Του Γιώργου Λεκάκη
Φαίνεται ότι οι άριστοι
ναύτες των Ελλήνων, Αργοναύτες, κατά την επιστροφή τους από την Κολχίδα,
επέρασαν και από την Πραίνεστο[1]…
Το μαρτυρούν:
- αρχαίο ανάγλυφο με ρωμαϊκών χρόνων που απεικονίζει πλοίο γαλέρα[2], με τους Αργοναύτες που βρέθηκε στον ναό της Τύχης της Πραινεστού. Εκτίθεται στο Μουσείο Pius - Clementine (Museo Pio - Clementino) του Βατικανού,
και
Οι Αργοναύτες σε ανάγλυφο που βρέθηκε στην Πραίνεστο. |
Την Πραίνεστο ίδρυσε ο Καίκουλος[7], υιός
του θεού Ηφαίστου[8], εξ ου
και η ονομασία της (πυρ + εστία).
Την ενίσχυσε ο Τηλέγονος[9], υιός
του Οδυσσέας και της Κίρκης ή της Αφροδίτης. Και είτα και ο επώνυμος ήρωάς της,
Πραινεστός, υιός του Λατίνου (ιδρυτή του Λατίου, που ονομάτισε τους Λατίνους),
βασιλιάς και εγγονός του Οδυσσέα.[10] [Κατ’
άλλους, στους ιδρυτές της αναφέρεται και ο Έρουλος].
Αρχαιολογικά ευρήματα έχουν
φέρει στο φως τις λεγόμενες «πριγκηπικές ταφές» (τους τύμβους / Tomba Barberini
και Bernardini), από τις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ., στην ακμή της
πόλεως από την ελληνική[11] περίοδο
(8ος – 7ος αιώνας π.Χ.). Στην περίφημη «περόνη της
Πραινέστης» υπάρχει μια από τις αρχαιότερες επιγραφές της Ιταλικής χερσονήσου.
Ευρέθησαν ασημένια και αργυρόχρυσα
κύπελλα, χρυσά και κεχριμπαρένια κοσμήματα, μπρούντζινα και ελεφαντοστέινα, των
ελληνικής καταγωγής Ετρούσκων (αλλά και Καρχηδονίων, κ.ά.), χαλκά νομίσματα,
κλπ. Άλλα εισαγόμενα αντικείμενα από τις ταφές, δείχνουν ότι η Πραινεστός
συναλλασσόταν όχι μόνον με την Ετρουρία, αλλά και με την κυρίως Ελλάδα. Άξιο ιδιαιτέρας μνείας είναι και ένα θαυμάσιο ψηφιδωτό «αλεξανδρινού τοπίου», και επιγραφές.
Η αρχαία Πραίνεστος έκειτο επί
οχυροτάτης τοποθεσίας, στην κορυφή μιας αντηρίδος των Απεννίνων ορέων, και
εδέσποζε του λατινικού πεδίου. Ήταν εκ των πόλεων της Λατινικής Ομοσπονδίας, μητρόπολις
8 γειτονικών πόλεων, μετά την υπό της βασιλευομένης Ρώμης καταστροφή της Άλβας.
Σήμερα κείται κάτω από την σημερινή Παλεστρίνα[12] - 37
χλμ. ανατολικά της Ρώμης. Ο δρόμος που οδηγεί στην Ρώμη - λέγεται Via
Praenestina / Prenestina[13] - και
ξεκινά από την πύλη Πραινεστίνη / Prenestine και καταλήγει στην Πύλη Ματζόρε /
Porta Praenestina, μία από τις ανατολικές πύλες των Αυρηλιανών Τειχών της
αρχαίας Ρώμης. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το 1917 κοντά στην Βία
Πραινεστίνα ανακαλύφθηκε μία υπόγεια Νεοπυθαγόρεια Βασιλική (1ος αι. π.Χ.). Η
κάτοψη δείχνει τρεις ναούς και μία αψίδα.[14] Οι
θόλοι της ήταν διακοσμημένοι με λευκά γύψινα, που συμβολίζουν μάλλον τις
νεοπυθαγόρειες δοξασίες - η ακριβής σημασία των στοιχείων της διακόσμησης
παραμένει ακόμη αντικείμενο επιστημονικών συζητήσεων.
Στην περιοχή ευρέθη και
νεκρόπολη. Ανακαλύφθηκε το 2008 στην περιοχή Muracciola-Torresina.
Η Πραινεστός ήταν γενέτειρα
του σοφιστή Κλαύδιου Αιλιανού / Claudius Aelianus (175 – 235 μ.Χ.).
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος Περιήγσις" (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.5.2018.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Ayman Rashad Hafez Hussein «Die Finten im Boxen. Eine Untersuchung am
Beispiel der Olympischen Spiele Sydney 2000»., εκδ. Universität Göttingen. 2004.
- Chisholm Hugh (επιμ.)
Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα τ. 22 (11η έκδοση), Cambridge University Press.
- Farney G. D. «Ethnic Identity and Aristocratic Competition in Republican
Rome», εκδ. Cambridge University Press,
2007.
- Grimal P. «The Dictionary of Classical Mythology», εκδ. Wiley-Blackwell, 1996.
- Λεκάκης Γ. «Ολυμπιακοί Αγώνες»,
εκδ. Ερωδιός.
- Magoffin R. Van Deman «A Study of the Topography and Municipal History
of Praeneste», εκδ. General Books
LLC, 2010.
- Paschalis M. «Virgil's Aeneid: semantic relations and proper names», εκδ. Oxford University Press, 1997.
- Smith W. «Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology», Λονδίνο, 1873.
[1] Ή (το) Πραίνεστον, Πραινέστη / Πραινεστός > Praeneste.
Σχετικό τοπωνύμιο και η Πραίνετος, αρχαία εμπορική πολίχνη στην Βιθυνία της
Μικράς Ασίας – βλ. Γ. Λεκάκης «Αρχαίες πόλεις της Βιθυνίας».
[2] Bireme, «μπιρέμα»,
αρχαίο πολεμικό πλοίο, με δύο σειρές κωπηλατών, σε κάθε πλευρά.
[3] Πυξ (> μποξ) > πυγμή = ο γρόνθος > γροθιά > λατ. pugnus,
κλπ.
[4] Η ιστορία της πυγμαχίας ίσως είναι 7.000 χρόνων…
Αρχαιότερες παραστάσεις πυγμαχίας
έχουμε από το Ακρωτήρι της Θήρας Κυκλάδων (1650 π.Χ.)! Ολυμπιακό αγώνισμα από
το 688 π.Χ. (23α Ολύμπια). Πρώτος ολυμπιονίκης πυγμάχος ήταν ο
Ονόμαστος από την Σμύρνη – βλ. Γ. Λεκάκης «Ολυμπιακοί Αγώνες». Φημισμένος
πυγμάχος και ο Πολυδεύκης, υιός της Λήδας, αδελφός του Κάστορος, εις των Διοσκούρων.
Παραστάσεις πυγμαχίας βρίσκουμε και σε παναθηναϊκούς αμφορείς (λ.χ. 336 π.Χ.,
Βρετανικό Μουσείο). Αλλά στην Ρώμη, οι πυγμάχοι χρησιμοποιούσαν τον καιστό / κεστό,
μεταλλικά προστατευτικά για τα χέρια, και καρφιά με τα οποία πολλές φορές σκότωναν
τους αντιπάλους τους.
[5] Μέγας δερμάτινος σάκκος, πλήρης άμμου ή αλεύρου ή άλλης
ύλης για τα γυμνάσια, κατάλληλος για την άσκηση των πυγμάχων ή λογχομάχων (επείχε
θέση σώματος του αντιπάλου).
[6] Πεντάεθλον: δρόμος, άλμα, δίσκος, πάλη, πυγμή - την τελευχαία
αντικαθιστούσε ενίοτε το ακόντιο. Ιδού ο πεντάμετρος στίχος του Σιμωνίδου: «άλμα,
ποδωκείην, δίσκον, άκοντα, πάλην».
[7] Caeculus
/ Cecolo / Ceculus («μικρό
τυφλό αγόρι», caecus = τυφλός.
Υιός του Ηφαίστου, που «γεννήθηκε
ανάμεσα στα αγροτικά κοπάδια και βρέθηκε πάνω σε μια εστία»!
Σημαντικός στην λατινική
θρησκεία. Ανιψιός δύο θεϊκών δίδυμων (*) αδελφών (divi fratres, των Depidii ή
Digidii < Διπίδης < Δυο παιδιά). Είχε μια μικρότερη αδερφή. Μια μέρα που
καθόταν δίπλα στην εστία, καθώς σφυρηλατούσε ο θεός, μια σπίθα έπεσε επάνω της
και «εμποτίστηκε» από αυτήν. Όταν εγεννήθη το παιδί, το εξέθεσαν κοντά στον ναό
του Διός, όπου και βρέθηκε, ξαπλωμένο δίπλα σε μια εστία με φωτιά, από ιέρειες
του ναού ή μια ομάδα παρθένων κοριτσιών (κατά μια εκδοχή, αυτά τα κορίτσια ήταν
και αδελφές των Διπιδίων), που είχαν έρθει να πάρουν νερό από μια κοντινή πηγή.
Το βρήκαν στην μέση μιας φωτιάς και γι' αυτό νόμιζαν ότι ήταν γιος του Ηφαίστου.
Κατ’ άλλην εκδοχή, οι ιέρειες τον βρήκαν σχεδόν νεκρό από το κρύο, και τον πήγαν
να τον ζεστάνουν, κοντά σε μια μεγάλη φωτιά, γι’ αυτό ελεγαν ότι χρωστούσε την
ζωή του στον Ήφαιστο. Κατ’ άλλην εκδοχή, τα κορίτσια πήγαν το παιδί στους
θείους του, τους Διπίδιους, που το μεγάλωσαν.
Όταν ο Καίκουλος εξέφρασε
αμφιβολίες για την θεϊκή καταγωγή του, στην θέση του άναψε ξαφνικά μια
πυρκαγια, από την οποία όμως δεν έπαθε τίποτε. Έδειχνε, επίσης, και μια μαεστρία
στην φωτιά ξεκινώντας της και σβήνοντάς την κατά βούλησίν του! Ο καπνός, όμως,
κατέστρεψε τα μάτια του, τα οποία παρέμειναν μικρότερα από το κανονικό, εξ ου
και το όνομά του («μικρός τυφλός»).
Πέρασε τα παιδικά του
χρόνια ανάμεσα σε βοσκούς. Μόλις ενηλικιώθηκε, ο Καίκουλος έγινε επί κεφαλής
στρατευματος ληστών, αλλά, σύντομα κουρασμένος από αυτό το είδος ζωής, ίδρυσε
μια πόλη στο αρχαίο Λάτιο, την οποία ονόμασε Πραινέστη, στην μνήμη της μητέρας
του, Πραινέστης, και έγινε βασιλιάς της, με την βοήθεια του πατέρα του Ηφαίστου.
Μαζί με τους οπαδούς του
θεού Άρη (**) και σύμμαχος του Τύρνου, πολέμησε ηρωικά κατά του Αινεία και των
Τρώων, αλλά σκοτώθηκε από τον Αινεία.
Ο Καίκουλος ήταν ο
επώνυμος πρόγονος του ρωμαϊκού γένους Καικιλίων / Caecilia, και του γένους
των Καισίων / Caesia.
ΠΗΓΗ: Βιργλίος, 7ο
«Αινειάδας», Κάτων «Origines».
(*) Οι δίδυμοι παίζουν
σημαντικό ρόλο τις θρησκείες - ver sacrum – βλ. Διόσκουροι, Ρωμύλος και Ρέμος,
ιδρυτές της Ρώμης, Άβελ και Κάιν, κλπ.
(**) Άρης > Mars, μαρσοί, Marsi, Marso, λαός ιερής / θεϊκής προέλευσης - σχετίζονται πολύ με την ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ - βλ. Γ. Λεκάκης "Σαμοθράκη, ιερά νήσος" - > Mamerte, Martis > Mors > γερμ. Marser (φυλή, στην δυτική Γερμανία, 1ου αιώνα π.Χ. - 1ου αιώνα μ.Χ., μεταξύ των ποταμών Ρήνου, Ρόερ και Λίπε.
[8] Βλ. Κάτων, Βιργίλιος (Αιν. 7ο), Σολίνος
και ο Μάρκος Βέρριος Φλάκκος [Marcus Verrius Flaccus (55 π.Χ – 20 μ.Χ.) απελυθέρος
Ρωμαίος γραμματικός και διδάσκαλος. Στην Πραινέστη ειδικώς ανηγέρθη άγαλμα προς
τιμήν του, σε μαρμάρινη εσοχή, με επιγραφές από το έργο του «Εορτές της
Πραινέστης» / Fasti Praenestini. Θραύσματα αυτού ανακαλύφθηκαν το 1771, σε
χριστιανικό κτήριο της περιοχής! Στον σωζόμενο πίνακα του Ημερολογίου της
Πραινέστης (από το παραπάνω έργο), περιέχονται οι μήνες Ιανουάριος, Μάρτιος,
Απρίλιος, Δεκέμβριος και ένα μέρος του Φεβρουαρίου, με τις εορτές τους (Vinalia,
Robigalia, κ.ά.].
[9] Ο Τηλέγονος / Telegonus μνημονεύεται και ως ιδρυτής της πόλεως Τούσκουλο, στα
νοτιοανατολικά της Ρώμης. Οι Λατίνοι ποιητές αναφέρουν τα τείχη της ως «τείχη
του Τηλεγόνου» (βλ. Προπέρτιος, 2.32) ή «Κίρκεια τείχη».
[10] Βλ. Στράβων, Ps. - Plut. parall.
min. 41 B (= mor. 316A), FGrHist 831 F2, Solin. 2,9, Mart. Cap. 6,642, Στεφ. Βυζ.
[11] Επισήμως την λένε «Ανατολίτικη» περίοδο.
[12] Praenestina < Πραινεστίνα (παραφθορά). Ως
Palestrina, στα ερείπια του ιερού της Τύχης αναφέρεται, για πρώτη φορά, το 728
μ.Χ.
[13] Επέκταση της αρχαίας οδού Βία Γαβιάνα, από τους
Γάβιους (Gabii). Επί της οδού σώζονται ωραιότατες καλά διατηρημένες αρχαίες
γέφυρες, όπως η 7τοξη Πόντε ντι Νόνα (η ωραιότερη αρχαία γέφυρα της Ρώμης) και
η μονότοξη γέφυρα, Πόντε Αμάτο, κ.ά.
[14] Σχέδιο που προσομοιάζει αυτό που άρχισε να
υιοθετείται στις χριστιανικές βασιλικές κατά τον 4ο αι. μ.Χ.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook