Ο ΕΡΜΗΣ, ο υψηλότερος των θεών, ως θεός του ΕΡΩΤΟΣ και οι υιοί του: ΠΑΝ και ΕΡΜΑΦΡΟΔΙΤΟΣ - του Γ. Λεκάκη

Ο ΕΡΜΗΣ,

ο υψηλότερος των θεών,

ως θεός του ΕΡΩΤΟΣ

Και οι υιοί του:

ΠΑΝ και ΕΡΜΑΦΡΟΔΙΤΟΣ

Του Γιώργου Λεκάκη

Ανδρικό αιδοίον, από κράμα χαλκού, με αφιέρωση στον Ερμή.

Φέρει επιγραφή στα ελληνικά, σε τρεις γραμμές:

ΕΡΜΗϹ / ΘΕWV / ΝΙϹΤW

ΕΡΜΗΣ / ΘΕΩΝ / ΝΙΣΤΩ

«Στον Ερμή θεών υψηλότερο».

Διαστάσεις: 6,2 x 5 x 2,7 εκατ.

Έργο τέχνης του 2^ου / 3^ου αιώνα

Αναπαραγωγές μελών του σώματος προσφέρθηκαν ως αναθήματα σε ιερά ως ex voto για μια κάποια χάρη που λαμβανόταν. Επίσης αντίγραφα από μέρη του σώματος προσφέρονταν σε ιαματικά ιερά, για να ευχαριστήσουν έναν θεό, που θεράπευσε το άκρο, το όργανο ή το μέλος που απεικονίζεται. (Η πρακτική συνεχίστηκε και συνεχίζεται και επί χριστιανισμού, με τα τάματα - βλ. Γ. Λεκάκης "Τάματα και Αναθήματα"). Αυτά τα ανατομικά ex voto περιλαμβάνουν λεπτομερείς αναπαραστάσεις εσωτερικών οργάνων, όπως οι μήτρες και τα έντερα.

(Οι Ρωμαίοι φορούσαν συχνά φυλαχτά σε σχήμα φαλλού για να διώξουν το «κακό μάτι»).

Παρόμοια αναθήματα θα δείτε και στο Βρετανικό Μουσείο Λονδίνου (αρ. 1814.0704.1256) και στο Staatliche Museen Βερολίνου (inv. nos. Fr. 1341) και Misc. 7464.

Το αρχαίο ελληνικό ανάθημα ευρίσκεται στο Harvard Art Museums, του Cambridge των Η.Π.Α. (αρ. 2012.1.131), προερχόμενο από τον Οίκο Δημοπρασιών Sotheby's (Antiquities Auction, ΝΥ, 21-22.11.1985, Sale 5398, αρ, 267), απ’ όπου επωλήθη στο «The Alice Corinne McDaniel Collection» (Department of the Classics, Harvard University (1985-2012), απ΄ όπου μεταφέρθηκε στο προαναφερθέν Harvard Art Museums, το 2012.

Το συγκεκριμένο αιδοίον θα είχε καρφωθεί, ίσως σε τοίχο σπιτιού, για «καλή τύχη», καλή αναπαραγωγή, καλή ερωτική ζωή, μιας και ο ΕΡΩΣ, έχει την ίδια ρίζα με τον ΕΡΜΗ, και ο ΕΡΜΗΣ εμπεριέχεται στο ΣΠΕΡΜΑ[1], στην ΘΕΡΜΗ, στην ΕΡΜΗΝΕΙΑ, το ΕΡΓΟΝ και την ΕΡΓΑΣΙΑ. Οι κατ’ εξοχήν ερωτικές Νύμφες, ήταν συγγενείς του Ερμού, ο οποίος ήταν υιός της νύμφης Μαίας[2]. Οι νύμφες υμνούσαν με τα τραγούδια τους τον Πάνα[3] και τον Ερμή, τους οποίους καλούσαν έτσι στα σπήλαια για ερωτική συνεύρεση, μαζί με τους Σειληνούς…

Στην παραδοσιακή ελληνική μυθολογία, ο Ερμής, ήταν θεός των ορίων και της ανταλλαγής, ο αγγελιαφόρος θεός. Αυτός που φέρνει τα μηνύματα. Για να υπάρξει έρως πρέπει να υπάρξει μήνυμα. Θεωρείται φαλλική θεότητα. Ο φαλλός πέμπει το μήνυμα - είναι πομπός. Η μήτρα το (συλ)λαμβάνει - είναι δέκτης. Ήταν κοινές και πολλές σε δημόσια θέα οι παραστάσεις του (οι δε κολώνες με σκαλισμένο φαλλό λέγονταν ερμές / ερμαϊκές στήλες). Ήταν ένας θεός της γονιμότητας, λοιπόν. Λόγω της κινητικότητάς του και κυρίως μεταξύ αντιθέτων (όπως λ.χ. έμπορος / πελάτης), θεωρήθηκε εκτός από τους θεούς του εμπορίου και της κοινωνικής συναναστροφής, θεός της ερωτικής επαφής, των παιχνιδιών, της καλής τύχης, της γονιμότητας (ζώων και ανθρώπων).

Ο Ερμής έδωσε στην πρώτη γυναίκα «αδιάντροπο μυαλό και δόλια φύση» (67–8), την δύναμη του λόγου, βάζοντας μέσα της «ψέματα και πονηρές λέξεις» (77–80), και της έδωσε όνομα: Πανδώρα [«Όλη Δώρα»] (81–2).[4]

Στην πόλη των Αθηνών[5], ένα άγαλμα του θεού Ερμού, με υπερβολικά μεγάλο πέος στεκόταν έξω από την κύρια πύλη της[6]. Η 4^η ημέρα κάθε μηνός στην Αθήνα ήταν ιερή για τον Ηρακλή, τον Ερμή, την Αφροδίτη και τον Έρωτα, ο οποίος εν Αθήναις συλλατρευόταν με την θεά Αφροδίτη. Η ιερά ερωτική τριάδα (Έρως – Ηρακλής - Ερμής), έδινε ιδιότητες (ομορφιά, πίστη, δύναμη και ευγλωττία*), στους άνδρες εραστές.

Επίσης, ο Ερμαφρόδιτος ήταν παιδί της Αφροδίτης και του Ερμού. Εγεννήθη ένα εξαιρετικά όμορφο αγόρι, το οποίο η ναϊάς Σαλμακίς προσπάθησε να του κάνει έρωτα, και προσευχήθηκε να ενωθεί μαζί του για πάντα. Οι θεοί, απαντώντας στην προσευχή της, ένωσαν τις δύο μορφές τους σε μία! Και τον μεταμόρφωσαν σε δίφυλο[7] ον, που έκτοτε φέρει το όνομα των γονέων του: Ερμαφρόδιτος (Ερμής + Αφροδίτη). Έγινε ένας από τους θεούς του Έρωτα, για τους Έλληνες. Ως δισέγγονο του Άτλαντος αποκαλείτο και Ατλαντιάδης. Έγινε σύμβολο του ανδρόγυνου ή της θηλυκότητας. Απεικονιζόταν στην ελληνική και ελληνορωμαϊκή τέχνη ως γυναικεία φιγούρα με ανδρικά γεννητικά όργανα.[8]

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Το λεξικό των συμβόλων». Γ. Λεκάκης «Τάματα και Αναθήματα». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.7.2013.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- Conner R. P., Sparks D. H., Sparks M. «Cassell's Encyclopedia of Queer Myth, Symbol and Spirit», Cassell, 1998.

- Mikalson J. D. «The Sacred and Civil Calendar of the Athenian Year», εκδ. Princeton University Press, 2015.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Σπέρμα < ρ. σπέρχομαι, έρχομαι ορμητικά, τρέχω με ορμή.

[2] κόρη του Άτλαντος.

[3] Άλλωστε η Αρκάδισσα νύμφη Πηνελόπεια, αγαπήθηκε πολύ από τον Ερμή. Αυτός συνευρέθη μαζί της, με την μορφή τράγου, με αποτέλεσμα ο γιος τους, ο θεός Παν, να έχει πόδια κατσίκας! – βλ. Λουκιανού «Διάλογοι Θεών», 2. Συχνάκις δε ο Παν απεικονιζόταν ιθύφαλλος ή να έχει έναν υπερβολικό όρθιο φαλλό.

[4] Βλ. Ησίοδος «Έργα και Ημέραι».

[5] Και στην Αλεξάνδρεια το 275 π.Χ.

[6] Kim Won Whe «History and Cultural Perspective», στο Park, Nam Cheol, Moon, Du Geon, Kim, Sae Woong (επιμ.). Penile Augmentation, Βερολίνο και Χαϊδελβέργη, εκδ. Springer, 2016.

[7] Η ιδέα ενός πρωτόγονου όντος, που ένωνε και τις δύο αρχές, δεν είναι πρωτόγνωρη. Αποδίδεται επίσης και στον Διόνυσο και τον Πρίαπο. Η ένωση σε ένα ον, των δύο αρχών γέννησης και σύλληψης, δηλώνει εκτεταμένες γονιμοποιητικές και παραγωγικές δυνάμεις.

[8] Βλ. Οβίδιος και J. G. Frazer «Fastorum libri sex: the Fasti of Ovid», εκδ. Macmillan and Company, 1929

(*) Λέγω, έλεγον, λέξω, ερώ > έρως.

θεος ΕΡΜΗΣ, υψηλοτερος των θεων, ΕΡΩΤΟΣ υιος ΠΑΝ και ΕΡΜΑΦΡΟΔΙΤΟΣ ανδρικο αιδοιον, κραμα χαλκος αφιερωση στον Ερμη επιγραφη ελληνικα ΕΡΜΗϹ / ΘΕWV / ΝΙϹΤW ΝΙΣΤΩ εργο τεχνης 2ος / 3ος αιωνας αναπαραγωγη μελος του σωματος προσφορα αναθημα ιερο ιερον ex voto χαρη αντιγραφο μερος σωμα ιαματικο ευχαριστια θεραπεια ιαση ακρο, οργανο χριστιανισμος ταμα ανατομικο αναπαρασταση εσωτερικο μητρα εντερο Ρωμαιοι φυλαχτο φυλακτο σχημα φαλλος αποτροπαικο κακο ματι αναθηματα Βρετανικο Μουσειο Λονδινο Βερολινο αρχαιο ελληνικο χαρβαρντ Harvard Art Museums, καιμπριτζ Cambridge ΗΠΑ Οικος Δημοπρασια σοθμπι Sotheby's Antiquities Auction, Νεα Υορκη, 1985 συλλογη Alice Corinne McDaniel Collection 1985 2012 αιδοιον τοιχος σπιτι καλη τυχη αναπαραγωγη ερωτικη ζωη, ΕΡΩΣ, ΣΠΕΡΜΑ ΘΕΡΜΗ θερμοκρασια ΕΡΜΗΝΕΙΑ εργο εργον εργασια ερωτικες Νυμφες, νυμφη Μαια υμνος τραγουδι Πανας σπηλαιο συνευρεση, Σειληνος ελληνικη μυθολογια, οριο ανταλλαγη αγγελιαφορος αγγελια μηνυματα φαλλικη θεοτητα μηνυμα δημοσια θεα παρασταση κολωνα στηλη σκαλισμενος ερμη ερμες ερμαι γονιμοτητα, κινητικοτητα αντιθετα εμπορος / πελατης εμποριο κοινωνικη συναναστροφη ερωτικη επαφη, παιχνιδι καλητυχη ζωο και ανθρωπος παιγνιδι πρωτη γυναικα αδιαντροπο μυαλο δολια φυση δυναμη λογος ψεματα ψεμα πονηρη λεξη πονηρια Πανδωρα Δωρο Αθηνα αγαλμα Ερμού, υπερβολικα μεγαλο πεος πυλη τεταρτη 4η ημερα μερα μηνος μηνας ιερη Ηρακλης Αφροδιτη ερωτας, ιερα αγια ερωτικη τριαδα τριας ιδιοτητα ομορφια, πιστη, δυναμη ευγλωττια ανδρας εραστης λεξω ερω Ερμαφροδιτος παιδι ομορφο αγορι, ναιας ναιαδα ναιαδες Σαλμακις Σαλμακιδα προσευχη για παντα θεοι μορφες μεταμορφωση διφυλο ον, ονομα γονεις θεοι ελληνες δισεγγονο ατλαντας Ατλαντιαδης συμβολο ανδρογυνο θηλυκοτητα ελληνικήη ελληνορωμαικη τεχνη γυναικεια φιγουραανδρικα γεννητικα οργανα συμβολα σπερχομαι, ερχομαι ορμητικα, τρεχω με ορμη ατλας Αρκαδισσα αρκαδιανη Πηνελοπεια, αγαπη μορφη τραγος ποδι ποδια κατσικα αιγα λουκιανος διαλογοι Θεων ιθυφαλλος υπερβολικος ορθιος φαλλος Ησιοδος εργα και Ημεραι Αλεξανδρεια αιγυπτου 275 πΧ ιδεα πρωτογονο οντα ενωση φυλα, Διονυσος Πριαπος ενα ον, δυο αρχες γεννηση και συλληψη γονιμοποιητικη παραγωγικη δυναμη Οβιδιος ερμαικες στηλες ερμαικες στηλη

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ