Η «ρωμαϊκή» τήβεννος είναι αρχαίο ένδυμα των Τημενιδών Άργους – Οι Αρκάδες το πήγαν στην Ρώμη - του Γ. Λεκάκη

Η «ρωμαϊκή» τήβεννος

είναι αρχαίο ένδυμα

των Τημενιδών Άργους

Οι Αρκάδες το πήγαν στην Ρώμη

Του Γιώργου Λεκάκη

Η τήβεννος (> tebennos > toga / τόγκα / touɡe)[1] ήταν διακριτικό υφασμάτινο (μάλλινο) ένδυμα στην αρχαία Ρώμη, μήκους 3 - 6 μ.

Η τήβεννος ήταν ένα αρκαδικό ένδυμα, που εφευρέθηκε και επήρε το όνομά του από τον Ηρακλείδη Τήμενο, γενάρχη των Τημενιδών, υιό του Αριστομάχου. Αυτός ήταν αρχηγός της γ΄ καθόδου των Ηρακλειδών, που οχυρώνοντας στρατηγική θέση παρά την Λέρνη Αργολίδος, ενίκησε τον βασιλιά των Αχαιών, Τισαμενό, και ανάγκασε τους Αχαιούς να φύγουν από την Αργολίδα. Κατόπιν οι τρεις αδελφοί (Τήμενος, Κρεσφόντης και Αριστόδημος) εμοίρασαν την νότιο Πελοπόννησο:

        - Ο Τήμενος επήρε το Άργος (έγινε ο πρώτος νομοθέτης του),

        - ο Κρεσφόντης (με δόλο) την Μεσσηνία

και

        - τα παιδιά του νεκρού Αριστοδήμου (Ευρυσθένης και Προκλης), την Λακωνική.

Έτσι συνδέονται συγγενικά Αργείοι, Μεσσήνιοι, Λάκωνες…

ΔΕΙΤΕ την ομιλία του Γ. Λεκάκη για τους ΤΗΜΕΝΙΔΕΣ, ΕΔΩ.

Η τήβεννος μεταφέρθηκε στην Ιταλία με τον αποικισμό των Αρκάδων στην χώρα του Αρκά Ίταλου, τουλάχιστον από την εποχή της μυκηναϊκής Ελλάδος.

Το όνομά της ευρίσκεται και ετυμολογείται και στα μυκηναϊκά ελληνικά, ως te-pa (= βαρύ μάλλινο ένδυμα ή ύφασμα > «τόπι» υφάσματος) – βλ. Emilio Peruzzi.

Σκηνή αρχαίας θυσίας - εκατόμβης
(αγελάδος, προβάτου, χοίρου).
Αρχικώς ήταν εορτή των Πελοποννησίων, κυρίως των Λακώνων.
Στα δεξιά, ο "εορτάζων" ενδεδυμένος με τήβεννο
και καλυμμένο το κεφάλι του,
σύμφωνα με την θρησκευτική επιταγή.
Ο άνδρας που τον ακολουθεί φορά κανονικά την τήβεννο,
αλλά αφήνει ακάλυπτο τον δεξιό ώμο.

Την φορούσαν τυλιγμένη γύρω από το σώμα. Και γενικά την φορούσαν επάνω από τον χιτώνα. Αρχικώς φορέθηκε και από τα δύο φύλα. Καθώς οι Ρωμαίες υιοθέτησαν σταδιακά την στόλα / stola (< στολή, στολίδι, κλπ.), η τήβεννος έγινε επίσημη ένδυση για τους άνδρες Ρωμαίους πολίτες και στρατιωτικούς. Εξαίρεση οι γυναίκες – πόρνες. Μετά τον 2^ο αιώνα π.Χ., η τήβεννος φοριόταν αποκλειστικώς από άνδρες. Μόνον Ρωμαίοι πολίτες είχαν το δικαίωμα να την φορούν.

Κατά την ρωμαϊκή παράδοση, ήταν το αγαπημένο φόρεμα του Ρωμύλου, του ιδρυτού της Ρώμης.

Αλλά κατάγεται από το ελληνικό «έγκυκλον» («κυκλικό ένδυμα») που ήταν παρόμοιο σε σχήμα. Αλλά ποτέ δεν απέκτησε την ίδια σημασία, ως διακριτικό σήμα ιθαγενείας.

Στην ενετοκρατούμενη Ελλάδα οι Έλληνες ράφτες των Ενετών στρατιωτών ονομάζονταν τόγγες. Αυτοί έραβαν τις στολές τους. Εξ αυτών το επαγγελματώνυμο Τόγκας, Τόγιας / Τόγιος, Τογκίτσας, Τόγας, κλπ.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος Περιήγησις». Γ. Λεκάκης «Παραδοσιακές Φορεσιές». Γ. Λεκάκης «Λεξικό των Παραδόσεων». Γ. Λεκάκης «Λακώνων Γη». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2018.

    - Artemidorus «The Interpretation of Dreams», μτφρ. M. Hammond εκδ. Oxford University Press, 2020.

    - Cleland L. «Clothing, Greece and Rome» στο Bagnall, Roger S., Brodersen Kai, Champion Craige B. Erskine Andrew, Huebner Sabine R. (επιμ.) «The Encyclopedia of Ancient History», εκδ. Blackwell Publishing Limited, Malden, MA, 2013.

    - Edwards C. «Unspeakable Professions: Public Performance and Prostitution in Ancient Rome», στο Hallett, P. J., Skinner, B. M. (επιμ.) «Roman Sexualities», εκδ. Princeton University Press, Princeton, NJ, 1997.

    - Peruzzi Em. «Mycenaeans in Early Latium», εκδ. dell'Ateneo & Bizzarri, Ρώμη, 1980.

    -  Vout C. «The Myth of the Toga: Understanding the History of Roman Dress, Greece & Rome», 43 (2): 204–220. doi:10.1093/gr/43.2.204, JSTOR 643096, 1996.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

---

[1] βλ. «Ονειροκριτικά» του μάντη – ονειροκρίτη του 2^ου αιώνα μ.Χ. Αρτεμίδωρου Δαλδιανού ή Ονειροκριτικού, υιού του Φωκά. Ο Αρτεμίδωρος εταξείδευσε στην Ιταλία για να συγκεντρώσει την λαϊκή σοφία. Εκεί συνάντησε πολλούς «πυθαγοριστές, φυσιογνωμικούς, αστραγαλομάντεις, τυρομάντεις, κοσκινομάντεις, μορφοσκόπους, χειροσκόπους, λεκανομάντεις, νεκρομάντεις»…

Ήταν γνωστός ερμηνευτής ονείρων, που έζησε στην Έφεσο. Η προσωνυμία Δαλδιανός προκύπτει από την Δάλδη, μια πόλη στα σύνορα Μυσίας - Φρυγίας - Λυδίας, από την οποία καταγόταν η μητέρα του. Η Δάλδις εξέδωσε νόμισμα (επί αυτοκράτορος Σεπτίμιου Σεβήρου, 193 - 211 μ.Χ.), με αναφορά στον Αρτεμίδωρο, με παράσταση του Απόλλωνα και Κυβέλης στην άλλη όψη.

Έγραψε «Ονειροκριτικά» (5 τόμοι, αφιερωμένοι στον ρήτορα Κάσσιο Μάξιμο), «Φιλάληθες» ή «Ενόδιον», «Οιωνοσκοπικά» και «Χειροσκοπικά».

Και ο υιός του, επίσης Αρτεμίδωρος, άσκησε την τέχνη του πατέρα του.

Το έργο του Αρτεμιδώρου ήταν πολύ δημοφιλές έως και κατά τον Μεσαίωνα, αλλά και αργότερα, ενώ σώθηκε σε αρκετά χειρόγραφα, από τον 11^ο - 16^ο αι.

Επηρέασε σημαντικά τον Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ και τον Φρόυντ.

ΠΗΓΗ: Λεξ, ΣΟΥΔΑ, άρθρο του Γ. Σεφέρη «Γλώσσες στον Αρτεμίδωρο τον Δαλδιανό», 1970. Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μικρά Ασία».

ρωμαικη τεβεννος αρχαιο ενδυμα Τημενιδες αργους αρχαιοι Αρκαδες Ρωμη τηβενος tebennos > toga / τογκα / touɡe διακριτικο υφασματινο μαλλινο αρκαδικο ενδυμασια, εφευρεση Ηρακλειδης Τημενος, γεναρχης Τημενιδων, Αριστομαχος αρχηγος 3η γ καθοδος των Ηρακλειδων, οχυρο στρατηγικη θεση Λερνη Αργολιδος, Αργολιδας Αργολις Αργολιδα βασιλιας των Αχαιων, αχαιοι Τισαμενος, Αχαια αδελφια Κρεσφοντης Αριστοδημος μοιρασια νοτια νοτιος Πελοποννησος αργος πρωτος νομοθετης δολος Μεσσηνια Ευρυσθενης και Προκλης Λακωνικη Αργειοι, Μεσσηνιοι, Λακωνες Ιταλια αποικισμος Αρκας ιταλος μυκηναικη Ελλαδα ονομα ετυμολογια μυκηναικα ελληνικα, tepa βαρυ μαλλι υφασμα τεπα τοπι υφασματος φορεσια σωμα χιτωνας χιτων φυλα Ρωμαια στολα / stola στολη, στολιδι επισημη ενδυση ανδρες Ρωμαιοι πολιτες και στρατιωτικοι Εξαιρεση γυναικες – πορνες 2ος αιωνας πΧ ανδρας Ρωμαιος πολιτης δικαιωμα παραδοση, φορεμα Ρωμυλος, ιδρυτης ελληνικο εγκυκλον κυκλικο ενδυμα διακριτικο σημα ιθαγενεια κυκλος εγκυκλο ενετοκρατουμενη Ελλαδα βενετια ελληνες ραφτης Ενετος τρατιωτες τογγας ραπτης στολες επαγγελματωνυμο Τογκας, Τογιας, Τογκιτσας, Τογας, επαγγελματωνυμικα Παραδοσιακες Φορεσιες Παραδοσεις μυκηναι μυκηνες Ονειροκριτικα μαντης μαντεια ονειροκριτης μαντικη μΧ Αρτεμιδωρος Δαλδιανος Ονειροκριτικος Φωκας λαικη σοφια πυθαγοριστης, φυσιογνωμικος, αστραγαλομαντης, τυρομαντη, κοσκινομαντης, μορφοσκοπος, χειροσκοπος, λεκανομαντης, νεκρομαντης πυθαγορισμος, φυσιογνωμικη, αστραγαλομαντεια, τυρομαντεια, κοσκινομαντεια, μορφοσκοπια, χειροσκοπεια, λεκανομαντεια, νεκρομαντεια πυθαγορας, φυσιογνωμιστης, αστραγαλομαντια, τυρομαντια, κοσκινομαντια, μορφοσκοπεια, χειροσκοπια, λεκανομαντια, νεκρομαντια, φυσιογνωμια, αστραγαλος μαντικη, τυρι κοσκινο μορφη χερι λεκανη νεκρος φυσιογνωμισμος, αστραγαλομαντικη, τυρομαντικη, κοσκινομαντικη, μορφοσκοπικη, χειροσκοπικη, λεκανομαντικη, νεκρομαντικη τεχνη ερμηνευτης ονειρων, Εφεσος προσωνυμια Δαλδη πολη Μυσια - Φρυγια Λυδια Δαλδις νομισμα αυτοκρατορας Σεπτιμιος Σεβηρος, 193 - 211 παρασταση θεος Απολλωνας απολλων Κυβελη Ονειροκριτικη τομοι, βιβλια ρητωρ ρητορας Κασσιος Μαξιμος Φιληληθες Ενοδιον ενοδιο Οιωνοσκοπικα οιωνος Χειροσκοπικα Μεσαιωνας, χειρογραφα, 11ος - 16ος Γιουνγκ φροιντ Φρουντ Λεξικο ΣΟΥΔΑ, Σεφερης Γλωσσες γλωσσα αρχαια θυσια εκατομβη αγελαδα, προβατο, χοιρος αγελας γουρουνι εορτη γιορτη Πελοποννησιοι Λακωνια δεξια, εορταζων καλυμμενο κεφαλι θρησκεια ακαλυπτος δεξιος ωμος τογιος abolla αμβολλη αιολικα αμβολλα αναβολη εριουχος χλαμυς εριο χλαμυδα εριον μαλλινη μαλλι στρατιωτικο φιλοσοφικο ιματιο στρατιωτης vestis militaris πολιτης στωικος φιλοσοφος στωικοι φιλοσοφοι ρωμη στωικη φιλοσοφια pallium philosophicum παλλιουμ παλιουμ κυνικοι κυνικος κυνικη ενδυμασια

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ