Του Γιώργου Λεκάκη
Μια νέα έρευνα του Alessandro
Pierattini (του Πανεπιστημίου της Notre Dame) δείχνει ότι μια «πρωτόγονη
ανυψωτική μηχανή» χρησιμοποιήθηκε από τους Έλληνες κατασκευαστές, ήδη από τα
μέσα του 7ου αιώνος π.Χ.
Προηγούμενοι ερευνητές, είχαν
προτείνει ότι οι αυλακώσεις που βρέθηκαν σε πέτρες στους ναούς στην Κόρινθο και
στην Ισθμία μπορεί να ήταν το αποτέλεσμα της διαδικασίας εξόρυξης, αλλά ο κ. Pierattini
πιστεύει ότι οι Κορίνθιοι χρησιμοποιούσαν αυλάκια, σε συνδυασμό με σχοινί,
περασμένο επάνω από ένα πλαίσιο, για να μετακινήσουν βαρειά υλικά, κατά την
κατασκευή πλοίων και κτηρίων.
Μπορεί επίσης να
χρησιμοποίησαν μια τέτοια ανυψωτική μηχανή για να κατεβάσουν βαρειές
σαρκοφάγους σε λάκκους, είπε.
Το μηχάνημα θα ήταν σε χρήση
για περίπου 150 χρόνια, πρόσθεσε, μέχρι την εφεύρεση του γερανού(*) - ο οποίος
κινεί βαρειά αντικείμενα χρησιμοποιώντας ανυψωτικά και βαρούλκα - πριν από
περίπου 2.500 χρόνια.
ΠΗΓΗ: Al. Pierattini «INTERPRETING ROPE CHANNELS: LIFTING, SETTING AND THE BIRTH OF GREEK MONUMENTAL ARCHITECTURE», εκδ. Cambridge University Press, στο Annual of the British School at Athens , Vol. 114, Νοέμβρ. 2019, DOI: https://doi.org/10.1017/S0068245419000030, σελ. 167 - 206, 4.6.2019. Και G. Dvorsky «Before Cranes, Ancient Greeks May Have Used This Ingenious Lifting Machine To Move Heavy Stones», Gizmodo, 28.8.2019. AJA, 28.8.2019. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 29.8.2019.
(*) Αρχαιολογικές καταγραφές δείχνουν ότι το, αργότερο έως το 515 π.Χ., αρχίζουν να εμφανίζονται ζευγάρια σιδερένιων / χαλύβδινων «λαβίδων» γερανών, για ανύψωση λίθων, στην οικοδόμηση ελληνικών ναών. Ο Παρθενών λ.χ. έχει λίθους που ζυγίζουν 15 - 20 μετρικούς τόνους! Η πρώτη αδιαμφισβήτητη λογοτεχνική απόδειξη για την ύπαρξη του συστήματος σύνθετης τροχαλίας εμφανίζεται στα «Μηχανικά Προβλήματα» (Μηχ. 18, 853a32–853b13) του Αριστοτέλους (384 - 322 π.Χ.).
Τέλος, υπήρχαν ειδικοί
γερανοί για τους πίθους, επειδή λόγω του μεγάλου μεγέθους τους, δεν μπορούσαν
να τους μεταφέρουν / χειριστούν άτομα, ειδικώς όταν ήταν γεμάτοι. Οι πίθοι όμως
απαντώνται από την 2η χιλιετία – τουλάχιστον από το 1500 π.Χ.
Επιλέχθηκαν πίθοι (που δεν
ήταν από τους μεγαλύτερους) και στην πυκνότητα καθαρού νερού (1 κιλού / λίτρο),
το περιεχόμενο ενός γεμάτου πίθου βρέθηκε ότι θα ζύγιζε περίπου έναν τόνο! Ευρέθησαν
ανακτορικοί πίθοι – λ.χ. αρ. ZA Zb 3, της LM I - ο οποίος είναι ύψους 1,7 μ. και
γεμάτος θα ζύγιζε 996 λίτρα – βλ. J. G. Younger «Calculating Vessel Volumes», στο Foster, Karen Polinger, Laffineur R. (επιμ.) «Metron. Measuring the Aegean Bronze Age», Aegaeum
24, Liège and Austin, Université de Liège, σελ. 491 – 492, 2003.
Σε παρόμοιες μελέτες κάποιων άλλων πίθων που αναφέρθηκαν από τους Ventris και Chadwick, βρέθηκε ότι θα ζύγιζαν 1.430,5 λίτρα, 1377,5 λίτρα, 1334,7 λίτρα κλπ. και με πλήρες βάρος θα ζύγιζαν άνω των δύο τόνων!
Εσείς λέτε οι Έλληνες να εφηύραν… μικρογερανούς για τους πίθους, και να μην σκέφτηκαν να τους… μεγαλώσουν για τις οικοδομές;;;;
Ερμηνεύοντας τις αύλακες περίδεσης
Η ανύψωση, η τοποθέτηση
και η γένεση της Ελληνικής Μνημειακής αρχιτεκτονικής
Οι πρώτες λιθόπλινθοι της Ελληνικής Αρχιτεκτονικής, των ναών των μέσων του 7ου αιώνα π.Χ. στην Ισθμία και την Κόρινθο, θέτουν ένα πρόβλημα για την κατανόηση των αρχών της λίθινης οικοδομικής. Αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι η παρουσία αυλάκων ερμηνευμένων λογικά ως ένα μέσα για μετακίνηση των πλίνθων με σχοινιά. Ωστόσο οι ερευνητές διαφωνούν ως προς τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα σχοινιά θα χρησιμοποιούνταν και σε ποιο κατασκευαστικό στάδιο. Οι πρώτοι ανασκαφείς των δύο ναών πρότειναν ότι τα σχοινιά θα εξυπηρετούσαν την ανύψωση κάθε λιθόπλινθου στη θέση της, και ύστερα απομακρύνονταν από τις αυλακώσεις όταν η λιθόπλινθος είχε τοποθετηθεί σε επαφή με τη διπλανή της. Αργότερα ερευνητές απέρριψαν αυτή τη θεωρία τόσο ως αντιφατική με τα τεκμήρια όσο και τεχνικά ανέφικτη, αμφισβητώντας αν ανυψωτικές μηχανές χρησιμοποιούνταν στην αρχαιοελληνική οικοδομική ήδη από τα μέσα του 7ου αι. π.Χ. Επί του παρόντος, η ευρέως αποδεκτή θεωρία υποστηρίζει ότι ο γερανός εμφανίστηκε στον Ελληνικό κόσμο μόνο στον ύστερο 6ο αι. π.Χ. Μια εναλλακτική υπόθεση είναι ότι οι αύλακες ανοίγονταν νωρίς στην κατασκευαστική διαδικασία ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σχοινιά για τη μετακίνηση των λιθόπλινθων μέσα στο λατομείο. Ωστόσο, η «ανυψωτική» θεωρία συνεχίζει να βρίσκει υποστηρικτές. Η διευκρίνηση της σημασίας αυτών των παράλληλων αυλακώσεων είναι έτσι ένα θέμα ιδιαίτερης σπουδαιότητας για την ιστορία της αρχαίας ελληνικής οικοδομικής. Αυτό το άρθρο, επανεκτιμά την εναλλακτική θεωρία με βάση την επανεξέταση των τεκμηρίων, και αποδεικνύει πως η ιδέα ότι οι αύλακες χρησίμευαν για την ανύψωση είναι η πιο εύλογη. Επί πλέον, το άρθρο υποστηρίζει ότι οι πρόδρομοι του γερανού εμφανίστηκαν στην Ελλάδα πολύ πριν τα τέλη του 6ου αι. Τέλος, μέσω της εξέτασης του τρόπου με τον οποίο οι λιθόπλινθοι θα μετακινούνταν στη θέση τους μετά την ανύψωση, διατείνεται ότι οι αύλακες χρησίμευαν επίσης στην τοποθέτηση, με μια μέθοδο που προβλέπει την εκλεπτυσμένη τεχνική των μοχλών της Κλασσικής περιόδου.[1]
Abstract
The first stone ashlar blocks of Greek architecture, those of the
mid-seventh-century temples at Isthmia and Corinth, pose a problem for
understanding the beginnings of Greek stone construction.1 Their peculiar
feature is the presence of grooves plausibly explained as a way to move the
blocks with ropes. Yet scholars disagree about how these ropes would have been
used, and during what stage of construction. The first excavators of the two
temples suggested that the ropes would have served to lift each block into
place, and were subsequently extracted from the grooves once the block had been
set against its neighbour. Later scholars dismissed this theory as both
inconsistent with the evidence and technically impracticable, questioning
whether lifting machines were used in Greek construction as early as the
mid-seventh century. Currently, the widely accepted view holds that the crane
appeared in the Greek world only in the late sixth century. An alternative
hypothesis is that the grooves were cut early in the construction process so
that ropes could be used to manoeuvre the blocks within the quarry. However,
the ‘lifting’ theory continues to have its adherents. Clarifying the
significance of these parallel grooves is thus a matter of some importance to
the history of Greek construction. This article reassesses the alternative
theses on the basis of a new examination of the evidence, and demonstrates that
the idea that the grooves served for lifting is the most plausible.
Furthermore, it argues that forerunners of the crane appeared in Greece well
before the late sixth century. Finally, by examining how the blocks would have
been manoeuvred into place after lifting, it contends that the grooves also
served the purpose of placement, with a method anticipating the Classical period's
sophisticated lever technique.
[1] Μετάφραση: Στέλιος Ιερεμίας.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook