχνη των Μουσών για να φανερώσουν με συμβολικό τρόπο
κρυμμένες φιλοσοφικές, κοσμολογικές και θεολογικές αλήθειες. Τέτοιοι ποιητές
ήταν ο Ορφέας, ο Όμηρος, ο Ησίοδος. Χωρίς τους μύθους και τη ποίηση οι Έλληνες
δεν θα μπορούσαν να κάνουν το άλμα προς την καθαρή επιστημονική έρευνα που
άρχισε με τους Ίωνες φιλοσόφους.
Τα τρία πιο αγαπημένα είδη ποιήσεως των Ελλήνων ήταν το Δράμα, το Έπος και η Λυρική ποίηση. Σπουδαίοι ποιητές της αρχαιότητας ήταν ο Αρχίλοχος ο Πάριος, ο Όμηρος, ο Μουσαίος, ο Σιμωνίδης ο Κείος, ο Βακχυλίδης, ο Ορφέας, η Σαπφώ, ο Ιππώναξ ο Εφέσιος, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και πάρα πολλοί ακόμη. Σε αυτό το άρθρο αναφέρομαι στον Αρίσταρχο από την Τεγέα Αρκαδίας έναν σημαντικότατο τραγικό ποιητή που δυστυχώς δεν έχει τη φήμη που του αξίζει. Από την Τεγέα επίσης καταγόταν η διάσημη λυρική ποιήτρια Ανύτη «ο θηλυκός Όμηρος». Η Τεγέα ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Αρκαδίας. Το όνομα της προέρχεται από τη λέξη τέγος που σημαίνει στέγη (δηλαδή η πόλη που είναι στεγασμένη-προστατευμένη). Αργότερα άλλαξε η σημασία της λέξης οπότε τέγος ονομαζόταν το χαμαιτυπείο.
Ιδρυτής της πόλεως υπήρξε ο ήρωας Τεγεάτης ο οποίος ήταν υιός του μεγάλου βασιλιά της Αρκαδίας Λυκάονα. Για σύζυγο του είχε τη Μαίρα κόρη του τιτάνα Άτλαντα με την οποία απέκτησαν πολλά παιδιά. Μερικά από αυτά ήταν ο Γόρτυς που έδωσε το όνομα του στην Γορτυνία, ο Λειμών, ο Σκέφρος και ο Κύδων που μαζί με άλλους Αρκάδες ίδρυσε στην Κρήτη την πόλη Κυδωνία (Χανιά). Δεν πρέπει να λησμονείται ότι η Τεγέα πήρε μέρος μαζί με άλλες Αρκαδικές πόλεις στον Τρωικό πόλεμο στοιχείο που φανερώνει τη μακροχρόνια ιστορία της.
 |
| Ο αρχαίος μεγαλοπρεπής ναός Αθηνάς Αλέας, στην Τεγέα Αρκαδίας, που έκτισε ο Άλεος, βασιλιάς της Τεγέας... |
Όταν βασίλευε στη Τεγέα ο Άλεος έφτιαξε
τον φημισμένο ναό της Αλέας Αθηνάς και καθιέρωσε τα Αλέα (μεγάλη αρκαδική
εορτή). Εκτός από τις παραπάνω προσωπικότητες η Τεγέα γέννησε πολλούς ακόμα
σπουδαίους ανθρώπους όπως τον γλύπτη Ένδοιο που κατασκεύασε το άγαλμα της Αλέας
Αθηνάς από ελεφαντόδοντο, τους ιστορικούς Αρχέτιμο και Αρίσταρχο, τους
νομοθέτες Τυρωνίδα, Αντιφάνη κ.α.
Οι πληροφορίες που έχουμε για τον Αρίσταρχο βρίσκονται κυρίως στο λεξικό ΣΟΥΔΑΣ, παρ’ ότι ελάχιστες είναι πολύ χρήσιμες ώστε να μάθουμε πράγματα για τη ζωή και το έργο του. Αρχικά ήταν σύγχρονος του μεγάλου τραγικού ποιητή Ευριπίδη. Παρουσίασε (δίδαξε) 70 τραγωδίες νικώντας δύο φορές στους θεατρικούς διαγωνισμούς. Από τις 70 τραγωδίες γνωρίζουμε τους τίτλους μόνο τριών. Η μια είχε τον τίτλο Τάνταλος[1], η άλλη Αχιλλεύς και η τρίτη Ασκληπιός. Ο Τεγεάτης ποιητής κατά τη διάρκεια του βίου του χτυπήθηκε από κάποια σοβαρή νόσο. Έπειτα από θαυμαστή επέμβαση του θεού Ασκληπιού βρήκε τη ποθητή υγεία. Για να τιμήσει τον θεό για το μεγάλο δώρο που του χάρισε έγραψε τη τραγωδία Ασκληπιός[2]. Το παράδοξο πέρα από τη θεραπεία του είναι ότι έζησε πάνω από εκατό έτη. Η πιο μεγάλη όμως προσφορά του Αρίσταρχου στη ποίηση είναι ότι καθόρισε πρώτος το μήκος του δράματος. Πράξη καθοριστική για τη συνέχεια της δραματικής ποιήσεως. Έχουν σωθεί λιγοστά αποσπάσματα από τα έργα του. Ένα από αυτά μας διασώζει ο Λατίνος ποιητής Έννιος από τη τραγωδία Αχιλλεύς και το καταγράφει ο Ιωάννης Στοβαίος στο ανθολόγιο του. Σε αυτό το απόσπασμα ο ποιητής μιλά για τον έρωτα[3]. «Όποιος από τους θνητούς δεν έχει τη πείρα του Έρωτα δεν επηρεάσθηκε από το θεσμό της ανάγκης. Εγώ που τον διάλεξα νικήθηκα τόσο που έχασα τα λογικά μου. Ο θεός αυτός στον ασθενή δίνει δύναμη και στον άπορο βρίσκει πόρο».
ΠΗΓΕΣ:
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.7.2022.
- ΚΑΡΓΑΚΟΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ Ι. «ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΩΝ
ΕΛΛΗΝΩΝ», εκδ. Περί Τεχνών.
- ΛΕΚΑΚΗΣ Γ. "O Αρίσταρχος εκ της Τεγέας, που καθόρισε το μήκος του δράματος", στην σειρά "Αρχαίοι Πελοποννήσιοι ποιητές", εφημ. Βήμα Αιγιαλείας, 22.2.2009.
- ΛΕΚΑΚΗΣ Γ. «Η Τεγεάτισσα Ανύτη, “ο
θηλυκός Όμηρος”».
- ΛΕΚΑΚΗΣ Γ. «ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ
ΔΕΣΜΩΤΗΣ», εκδ. Πελασγός.
- ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΔΑΣ
- ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ «ΑΡΚΑΔΙΚΑ»
- ΠΟΛΥΒΙΟΣ «ΙΣΤΟΡΙΑ»
- ΣΤΟΒΑΙΟΣ Ι. «ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ».
[1]
Ο Τάνταλος ήταν πρόγονος του Αγαμέμνονα και του
Μενέλαου. Λόγω των τρομερών πράξεων του καταδικάστηκε σε αιώνια τιμωρία στον
Άδη.
[2]
Η πίστη των Αρκάδων στον Ασκληπιό δεν είναι
τυχαία. Υπάρχουν μύθοι που σχετίζουν τον θεό της υγείας με τον ποταμό Λάδωνα,
την Μεσσήνη και γενικά όλην την Πελοπόννησο στην οποία βρίσκονται αρκετά
Ασκληπιεία.
[3] Με τον έρωτα ασχολήθηκαν πολλοί φιλόσοφοι και ποιητές. Μια εκπληκτική αναφορά για αυτόν κάνει ο Πλάτων στο έργο του Συμπόσιο.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook