Του Γιώργου Λεκάκη
Σε μια αὐτόγραφη ἐπιστολή μέ
τήν ὑπογραφή του ποιητή Αριστοτέλη ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ (1824 – 1879, υπογράφει «Ἀριστοτέλης
Βαλαωρίτης»), πρός τον Παναγιώτη Χιώτη, διαβάζουμε:
 |
| Ο Αρ. Βαλαωρίτης, ελαιογραφία του Σπυρίδωνα Προσαλέντη. |
Ἠθέλησα πρῶτον οὐ μόνον ν’ ἀναγνώσω
ἀλλά νά μελετήσω τό περί Δημοτικῆς ἐν Ἑλλάδι(*) γλώσσης πόνημά σας, πρίν ἤ ἀπαντήσω
εἰς τήν τελευταίαν ἐπιστολήν σας. Ἡ μελέτη αὕτη μ’ εὐηρέστησε τά μέγιστα, καί
διότι εὗρον συναρμολογημένας θεωρίας καί παραδείγματα μετά πολλῆς ἐμβριθείας και
διότι πολλά ἐκ τῶν ὅσων ἀνέγνωσα εἶχον ἐν τῷ νῷ.
Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ἡ
δημοτική γλῶσσα ἵνα κυρωθῆ καί ἐπισημοποιηθῆ δέν ἔχει πλέον ἀνάγκην δικανικῆς
συζητήσεως. Ἀνάγκην ἔχει συγγραφέων ἱκανῶν ν’ ἀναδείξωσιν αὐτήν ἀξίαν τῆς νέας ἑλληνικῆς
ποιήσεως.
Καθ’ ἥν στιγμήν διατελῶ γράφων
πρός ὑμᾶς, ἐκδίδω ἐν Κερκύρᾳ παρά τῷ Κυρῳ Τερζάκῃ δύο ποιητικά μου πονήματα. Το
μέν διεξοδικόν εἰς τέσσαρα ᾄσματα, ἔχει μικτόν χαρακτῆρα, τό δέ σύντομον ἔχει
χαρακτῆρα λυρικόν.
Κατέβαλα πᾶσαν προσπάθειαν ἵνα
ἄν δυνατόν ἀνεύρω τύπον τινά ἑλληνικοῦ ἐθνικοῦ ποιήματος, συμπεριλαμβάνοντα
πάντα τά στοιχεῖα ἐφ’ ὧν βασίζεται ἡ ἡμετέρα ποίησις καί ἀπέχοντα πάσης
μιμήσεως.
Ἡ ψυχή μου ἀποστρέφεται τόσον
τάς ψυχράς ἐκείνας ἀπομιμήσεις τινῶν ἐρωτολήπτων ποιητῶν μας, ὥστε καί
ναυτίασιν μοί διεγείρωσι ὁσάκις τίς ἀναγινώσκω.
Ἡ γλῶσσα εἰς ἥν ἔγραψα και τώρα
εἶναι ἡ δημοτική, ἀλλά τήν φοράν ταύτην συνῃσθάνθην τήν ἀνάγκην νά παραδεχθῶ
τύπους μᾶλλον συνήθεις, ὡς ἐπίσης συνῃσθάνθην τήν ἀνάγκην νά προσδιορίσω ὅσον οἷον
τε καί νά κανονίσω τήν χρῆσιν τῶν λέξεων καί τῶν διαλεκτικῶν τύπων...».
Η επιστολή φέρει ημερομηνία Λευκάδα,
29 Αυγούστου 1859.
Στην ίδια δημοπρασία υπήρχε
και δευτέρα επιστολή, προς τον Νικόλαο[;] Καραμαλίκη, με ημερομηνία Λευκάδα, 29
Απριλίου 1872.
Κάθε επιστολή ήταν δύο σελίδες,
216 x 135 και 208 x 138 χλστ. αντιστοίχως.
Και άλλη μία του Επτανήσιου λόγιου και πολιτικού, Ανδρέα ΜΟΥΣΤΟΞΥΔΗ (1785-1860), απίσης αὐτόγραφη μέ τήν ὑπογραφή του (« Ἀ(νδρέα)ς Μουστοξύδης») πρός τόν Παναγιώτη Χιώτη. Με ημερομηνία Κέρκυρα, 23 Απριλίου 1851. Ήταν μία σελίδα, 214 x 152 χλστ.
ΠΗΓΗ: Βέργος, 9.6.2021.
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.6.2021.
(*) Η διατριβή "Περί δημοτικής εν Ελλάδι γλώσσης" του Π. Χιώτου, εξεδόθη στην Ζάκυνθο, από το τυπογραφείο Αυγή, το 1859 (επανέκδ. 1976). ΔΕΙΤΕ το ΕΔΩ.
Ο Παναγιώτης Χιώτης (1814 - 1896) ήταν Έλλην εκπαιδευτικός και ιστορικός συγγραφέας - ερευνητής της Ιστορίας των Επτανήσων, από την Ζάκυνθο. Επί αγγλικής Κατοχής εδίδαξε στο Λύκειο του νησιού. Μετά την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα εργάσθηκε ως διδάσκαλος στην Ζάκυνθο. Διετέλεσε επόπτης της Βιβλιοθήκης του νησιού. Συνέταξε τον κανονισμό λειτουργίας της (1883). Δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του "Βιογραφίες επιφανών Επτανησίων". Το όνομά του φέρει σήμερα το Ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο Κάμπου, με έδρα το Βανάτο.
Άλλα έργα του:
- "Ιστορικά απομνημονεύματα της νήσου Ζακύνθου", Κέρκυρα, εν τη Τυπογραφία της Κυβερνήσεως,1849-1863.
- "Βλέμμα εις τα κατακρινόμενα περί των αποκαλυπτηρίων του αδριάντος του Πατριάρχου Γρηγορίου και διθυράμβου του ποιητού Α. Βαλαωρίτου", 1873.
- "Ιστορία του Ιονίου Κράτους από της συστάσεως αυτού μέχρι ενώσεως (έτη 1815 - 1864)", εν Ζακύνθω, Τυπογραφείον Η Επτάνησος Χρίστου Σ. Χιώτου,1874-1877, επανέκδ. 1980.
- "Ιστορικά απομνημονεύματα Επτανήσου", εν Ζακυνθω, Τυπογραφείον ο "Φώσκολος", 1887, επανέκδ. 1980-1985.
- "Λόγος βιογραφικός περί του Διονυσίου Ρώμα εκφωνηθείς επί του νεκρού αυτού τη 27 Ιουλίου 1857", εν Ζακύνθω, Τυπογραφείον ο Παρνασσός Σεργίου Χ. Ραφτάνη, 1857.
- "Λόγος κατά την Πεντηκονταετηρίδα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας", 1871.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook