Του Γιώργου Λεκάκη
Ένας μάντης ενημερώνει τον βασιλιά
ότι η όμορφη κόρη του θα δηλητηριαστεί από ένα φίδι. Προσθέτει ότι ακόμη και ο
βασιλιάς δεν είναι σε θέση να το αλλάξει αυτό… Σοκαρισμένος από τα λόγια του μάντη,
ο βασιλιάς προσπαθεί να σώσει την πριγκήπισσα κτίζοντας ένα κάστρο, σε ένα νησί
όπου δεν ζουν φίδια. Και στέλνει την κόρη του να ζήσει σε αυτό το κάστρο. Όμως
ένα φίδι κρύβεται σε ένα καλάθι με σταφύλια, που εστάλη στην πριγκηποπούλα από
την ηπειρωτική χώρα και δηλητηριάζει την πριγκήπισσα, η οποία εν τέλει πεθαίνει
και η μαντεψιά βγαίνει αληθινή[1]…
Το νησί αυτό ήταν Γραμβούσα[2] του
Κιλικίου Πελάγους, η οποία ευρίσκεται μόλις 300 μ. από την ακτή της Κιλικίας,
μεταξύ Κιλικίας – Κύπρου.
Η συνολική έκταση του νησιού
είναι περίπου 15.000 τ.μ.
Το νησί χρησιμοποιήθηκε από
τους πειρατές ήδη από την αρχαιότητα.[4]
 |
| Στο βάθος, η Κύπρος... |
Αλλά το νυν σωζόμενο κάστρο, πιθανότατα, εκτίσθη από τον αυτοκράτορα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας των Ελλήνων, Αλέξιο Α' Κομνηνό, από την Κασταμονή της Παφλαγονίας Πόντου, μετά την Α' Σταυροφορία. Ανοικοδομήθηκε εκτενώς τον 13ο αιώνα από τον Λέοντα Α' και τουλάχιστον έναν επόμενο μονάρχη του Αρμενικού Βασιλείου της Κιλικίας.
Το συνολικό μήκος του
προμαχώνα είναι 192 μ. Το νότιο και το δυτικό τείχος είναι κάθετοι μεταξύ τους.
Η βόρεια και η ανατολική πλευρά περιβάλλονται από καμπύλο προμαχώνα. Η κύρια
πύλη ευρίσκεται στην βόρεια πλευρά. Υπάρχει μια μικρή πύλη και μια στοά στην
δυτική πλευρά. Υπάρχουν 8 προμαχώνες.[5]
Το αρχικό βυζαντινό σχέδιο
σώζεται κυρίως στα νότια με τους χαρακτηριστικούς τετράγωνους πύργους.[6] Επί Αρμενίων
ξανακτίσθηκε η βόρεια και η δυτική πλευρά του κάστρου με την χαρακτηριστική «ρουστίκ»
τοιχοποιία τους και τους στρογγυλούς πύργους. Τοποθετήθηκε επίσης νέα πέτρα στην
πρόσοψη, στο μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κατασκευής. Δύο αρμενικές επιγραφές
αναφέρουν την ανοικοδόμηση αυτής της τοποθεσίας: Από τον βασιλιά Λέοντα Α'
(1206) και τον βασιλιά Het‛um / Χετούμ Α' (1251). Επί Αρμενίων εκτίσθη επίσης
ένα καμαροσκέπαστο παρεκκλήσι μέσα στο φρούριο.
Τον 14ο αιώνα το
Κιλικιακό Βασίλειο ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης και το 1360 ο Πέτρος Α' της
Κύπρου κατέλαβε το νησί, κατόπιν αιτήματος των κατοίκων.
ΠΗΓΕΣ: Γ. Λεκάκης «Άγνωστη Μικρά Ασία». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.8.2020.
- Mersin Valiliği: Mersin Ören Yerleri.
- Edwards R. W. «The Fortifications of Armenian Cilicia: Dumbarton Oaks
Studies XXIII», Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University, Washington,
D.C., 1987.
- Castles page.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Αυτός ο θρύλος δεν είναι μοναδικός για το κάστρο της Γραμβούσας…
Και σε άλλα κάστρα και τοποθεσίες στην Ελλάδα και την νυν έκταση της Τουρκία λέγονται
ίδιες ιστορίες…
[2] 36°27′23″Β 34°08′53″Α
[3] Και η πόλη που βλέπει το νησί, στην στεριά έχει το
ίδιο όνομα με το νησί!
[4] Βλ. Στράβων.
[5] Εκτενής φωτογραφική έρευνα με σχέδια των δύο φρουρίων
στο Kızkalesi έγινε μεταξύ 1973 και 1981 – βλ. University of California Berkeley.
[6] Αρχαιολογικές έρευνες δημοσιεύθηκαν το 1982 και το
1987.
[7] Γώρυγος > Γωρυγούσα > Γραμβούσα - Corycos, Korykos: Ο Κώρυκος ήταν η πιο σημαντική πόλη της επαρχίας της Σελεύκειας, μεταξύ Σελεύκειας – Ταρσού. Η γειτνίαση με την Κύπρο και το παρακείμενο τεχνητό λιμάνι, την κατέστησαν, ως το δεύτερο κύριο λιμάνι της Κιλικίας! Εδώ και το Κωρύκειο σπήλαιο (νυν Cennet ve Cehennem), όπου φύεται ο καλύτερος κρόκος (σαφράν). σε μεγάλη πηγή, σαν ποτάμι καθαρού, διαυγούς νερού, που βυθίζεται αμέσως στην γη και ρέοντας υπόγεια εκβάλλει στην θάλασσα: Το λένε Πικρό Νερό. Ήταν η φωλιά του πιο σκληρού αντιπάλου του Διός, του τέρατος Τυφώνα ή Τυφωέα. Εδώ το 191 π.Χ., ο στόλος του Μεγάλου Αντιόχου ηττήθηκε από τους Ρωμαίους – βλ. Στράβων, Πίνδαρος (Πυθική Ωδή θ. 31), Αισχύλος (Προμ. Δεσμ.350), Λίβιος (xxxiii. 20), Πλίνιος (εδ. 27), Πομπώνιος Μέλας (θ. 13), και Στέφ. Βυζάντιος.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook