Του Γιώργου Λεκάκη
Ο θεός Ήλιος – την θέση του
οποίου «επήρε» ο προφήτης Ηλίας, κατά παρετυμολογία – είχε σχέση με το νερό. Στην
Αίγυπτο, λ.χ. δυτικά του Νείλου, υπήρχε και η «περίεργη» λίμνη Ηλίου Κρήνη, που τα νερά της το πρωί
ήταν χλιαρά, αργότερα ψυχρά, το μεσημέρι περισσότερο ψυχρά, το ηλιοβασίλεμα
πάλι χλιαρά και τα μεσάνυχτα έβραζαν – βλ. Ηρόδοτος Μελπομένη Δ,181, Διόδωρος,
ο Πλίνιος, ο Πομπώνιος ο Μέλας, ο Λουκρήτιος, ο Οβίδιος, Γ. Λεκάκης «Λίμνες».
ΔΕΙΤΕ ΟΜΙΛΙΑ Γ. Λεκάκη ΠΕΡΙ ΗΛΙΟΥ, ΕΔΩ.
Την ημέρα του λιτανεύουν για
βροχή: Οι ξερριζωμένοι της βόρειας Θράκης, που μετανάστευσαν στη Μακεδονία, εξακολουθούν να προσφέρουν
θυσία (10-15 αρσενικά πρόβατα) στον άγιο, όχι στη γιορτή του, αλλά μια Δευτέρα
πριν από την 2α Μαΐου, «για να τους λυπηθεί και να βρέξει». Μια μέρα
πριν λιτανεύουν για βροχή, μέσω της περπερούνας…
Τα εκκλησάκια του είναι στα
ψηλά «για τον καιρό και την βροχή», λένε στη Μάνη. Πολλά ξωκκλήσια του, πάνω στα βουνά, είναι κτισμένα κοντά ή δίπλα
σε πηγές, όπως λ.χ. στον Άγιο Βασίλειο Τσακωνιάς
με την Ορνιόβρυση…
Για τους κτηνοτρόφους είναι ο
βροχοκράτης άγιος και κάνουν μετεωρολογικές προβλέψεις: Πιστεύουν ότι ρυθμίζει
τις βροχοπτώσεις. Θεωρείται ο κύριος της βροχής, τους κρουνούς της οποίας
ανοίγει όποτε το νομίζει πρόσφορο. Τάζουν σ’ αυτόν γιατί πιστεύουν ότι
προφητεύει τα μετεωρολογικά. Οι τσοπάνηδες τον έχουν ανακηρύξει προστάτη τους,
αφού αυτοί τον απάλλαξαν από την αρμύρα της θάλασσας. Την γιορτή του κάνουν
μεγάλα πανηγύρια, αφού πιστεύουν ότι ο βροχοκράτης άγιος θα φροντίσει να
ποτίσει τη γης, να πρασινίσει, να φάνε τα ζώα. Του θυσιάζουν κιόλας ένα
αρσενικό ζυγούρι ή τράγο ή ταυρί, το αίμα του οποίου θα ποτίσει τα θεμέλια του
ξωκλησιού και μετά το κρέας θα το μοιράσουν στο εκκλησίασμα. Προφητεύουν τον
καιρό, από τον τρόπο που κάθονται τα σκυλιά τους την παραμονή της γιορτής του:
Αν κοιτούν κατά τον βοριά, ο χειμώνας θάναι άγριος και με «χιονούρα». Αν το
σκυλί κοιτάει νότια, ή αποκοιμιέται, θάναι καλός, με λιακάδες και λίγο χιόνι.
Αν η τρίχα των προβάτων ή των γιδιών είναι μαλακή και νοτισμένη, προβλέπονται
βροχές, αν είναι σκληρή και στεγνή, αέρηδες. Τέλος, αν τα ζα κρύβονται σε
τοίχους ή μάντρες, θαρθούν χιόνια και κακοκαιρίες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκάκης: "ΒΡΟΧΟΠΟΙΟΙ και ΒΡΟΧΟΠΟΙΙΑ".
 |
| Του Προφήτ' Ηλία στο Καστελλόριζο. Φωτ.: Μ. Τσολάκη. |
Αλλά στο Καστελλόριζο, γίνεται ένα έθιμο, που έχει την ρίζα του στην τοπική
ιστορία και όχι στην πίστη: Γίνεται την 19η Ιουλίου παραμονή της
εορτής του. Χρονολογείται από την επιστροφή του πληθυσμού του νησιού, στο τέλος
της Ελληνικής Επανάστασης (1828)… Όλοι κατεβαίνουν στο λιμάνι, για να θυμηθούν
τον μοναχικό ιερέα του νησιού, που ρίχτηκε στην θάλασσα, από την χαρά του, για
να χαιρετήσει τους συμπατριώτες του, που επέστρεφαν…. Έκτοτε όλοι οι εντόπιοι,
την ημέρα αυτή μιμούνται την πράξη του… Και όλοι οι άνθρωποι, που περπατούν
γύρω από το νησί αυτήν την ημέρα, σπρώχνονται στην θάλασσα, ή μπουγελώνονται με
έναν κουβά νερό, γιατί πρέπει να βραχούν…
Ο προφήτης του Ισραήλ Ηλίας (913;-895; π.Χ.) ή Ηλιού (< εβρ. Ελιγιαχού ή Ελιγιά) κατά το συναξάρι του, προφήτεψε ενώπιον του Αχαάβ, την τριετή ξηρασία, ως θεία τιμωρία, με τα εξής λόγια: «Επειδή έπραξες πονηρά έργα και παρώργησες τον Θεό, για λίγα χρόνια δεν θα πέσει βροχή στη γη, ούτε και δροσιά από τον ουρανό, ώσπου να πω εγώ να σταματήσει η ξηρασία και η ανομβρία». Λέγεται ότι πράγματι δεν έβρεξε για 3 χρόνια και 6 μήνες. Μετά κρύφτηκε σε σπηλιά, όπου ευεργετήθηκε από τον χείμαρρο Χορράθ, που του έφερνε νερό. Και αργότερα; χώρισε τα νερά του Ιορδάνη, αφού τα κτύπησε με την μηλωτή του, για να τον διαβεί πεζός, με τον Ελισαίο…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Τάματα και Αναθήματα». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.7.2018.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook