Του Γιώργου Λεκάκη
O Αντώνιος Ριόβας / σιόρ Αntonio Rioba βρίσκεται στηn γωνία του Palazzo Mastelli del Cammello… Eίναι το μεγαλύτερο από τα 4 αγάλματα που κοσμούν το παλλάτι
στο Campo dei Mori (δηλ. του Μωριά - ονομάζεται έτσι επειδή ανήκε σε πλούσιους
εμπόρους από τον Μορέα / Μωριά, δηλαδή από την Πελοπόννησο!)…
Πολλά κτήρια με θέα στον κάμπο εκτίσθησαν από την οικογένεια Μαστέλλου / Mastelli[1], η οποία έφτασε στην Βενετία το 1113 - 1124 από τον Μωριά, και γι' αυτό ονομάζονταν (οι) Mori / Μόροι / Μώροι < Μωραϊτες.
Οι 3 αδελφοί Μαστέλλι [Rioba,
Sandi και Afani / Ριόβας (< Ρόβας (*);), Σάντης (< Στάντης;), Αφάνης
(< Φάνης;) - παρεφθαρμένα στα βενετσιάνικα, ελληνικά ονόματα που είναι
χαραγμένα στα αγάλματα, αβέβαιης ετυμολογίας] μετοίκησαν από τον Μωριά και δραστηριοποιήθηκαν στο εμπόριο υφασμάτων, μεταξιού και μπαχαρικών στην
Βενετία.
Σύμφωνα με τον τοπικό λαϊκό θρυλο, εξαπάτησαν
ένα κορίτσι, το οποίο όμως ήταν η… Μαρία Μαγδαληνή η αγία (!!!), η οποία τους
μετέτρεψε σε… πέτρινα αγάλματα, γιατί καυχήθηκαν ότι τα υφάσματά τους ήταν τα
καλύτερα στην αγορά!...
Κατ’ άλλην παράδοση οι Έλληνες
Μαστέλλοι είχαν διαχείριση μιας τράπεζας, στην οποία όμως απατήθηκε μια πολύ
θρησκευόμενη Βενετσιάνα, η οποία παρακάλεσε την αγία Μαρία Μαγδαληνή να…
εκτοξεύσει την κατάρα της στους τρεις Έλληνες εμπόρους, κι αυτή τους πέτρωσε…
Η ελληνική τους καταγωγή
επιβεβαιώνεται από το σκιάδιον (τύπος βυζαντινού καπέλλου που φορούσαν οι
έμποροι και οι λαϊκοί) που φέρει ο Rioba, αν και οι Βενετσιάνοι λένε πως φορά
ένα… κολοκύθι / zucca / succa[2]! Ενώ οι
άλλοι δύο αδελφοί φέρουν ένα φακιόλι (τουρμπάνι), που ενώ σήμερα συνδέεται με
τους άραβες, στην πραγματικότητα ήταν διαδεδομένο σε όλην την ανατολική
Μεσόγειο και ιδιαίτερα στους βυζαντινούς σοφούς. Ρωμιούς, Πέρσες, Αρμένιους και
Γεωργιανούς, οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν πολύ πριν τους άραβες!
Καθώς από τον νόμο
απαγορευόταν η υπερβολική σάτυρα στη Βενετία, πολλοί έγραψαν σατυρικά ποιήματα
και ιστορίες, κατά της αριστοκρατίας (η οποία κατείχε συνεχώς την εξουσία) και τα
κρεμούσαν κάτω από τα αγάλματα[3], υπογράφοντας
με τα ονόματα των… αγαλμάτων! Κάποιοι μάζευαν αυτά τα κείμενα σε δελτία και διέδιδαν τις
ιστορίες τους. Πολλοί τότε έγραψαν ότι τα αγάλματα των Ελλήνων ήταν ένα πραγματικό
«πνευματικό ταχυδρομείο» και έγραφαν γράμματα με παραλήπτες τα… τρία αγάλματα!
Μάλιστα ελάμβαναν κι απαντήσεις, τις οποίες φυσικά έγραφε μια ομάδα πνευματικής αντίστασης, που
αναπτύχθηκε γύρω από αυτά…
Έτσι, ο Ριόβας Μαστέλλος, έγινε ιδιαίτερα διάσημος και αγαπητός μεταξύ των Βενετών. Αλλά το άγαλμά του υπέστη πολλές φθορές με την πάροδο του χρόνου:
- Ακρωτηριάσθηκε η
μύτη του, τον 19ο αιώνα και αντικαταστάθηκε με την σημερινή του μύτη, που είναι από σίδηρο,
που λέγεται ότι φέρνει τύχη σε όποιον την αγγίξει ή τρίψει την δική του μύτη
του σε αυτήν… και
- Αποκεφαλίσθηκε το 2010, από τους
καραμπινιέρους σε μια συμπλοκή. Ευτυχώς το κεφάλι βρέθηκε λίγο πιο μακριά, στην
Calle Racchetta δύο μέρες αργότερα…
Η «L'ombra de Sior Antonio
Rioba» ήταν μια σατυρική εφημερίδα που γεννήθηκε το 1848, με τίτλο εμπνευσμένο
από τον Έλληνα του αγάλματος…
ΠΗΓΗ: Comunità dei Greci Ortodossi in Venezia - Ελληνική Κοινότητα Βενετίας, 6.7.2022. Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης
Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.7.2022.
[1] Μαστέλλο = είδος ξύλινου κάδου, σε χρήση μαγειρείων,
υποδηματοποιείων, κλπ. Ως επίθετο δηλώνει κατασκευαστές αυτού του κάδου.
(*) Γνωστός ο κυρατζής Ρόβας.
[2] Εξ αυτών το επίθετο Τσούκας, Σούκας, Κολοκύθας / Κολοκυθάς, κλπ. Στην Ελλάδα, κυρίως στην Ήπειρο, πολλές κορυφές βουνών τις λένε "τσούκα", επειδή μοιάζουν με κολοκύθα...
[3] Η σάτυρα αναπτύσσεται όσο πιο αυταρχικά γίνονται τα καθεστώτα διακυβέρνησης. Με πολλούς και ευφάνταστους τρόπους. Αντίστοιχα, στην Ρώμη υπήρχε «η κωμωδία των πνευματωδών αγαλμάτων», μια σειρά από 6 αγάλματα, στα οποία κρεμούσαν σατυρικές σημειώσεις και σεντόνια! Στην Βενετία υπήρχαν οι "oracoli" / οράκολοι / «μαντείοι», που έγραφαν επίσης σατυρικά ποιήματα.
Στην Βενετία σαν τον Antonio Rioba υπήρχαν δύο άλλα αγάλματα αυτού του είδους:
- Το Maroco de le pipone (ο Μαρόκο των πεπονιών) ένας πωλητής πεπονιών (στην Piazzetta San Marco), και
- στο Gobo de Rialto (μπροστά από San Giacometto), ενώπιον του οποίου εδιάβαζαν σατυρικές δημοπρασίες περιουσιών και θανατικές ποινές…
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook