Η ΣΕΙΡΗΝΑ, που επαναπατρίσθηκε από το Μουσείο Getty στην Ιταλία, χάρη στο ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΠΟΔΙ της! Σχέση με Φιλοκτήτη και Ορφικά! - του Γ. Λεκάκη

Η ΣΕΙΡΗΝΑ, που επαναπατρίσθηκε
από το Μουσείο Getty
στην Ιταλία,
χάρη στο ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΠΟΔΙ της!
Σχέση με Φιλοκτήτη και Ορφικά! 

Αυτός είναι ένας χάλκινος ασκός, από την Μεγάλη Ελλάδα, σε σχήμα σειρήνας[1], με πόλο, η οποία κρατά ένα ρόδι[2] και έναν επτακάλαμο αυλό (σύριγγα του Πανός)[3]. Στην λαβή του φέρει την ψυχή του νεκρού…

Ευρέθη στην νεκρόπολη του οροπεδίου Murgie[4] του Στρογγολίου[5] (αρχαία Πετέλεια[6], που ίδρυσε ο διάσημος Θεσσαλός τοξότης, Φιλοκτήτης - ΔΕΙΤΕ την ομιλία του Γ. Λεκάκη για τον ΦΙΛΟΚΤΗΤΗ, ΕΔΩ - μετά την επιστροφή του από την Τροία)[7], στην περιοχή Κρότωνος, όπου παρήχθη σε τοπικό εργαστήριο στην Ιώνια Καλαβρία της Μεγάλης Ελλάδος το 470 - 460 π.Χ.

Ευρίσκετο στο Μουσείο J. P. Getty, Καλιφόρνια, Η.Π.Α.

Αλλά, ο Maurizio Fiorilli ξανα-ανακάλυψε τον ασκό στο Μουσείο J. Paul Getty στο Μαλιμπού της Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον διευθυντή του μουσείου δεν θα επιστρεφόταν. Όμως ο δικηγόρος εγνώριζε ένα ελάττωμα του ευρήματος: Το ένα από τα δύο πόδια της Σειρήνας, είχε σπάσει κατά την διάρκεια της ανασκαφής και το απέδειξε με μια φωτογραφία Polaroid που τραβήχτηκε από τους ληστές των ταφών της περιοχής… - ΔΙΑΒΑΣΤΕ: J. Felch "A twist in Getty Museum’s Italian court saga", LA Times, 14.1.2010. 

Έτσι το εύρημα ταυτίστηκε και επέστρεψε στην Ιταλία…

Και σήμερα ευρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο του Κρότωνα, στην Καλαβρία, της νότιας Ιταλίας…

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.1.2010.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Οι Σειρήνες ήταν υπεράνθρωπες οντότητες, υβριδικά πλάσματα, μισές γυναίκες και μισές πουλί. Ήταν κόρες της Γης και υπηρέτριες της Περσεφόνης, της κυρίας του Άδη, που σύμφωνα με την παράδοση ζούσε στο κατώφλι του Κάτω Κόσμου. Καλούνταν να απαλύνουν τον πόνο της κάθε οικογένειας, με το τραγούδι τους, ενώνοντας τους θρήνους της οικογένειας, με την μελωδία τους, για να διευκολύνουν την μετάβαση του θανόντος στην νέα του ιδιότητα… Σε περίπτωση δε θανάτων βρεφών έπαιρναν τον ρόλο των «νοσοκόμων» των νεογνών, που κατά τα άλλα έπαιζαν οι κύριες θεές του Ολύμπιου. Εξέλιξή τους στην ελληνική λαϊκή παράδοση είναι οι γοργόνες…

[2] Το ρόδι, ο κατ’ εξοχήν «κολασμένος» καρπός, που υπονοεί τις έννοιες της γονιμότητος και της αναγεννήσεως.

[3] Η σύριγξ ή αυλός του Πανός, του θεού των Αρκάδων, είναι μια μεταφορά των επτά σωλήνων, με τους επτά περιπλανώμενους (πλανήτες) της αρχαίας αστρονομίας. Η σύριγξ αναφέρεται στον υπεραισθητό κόσμο και συγκεκριμένα στην ουράνια αρμονία των επτά ήχων, που συνθέτουν την οκτάβα, δηλαδή την τέλεια αρμονία / συμφωνία. 

Μια περιγραφή με ήχους και εικόνες της γνωστής ελληνικής ορφικής επωδού «Είμαι γιος της Γης και του Έναστρου Ουρανού...».

[4] Από την ίδια περιοχή προέρχεται και ένας σφαιρικός κορινθιακός αρύβαλλος, που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 7^ου αιώνα π.Χ., ο οποίος έχει επίσης ένα πουλί με ανθρώπινο σώμα (Σειρήνα) και ένα αλάβαστρο, επίσης κορινθιακή κατασκευή, του πρώτου τρίτου του 6^ου αιώνα πΧ με πτερωτό γρύπα, ένα φανταστικό - συμβολικό ζώο χαρακτηριστικό της ελληνικής μυθολογίας - κεραμικής. Από την αρχαϊκή εποχή, στο Murgie ευρέθησαν αναθήματα και υλικά θραύσματα που υποδηλώνουν ότι ο τόπος ήταν έδρα λατρειών της ελληνικής παραδόσεως. Όπως λ.χ. ένα σώμα ενός αγαλματιδίου της θεάς Νίκης, που τρέχει με ιμάτιο, που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 6^ου αιώνα πΧ.

[5] Μετά την καταστροφή της αχαϊκής πόλεως Σιβάρεως (510 π.Χ.) από τον Κρότωνα, η επικράτεια του Στρογγολίου ευρίσκεται υπό την επιρροή της πόλεως του Πυθαγόρα, ο οποίος έφτασε εδώ από την Σάμο στα τέλη του 6^ου αιώνα πΧ. Υπάρχουν αρχαιολογικές ανακαλύψεις της περιόδου: Λ.χ. θησαυρός νομισμάτων, που χρονολογείται στις αρχές του 5^ου αιώνα π.Χ. και ευρέθη στη Serra Frasso, πιστοποιεί επαφές με την Καυλωνία, τον Κρότωνα, το Μεταπόντιο, τον Τάραντα και την Ποσειδωνία. Οι θεωρίες του Σαμίου φιλοσόφου έγιναν «κίνημα σκέψης» στην Δυτική Ελλάδα (δηλ. την Μεγάλη Ελλάδα) και μεταφράσθηκαν σε πολιτικό και θρησκευτικό κίνημα, που είχε σκοπό να βρει τον ορθολογικό δρόμο που οδηγεί στην σωτηρία μέσω της πνευματικής κάθαρσης.

[6] Στην Πετελεία, Πετηλεία / Petelia (σημερινό Στρογγόλι), ίδρυμα του Φιλοκτήτη, μια άλλη κοσμοθεωρία, που συνδέεται με τον Πυθαγορισμό, ο Ορφισμός, βρήκε επίσης πολλούς πιστούς στην Μεγάλη Ελλάδα. Στην Πετέλεια, το 1836 ευρέθη μια χρυσή πλάκα, με ελληνική επιγραφή, σε έναν τάφο. Ήταν κολλημένη με μια αλυσίδα στο πτώμα του νεκρού! Έγραφε:

«Είμαι γιος της γης και του έναστρου Ουρανού,

η γενεαλογία μου είναι επομένως ουράνια...

Καίγομαι από δίψα και πεθαίνω:

δώσε μου, γρήγορα, το κρύο νερό

που ρέει ορμητικά από την λίμνη της Μνημοσύνης»

(βλ. Maddoli, 1996).

Οι μικρές αυτές πλάκες (ευρέθησαν επίσης στους Θουρίους και το Ιππώνιον, κ.α.) χαρακτηρίζονται ως «Ορφικά», και είχαν την λειτουργία εγχειριδίου για τον αποθανόντα, στη μετά θάνατον ζωή, ο οποίος μπορούσε έτσι να αποκτήσει, μέσω της μυήσεως και των μυστηρίων, μια προνομιακή κατάσταση ευδαιμονίας και να αποφύγει, επομένως, τους επίπονους κύκλους των μετενσαρκώσεων. – βλ. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για αυτά τα ΟΡΦΙΚΑ, ΕΔΩ.

[7] Στο Bruzio / Βρουζιο, Μπρούτζιο, ο Θεσσαλός ήρωας, είχε αποικίσει την ακτή του Ιωνίου πελάγους, που εκτείνεται από τον ποταμό Νέτο μέχρι το ακρωτήριο Πούντα Αλίκης. Ήταν μια ακόμη «εμπορική αποστολή ίδρυσης αποικιών» που επιχείρησαν οι νικητές Αχαιοί, στην Δύση, μετα τα Τρωικά. Όλοι γνώριζαν την Μελίβοια, όπως η Κρίμισσα (*) κοντά στον ποταμό Αίσαρο (**) και η Μακάλλα (επίσης ίδρυμα του Φιλοκτήτη), που βρίσκεται 120 στάδια από τον Κρότωνα!

Αν αυτή η μυθολογία και οι λογοτεχνικές πηγές επισήμως αναφέρονται στο τέλος της 2^ης χιλιετίας π.Χ., η αρχαιολογία πηγαίνει πολύ πιο πίσω, στην προϊστορική εποχή: Στην περιοχή βρέθηκαν θραύσματα οψιδιανού και αιχμές βελών, από πυριτόλιθο, της Μέσης Νεολιθικής και θραύσματα κεραμικής impasto της Μέσης Εποχής του Χαλκού (16^ος - 14^ος αιώνας π.Χ.), ενώ υπάρχουν και ανακαλύψεις Εποχής του Σιδήρου (9^ος – 8^ος αι. π.Χ.) όταν ιδρύθηκαν μάλλον οι πρωτοαστικές κοινότητες.

            - Βλ. Λυκόφρων Χαλκίδας Ψευδο-Αριστοτέλης, Στράβων, Βιργίλιος, Σίλιος Ιταλικός, Σέρβιος, Σολίνος, Cinti, 1998.

(*) Ο Θεσσαλός Έλλην ήρωας, Φιλοκτήτης, μετά τα Τρωικά, έφθασε σε αυτά τα μέρη επισήμως εξορισμένος από την Μελίβοια, μαζί με Ρόδιους, με αρχηγό τον Τληπόλεμο. Ίδρυσαν τις πόλεις Κρίμισσα, Πετέλεια, Μακάλλα και Χώνη (νυν Cirò).

Στην περιοχή μεταξύ Σιβάρεως και Κρότωνος ο Φιλοκτήτης αποίκισε και το ακρωτήριο Capo Alice, όπου ίδρυσε την πόλη Κρίμισσα. Ευρέθη ο ναός του Απόλλωνα Αλέου, στην τοποθεσία Πούντα Αλίκη - νυν μαρίνα Cirò. Στην κλασική και ελληνιστική εποχή, νέοι ελληνικοί λαοί, οι Βρέτιοι, έκτισαν μεικτούς οικισμούς στην επικράτεια της Μαρίνας Cirò, ιδιαίτερα κατά μήκος των λόφων που βλέπουν την ακτή, με διάσπαρτους οικισμούς και αγροκτήματα.

Ο Φιλοκτήτης είχε αφιερώσει ένα ιερό στον Απόλλωνα Αλέοντα, όπου είχε τοποθετήσει το τόξο και τα βέλη του, που έλαβε ως δώρο από τον Ηρακλή. Και έσπευσε να βοηθήσει τους φίλους του Ρόδιους, όπου και πέθανε πολεμώντας ενάντια σε αυτόχθονες βαρβάρους. Στον τάφο του, που εκτίσθη κοντά στον ποταμό Σίβαρι, ή, σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του μύθου, που ανεγέρθηκε στην Μακάλλα, εκτίσθη αργότερα ένας ναός, όπου τον τιμούσαν με θυσίες.

            - Βλ. Στράβων, Απολλόδωρος (6,15), Λυκόφρων, Ψευδο-Αριστοτέλης.

ΠΗΓΕΣ:

            - Celsi G. «Il territorio e le città di Filottete, tra archeologia e mito», στο Gruppo Archeologico Krotoniate, 23.3.2020. Και «L’Apollonion di Crimisa», στο Gruppo Archeologico Krotoniate, 2.2.2020. Και «La morte di Filottee in "Il Mito di Filottete"», στο Gruppo Archeologico Krotoniate, 29.12.2019.

(**) Ο Αίσαρος, είναι ένας μικρός ποταμός στην Καλαβρία, μήκους περίπου 20 χλμ. με μικρή λεκάνη απορροής ακτινωτού σχήματος (πλάτους περίπου 110 τ.χλμ.). Ευεργετεί εξ ολοκλήρου την επαρχία του Κρότωνα. Σύμφωνα με τον μύθο, επήρε το όνομά του από έναν νεαρό κυνηγό τον Αίσαρο, που πέθανε προσπαθώντας να κυνηγήσει ένα ελάφι… 

            Με το ίδιο όνομα αναφέρονται και ποταμός στην επαρχία Cosenza (παραπόταμος του Coscile) και τεχνητή λίμνη στον ομώνυμο ποταμό της Cosenza.

            - βλ. Fr. Placco «Esaro: storia e leggenda del fiume che divide Crotone», στο Briganteggiando, 3.2.2013. Γ. Λεκάκης «Ποταμωνυμικά».

ΣΕΙΡΗΝΑ, ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΠΟΔΙ επαναπατρισμος Μουσειο Getty Ιταλια Φιλοκτητης Ορφικα χαλκινος ασκος, Μεγαλη Ελλαδα, σχημα πολος, ροδι επτακαλαμος αυλος συριγγα του Πανος πανα παν πανας λαβη ψυχη νεκρος νεκροπολη οροπεδιο Μουργκιε νεκροπολις Murgie Strongoli / Στρογγολι Στρονγγολι αρχαια Πετελεια διασημος Θεσσαλος τοξοτης, επιστροφη Τροια Κροτωνας / κροτων Crotone, εργαστηριο ιονια Ιωνια Καλαβρια Μεγαλη Ελλαδα 470 - 460 5ος αιωνας πΧ ιωνιο ιονιο πελαγος, γκεττυ γκεττι γκετυ γκετι Καλιφορνια, ΗΠΑ Μαλιμπου ελαττωμα ευρημα ποδια Σειρηνας, ανασκαφη φωτογραφια πολαροιντ Polaroid ληστης ταφος Εθνικο Μουσειο Κροτωνα, νοτια νοτιος Σειρηνες υπερανθρωπη οντοτητα, υβριδικο πλασμα μιση γυναικα μιση πουλι πτηνο, κορη Γη γαια υπηρετρια Περσεφονη κυρια αδης, παραδοση κατωφλι Κατω Κοσμος πονος οικογενεια τραγουδι θρηνος μελωδια διευκολυνση μεταβαση θανατος ιδιοτητα βρεφος νοσοκομα νεογνο νηπιο θεα Ολυμπιος ελληνικη λαικη παραδοση γοργονες γοργονα κολασμενος καρπος, εννοια γονιμοτητα αναγεννηση συριγξ θεος των Αρκαδες αρκαδια μεταφορα επτα 7 σωληνας εφτα περιπλανωμενος πλανητης αστρονομια υπεραισθητος ουρανια αρμονια ηχος ηχοι οκταβα, τελεια συμφωνια εικονα ελληνικη ορφικη επωδος ειμαι γιος της Γης και του εναστρου Ουρανου εναστρος Ουρανος σφαιρικος κορινθιακος αρυβαλλος, 7ος ανθρωπινο σωμα αλαβαστρο κορινθιακος 6ος πτερωτος γρυπας, φανταστικο ζωο ελληνικη κεραμικη αρχαική εποχη αναθημα θραυσμα λατρεια ελληνικη μυθολογια αγαλματιδιο Νικη ιματιο, καταστροφη αχαια Σιβαρις 510 Στρογγολιο Πυθαγορας, Σαμος αρχαιολογια θησαυρος νομισμα σερα σερρα φρασο φρασσο Serra Frasso, Καυλωνια / Kaulonia, Crotone, Μεταποντιο / Metaponto, ταρας Ταραντας / Taranto Ποσειδωνια / Poseidonia θεωρια Σαμιος φιλοσοφος κινημα σκεψη Δυτικη Μεγαλη Ελλαδα πολιτικο και θρησκευτικο ορθολογικος δρομος σωτηρια πνευματικη καθαρση ορθολογισμος Πετελεια, Πετηλεια / Petelia ιδρυμα κοσμοθεωρια, Πυθαγορισμος Ορφισμος, ορφεας ορφευς 1836 χρυση πλακα, ελληνικη επιγραφη αλυσιδα πτωμα γενεα γενια ουρανια Καιγομαι διψα πεθαινω κρυο νερο λιμνη Μνημοσυνη μαντολι Maddoli, 1996 πλακες Θουριοι Thurii Ιππωνιον / ιππωνιο Hipponion, Ορφικα εγχειριδιο μετα θανατον ζωη μυηση μυστηριο προνομιο κατασταση ευδαιμονια επιπονος κυκλος μετενσαρκωση Bruzio / Βρουζιο, Μπρουτζιο, Μπρουζιο, Θεσσαλια ηρωας, αποικια ποταμος Νετο ακρωτηριο Πουντα Αλικης εμποριο αποστολη ιδρυση Αχαιοι Δυση, Τρωικα Μελιβοια, Κριμισσα Αισαρος / Esaro / εσαρο Macalla / Μακαλλα μακαλα 2η χιλιετια προιστορια εποχη οψιδιανος οψιανος αιχμη βελος πυριτολιθος, Μεση Νεολιθικη θραυσματα κεραμεικη ιμπαστο impasto Χαλκου 16ος - 14ος Σιδηρου 9ος – 8ος πρωτοαστικη αστυ κοινοτητα Λυκοφρων Χαλκιδα ΨευδοΑριστοτελης, Στραβων, Βιργιλιος, Σιλιος Ιταλικος, Σερβιος, Σολινος, κιντι Cinti, 1998 εξορια ροδος Ροδιοι αρχηγος Τληπολεμος Χωνη κιρο Ciro Sibari Filotette ακρο ακρα Capo Alice, Κριμισσα Krimisa / Crimisa, Crimissa Cremissa, Crimisa / Κριμισα / Κριμιζα κρεμισα κρεμισσα ναος Απολλωνας Αλεος Πουντα μαρινα κλασσικη ελληνιστικη περιοδος ελληνικος λαος, βρετοι Βρετιοι, οικισμος τσιρο λοφος ιερο ιερον Απολλων τοξο βελη δωρο Ηρακλης βαρβαροι θυσια Στραβων, Απολλοδωρος Ψευδο-Αριστοτελης κελσι νεαρος κυνηγος κυνηγι ελαφι επαρχια κοσεντσα Cosenza παραπόταμος κοσιλε Coscile τεχνητη λιμνη Ποταμωνυμικα εσαρος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ