Το ελληνικό κάστρο της Γραμβούσας Κιλικίας, του Πόντιου αυτοκράτορα, που κτίσθηκε για μια πριγκήπισσα, που θα πέθαινε από δήγμα φιδιού - του Γ. Λεκάκη

Το ελληνικό κάστρο
της Γραμβούσας Κιλικίας,
του Πόντιου αυτοκράτορα,
που κτίσθηκε για μια πριγκήπισσα,
που θα πέθαινε από δήγμα φιδιού…

Του Γιώργου Λεκάκη

Ένας μάντης ενημερώνει τον βασιλιά ότι η όμορφη κόρη του θα δηλητηριαστεί από ένα φίδι. Προσθέτει ότι ακόμη και ο βασιλιάς δεν είναι σε θέση να το αλλάξει αυτό… Σοκαρισμένος από τα λόγια του μάντη, ο βασιλιάς προσπαθεί να σώσει την πριγκήπισσα κτίζοντας ένα κάστρο, σε ένα νησί όπου δεν ζουν φίδια. Και στέλνει την κόρη του να ζήσει σε αυτό το κάστρο. Όμως ένα φίδι κρύβεται σε ένα καλάθι με σταφύλια, που εστάλη στην πριγκηποπούλα από την ηπειρωτική χώρα και δηλητηριάζει την πριγκήπισσα, η οποία εν τέλει πεθαίνει και η μαντεψιά βγαίνει αληθινή[1]

Το νησί αυτό ήταν Γραμβούσα[2] του Κιλικίου Πελάγους, η οποία ευρίσκεται μόλις 300 μ. από την ακτή της Κιλικίας, μεταξύ Κιλικίας – Κύπρου.

Η συνολική έκταση του νησιού είναι περίπου 15.000 τ.μ.

Ένα κάστρο της πριγκήπισσας καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος αυτής της έκτασης: Το Kızkalesi![3] Απέχει 23 χλμ. από το Erdemli και 60 χλμ. από την Μυρσίνη – νυν… Μερσίνα… - περιοχή με κατοίκηση από την 9η χιλιετία π.Χ.

Το νησί χρησιμοποιήθηκε από τους πειρατές ήδη από την αρχαιότητα.[4]

Στο βάθος, η Κύπρος...

Αλλά το νυν σωζόμενο κάστρο, πιθανότατα, εκτίσθη από τον αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας των Ελλήνων, Αλέξιο Α' Κομνηνό, από την Κασταμονή της Παφλαγονίας Πόντου, μετά την Α' Σταυροφορία. Ανοικοδομήθηκε εκτενώς τον 13ο αιώνα από τον Λέοντα Α' και τουλάχιστον έναν επόμενο μονάρχη του Αρμενικού Βασιλείου της Κιλικίας.

Το συνολικό μήκος του προμαχώνα είναι 192 μ. Το νότιο και το δυτικό τείχος είναι κάθετοι μεταξύ τους. Η βόρεια και η ανατολική πλευρά περιβάλλονται από καμπύλο προμαχώνα. Η κύρια πύλη ευρίσκεται στην βόρεια πλευρά. Υπάρχει μια μικρή πύλη και μια στοά στην δυτική πλευρά. Υπάρχουν 8 προμαχώνες.[5]

Το αρχικό βυζαντινό σχέδιο σώζεται κυρίως στα νότια με τους χαρακτηριστικούς τετράγωνους πύργους.[6] Επί Αρμενίων ξανακτίσθηκε η βόρεια και η δυτική πλευρά του κάστρου με την χαρακτηριστική «ρουστίκ» τοιχοποιία τους και τους στρογγυλούς πύργους. Τοποθετήθηκε επίσης νέα πέτρα στην πρόσοψη, στο μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κατασκευής. Δύο αρμενικές επιγραφές αναφέρουν την ανοικοδόμηση αυτής της τοποθεσίας: Από τον βασιλιά Λέοντα Α' (1206) και τον βασιλιά Het‛um / Χετούμ Α' (1251). Επί Αρμενίων εκτίσθη επίσης ένα καμαροσκέπαστο παρεκκλήσι μέσα στο φρούριο.

Το νησί ήταν κάποτε συνδεδεμένο με το απέναντι ηπειρωτικό "αδελφό" οχυρό, το κάστρο της Κωρύκου / Γωρύγου[7], με μια γέφυρα-κυματοθραύστη.

Τον 14ο αιώνα το Κιλικιακό Βασίλειο ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης και το 1360 ο Πέτρος Α' της Κύπρου κατέλαβε το νησί, κατόπιν αιτήματος των κατοίκων.

Είτα το κάστρο κατελήφθη από τον Ιμπραήμ Β' τον Καραμάν, της Δυναστείας των Καραμανιδών, έναν μπέη της Ανατολίας, το 1448. Και τέλος, από τον Γκεντίκ Αχμέτ-πασά για λογαριασμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1471 όταν και μετονομάσθηκε σε Kızkalesi (τουρκ. «Το Κάστρο της Κόρης» > Deniz kalesi).

ΠΗΓΕΣ: Γ. Λεκάκης «Άγνωστη Μικρά Ασία». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.8.2020.

- Mersin Valiliği: Mersin Ören Yerleri.

- Edwards R. W. «The Fortifications of Armenian Cilicia: Dumbarton Oaks Studies XXIII», Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University, Washington, D.C., 1987.

- Castles page.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:


[1] Αυτός ο θρύλος δεν είναι μοναδικός για το κάστρο της Γραμβούσας… Και σε άλλα κάστρα και τοποθεσίες στην Ελλάδα και την νυν έκταση της Τουρκία λέγονται ίδιες ιστορίες…

[2] 36°27′23″Β 34°08′53″Α

[3] Και η πόλη που βλέπει το νησί, στην στεριά έχει το ίδιο όνομα με το νησί!

[4] Βλ. Στράβων.

[5] Εκτενής φωτογραφική έρευνα με σχέδια των δύο φρουρίων στο Kızkalesi έγινε μεταξύ 1973 και 1981 – βλ. University of California Berkeley.

[6] Αρχαιολογικές έρευνες δημοσιεύθηκαν το 1982 και το 1987.

[7] Γώρυγος > Γωρυγούσα > ΓραμβούσαCorycos, Korykos: Ο Κώρυκος ήταν η πιο σημαντική πόλη της επαρχίας της Σελεύκειας, μεταξύ Σελεύκειας – Ταρσού. Η γειτνίαση με την Κύπρο και το παρακείμενο τεχνητό λιμάνι, την κατέστησαν, ως το δεύτερο κύριο λιμάνι της Κιλικίας! Εδώ και το Κωρύκειο σπήλαιο (νυν Cennet ve Cehennem), όπου  φύεται ο καλύτερος κρόκος (σαφράν). σε μεγάλη πηγή, σαν ποτάμι καθαρού, διαυγούς νερού, που βυθίζεται αμέσως στην γη και ρέοντας υπόγεια εκβάλλει στην θάλασσα: Το λένε Πικρό Νερό. Ήταν η φωλιά του πιο σκληρού αντιπάλου του Διός, του τέρατος Τυφώνα ή Τυφωέα. Εδώ το 191 π.Χ., ο στόλος του Μεγάλου Αντιόχου ηττήθηκε από τους Ρωμαίους – βλ. Στράβων, Πίνδαρος (Πυθική Ωδή θ. 31), Αισχύλος (Προμ. Δεσμ.350), Λίβιος (xxxiii. 20), Πλίνιος (εδ. 27), Πομπώνιος Μέλας (θ. 13), και Στέφ. Βυζάντιος.


ελληνικο καστρο Γραμβουσα Γραμβουσσα Κιλικιας, Ποντιος αυτοκρατορας, πριγκηπισσα, δηγμα φιδιου μαντης βασιλιας ομορφη κορη δηλητηριο οφις φιδι βασιλευς μαντεια πριγκιπισσα νησι φιδια καλαθι σταφυλια, πριγκηποπουλα μαντεψια νησιδιο νησακι μικρονησι Γραμβουσσα Κιλικιο Πελαγος, Κιλικια Κυπρος Kızkalesi Erdemli Μυρσινη Μερσινα 9η χιλιετια πΧ Kız kalesi καλε πειρατες πειρατεια, αυτοκρατορας Ανατολικη Ρωμαικη Αυτοκρατορια Ελληνων, Αλεξιος Α' Κομνηνος, Κασταμονη Παφλαγονια Ποντου, ποντος Α Σταυροφορια Ανοικοδομηση 13ος αιωνας Λεων Λεοντας Α μοναρχης Αρμενικο Βασιλειο προμαχωνας τειχος καμπυλος πυλη στοα προμαχωνες βυζαντινο σχεδιο τετραγωνος πυργος Αρμενιοι ρουστικ τοιχοποιια στρογγυλος πετρα προσοψη, ελληνικη κατασκευη αρμενια αρμενικη επιγραφη 1206 Het‛um / Χετουμ Α' 1251 Αρμενιος καμαροσκεπαστο παρεκκλησι φρουριο ηπειρωτικο οχυρο Κωρυκος / Γωρυγος γεφυρα κυματοθραυστης 14ος Κιλικιακο Βασιλειο καταρρευση 1360 Πετρος Α Κυπρου αιτημα καταληψη Ιμπραημ Β Καραμαν, Δυναστεια Καραμανιδων, μπεης Ανατολια 1448 Γκεντικ Αχμετ πασας Οθωμανικη Αυτοκρατορια 1471 Κορης κορη Deniz kalesi θρυλος καστρα Ελλαδα Τουρκια Στραβων αρχαιολογια Corycos ή Korykos Σελευκεια Ταρσος τεχνητο λιμανι, Κωρυκειο σπηλαιο κενετ κεννετ βε κεχανεμ κεχαννεμ τσενετ τσεννετ βε τσεχανεμ τσεχαννεμ Cennet ve Cehennem, κροκος σαφραν κροκκος πηγη, ποταμι νερο υπογειος ποταμος εκβολες θαλασσα Πικρο Νερο φωλια αντιπαλος ζευς Διας, τερας Τυφωνας ή Τυφωεας Τυφων ή Τυφωευς 191 πΧ στολος Μεγαλος μεγας Αντιοχος ηττα Ρωμαιοι Στραβωνας, Πινδαρος Πυθικη Ωδη Αισχυλος Προμηθεας Δεσμωτης Λιβιος Πλινιος Πομπωνιος Μελας Στεφανος Βυζαντιος ερντεμλι 11.000 χρονια πριν 9000 πΧ Γραμπουσα Γραμπουσσα Κιλικια
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ