Ο αρχαίος θρακικός τάφος, στην Κοιλάδα των Θρακών Βασιλέων, που συνδέεται με Μυκήνες και Κρήτη - του Γ. Λεκάκη

Ο αρχαίος θρακικός ταφικός τύμβος,

στην Κοιλάδα των Θρακών Βασιλέων,

που συνδέεται

με Μυκήνες και Κρήτη…

Του Γιώργου Λεκάκη

Το ανάχωμα Golyama Arsenalka / Great Arsenal / Μεγάλο Αρσενάλι(*) είναι ένας από τους καλύτερα κτισμένους αρχαίους πέτρινους θολωτούς τάφους στην επικράτεια της Βουλγαρίας. Κείται κοντά στην σύγχρονη πόλη Shipka, στον 42^ο παράλληλο [42°41′58.704″N 25°18′33.48″E].

Χρονολογείται στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ.

Αποτελείται από μια αντιπροσωπευτική μνημειώδη πρόσοψη, μικρό προθάλαμο και θάλαμο με θόλο / τρούλο. Ο θόλος καλύπτεται με 28 πέτρινες πλάκες πάχους 0,20 – 0,30 μ. Οι τοίχοι του θαλάμου του θόλου αποτελούνται από 11 σειρές ογκολίθων.

Ο τύμβος έχει εξαιρετικά κανονικό κόλουρο-κωνικό σχήμα, με κυκλική πλατφόρμα στην κορυφή, διαμέτρου 10 μ.

Οι είσοδοι έκλειναν με διπλές πέτρινες πόρτες. Εδώ ευρέθησαν θραύσματα θυρών in situ, για πρώτη φορά σε αρχαίο τάφο, στην Βουλγαρία.

Το δάπεδο του προθαλάμου είναι φτιαγμένο από χώμα, ενώ ο θολωτός θάλαμος από ειδικά τοποθετημένες ακτινωτές πέτρες, που ερμηνεύονται ως ακτίνες του ήλιου, ή πεντάκτινο αστέρι, βάσει της ορφικής λατρείας. Το «δακτυλίδι» από πέτρες, ομοιάζει με τις λατρευτικές εστίες στην αρχαία θρακική ελληνική πόλη Σευθόπολη, πρωτεύουσα των Οδρυσών Θρακών Ελλήνων.

Ολόκληρος ο τάφος είναι κτισμένος από πολύ καλά επεξεργασμένους ογκόλιθους γρανίτη, συνδεδεμένους με σιδερένιους σφιγκτήρες γεμισμένους με μόλυβδο.

Απέναντι από την είσοδο υπάρχει το νεκροκρέβατο, με προσανατολισμό ανατολή-δύση.

Ο ναός - μαυσωλείο – τάφος χρησιμοποιήθηκε για την κηδεία ενός ηγεμόνος ή ενός ευγενούς. Ήταν μια πλούσια ταφή.

Λεηλατήθηκε ήδη από την αρχαιότητα. Του έκλεψαν τα πολύτιμα αντικείμενά του. Αλλά κατά τις ανασκαφές ευρέθησαν τμήματα μιας επίχρυσης πλάκας στήθους[1], δύο μικρά χρυσά στολίδια και οστά αλόγων, θραύσματα κεραμικού ασκού και οινοχόης, άμορφα κομμάτια από σίδηρο και μόλυβδο, ασημένια εξαρτήματα και μια χρυσή χάντρα…

Αρχαιολογικώς, επισήμως, ερευνήθηκε το 1995. Οι αρχαιολόγοι έχουν καταγράψει τέσσερις κύριες περιόδους. Την εποχή της ανακάλυψής του, ο τάφος του Μεγάλου Αρσεναλιού ήταν η 23^η καταγεγραμμένη θολωτή κατασκευή στην Θράκη. Λαμβάνοντας υπ’  όψιν τον αριθμό παρόμοιων κτισμάτων στην Θράκη και σε άλλες περιοχές του αρχαίου ελληνικού κόσμου - Μυκήνες, Θεσσαλία, Μικρά Ασία, Ετρουρία και Κριμαία - μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι οι ταφικές κατασκευές με θόλο αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα της θρακικής ταφικής αρχιτεκτονικής. Στην βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας, είναι αναμφίβολα το αποτέλεσμα της κυριαρχίας της δυναστείας των Θρακών Σπαρτοκιδών.

Τέλος, μπροστά στην είσοδο του τάφου, στο λεγόμενο "Μικρό Βουνό", ευρέθη πέτρινη σαρκοφάγος, σε έναν πρωτόγονο πέτρινο τάφο, με προσανατολισμό βορρά-νότου. Στην συνέχεια, κτίσθηκε τάφος, αποτελούμενος από τρεις πλάκες δαπέδου, τέσσερις πλαϊνές πλάκες και δύο στοιβαγμένες πέτρινες πλάκες. Ο μη λεηλατημένος θρακικός τάφος, που χρονολογείται στον 4^ο αιώνα π.Χ. ανακαλύφθηκε στις 25 Ιουλίου 1992. Μπροστά από τον τάφο ανακαλύφθηκε ο θάλαμος, που ομοιάζει με σαρκοφάγο. Στον ίδιο τον τύμβο, ανακαλύφθηκε ένας σκελετός από μια ταφή ενός άνδρα - πιθανότατα κυβερνήτη, δύο οστέινα διπλά τσεκούρια (ο λάβρυς ήταν κρητικό σύμβολο της βασιλικής εξουσίας - τρία θραύσματα από χρυσά περιδέραια, ένα δακτυλίδι με σφραγίδα, χρυσά και ασημένια στολίδια, δύο ασημένια φιαλίδια, ένα κόσμημα στήθους, ένα χάλκινο αγγείο, εντόπια και εισαγόμενη κεραμική, κλπ.

Το αρχαίο νεκροταφείο της Golyama Arsenalka ευρίσκεται 20 χλμ. βορειοδυτικά της πόλεως Kazanlak. Είναι επισκέψιμο 09.00 έως 17.00.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.2.2018.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

---

[1] Παρόμοιες πλάκες είναι πολύ γνωστές στους αρχαιολόγους από ευρήματα στους επίσης αρχαίους θρακικούς ελληνικούς τάφους στην Mezeshka, κοντά στο χωριό Kralevo, και τον τάφο κοντά στο χωριό Dolna Koznitsa, Koprinka κλπ. Αλλά ανάλογη - σύνθεση και σχέδιο πλοκής - έχουν πολλές πλάκες ιδίου μεγέθους και σχήματος, από τον τάφο Νο. 3 στις Μυκήνες Αργολίδος Ελλάδος, που χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ., όταν έγινε και η τελευταία ταφή στον τάφο του Μεγάλου Αρσεναλιου. Σύμφωνα με τον κ. Kitov, η σχέση με τις Μυκήνες είναι τόσο αποκαλυπτική, όσο και ανεξήγητη. Υπάρχουν κοινές «εικόνες» τόσο στην μυκηναϊκή, όσο και στην θρακική τέχνη!

(*) ταρσός (αττ. ταρρός) < ρ. τέρσομαι είναι η βάση ή πλέγμα από καλάμια, καφάσι, καλάθι, αργότερα πλέγμα από καλάμια κτισμένο μαζί με τούβλα για να τα συγκρατεί, και εν τέλει κάθε ευρεία, επίπεδη επιφάνεια, όπως και ο ταρσὸς του ποδός (το πλατύ μέρος του ποδιού, ανάμεσα στα δάκτυλα και την φτέρνα), καμάρα, ο ταρσὸς «τῶν κωπέων» (το επίπεδο ή πλατύ άκρο των κουπιών) το κουπί, τα κουπιά στην μια πλευρά του πλοίου, ο «ταρσὸς πτέρυγος», το πλατύ μέρος πτέρυγας, το πτερύγιο, και ποιητικώς η ουρά του παγωνιού. – βλ. Ομήρ. «Οδ.», «Ιλ.», Θουκ., Αριστοφ., Ηρόδ., Ευρ., Ανθ., Μόσχ.

Επάνω σε ταρσό, λοιπόν, τοποθετούσαν τα πλοία για επισκευές. Εκ του ταρσού λοιπόν, ο ταρσανάς (> τουρκ. tersane) και εξ αυτού ο αρσανάς > αρσενάλι, το νεώριο, το ναυπηγείο ξύλινων πλοίων (καρνάγιο), ο ναύσταθμος, η αποβάθρα.

Γνωστοί οι μικροί αρσανάδες του Αγίου Όρους, όπου φυλάσσονται οι λέμβοι των παράλιων μονών, τα από θαλάσσης σημεία προσέγγισης σ΄ αυτές (κοινώς: σκάλες).

Εξακολουθούν ακόμη με αυτό το όνομα (Ταρσανάς ή Ταρσανά-μπουρνού):

            - ακρωτήρια (το βόρειο του Ελλησπόντου, στην ασιατική ακτή)

            - όρμοι και ορμίσκοι: Άνδρου, Σύρου (νότια της Ερμουπόλεως), Μυκόνου (νότιο ακρωτήριο και ομώνυμος όρμος), Κρήτης (κοντά στο Ακρωτήρι Χανίων, ΒΑ. τμήμα του όρμου Καλαθά), κ.ά.

και

            - σημεία ανελκύσεως σκαφών για επισκευές (υφαλοχρωματισμούς κλπ.): Σάμου (στο Καρλόβασι), Γυθείου Λακωνίας (στην βόρεια ακτή της νήσου Κρανάης), Νάξου, κ.ά.

αρχαιος θρακικος ταφος, Κοιλαδα των Θρακων Βασιλεων, Μυκηνες Κρητη αρχαια θρακη ταφικος τυμβος, Θρακες Βασιλεις Μυκηναι αναχωμα Golyama Arsenalka / Great Arsenal / Μεγαλο Αρσεναλι κτισμενος πετρινος θολωτος Βουλγαρια πολη σιπκα Shipka, 42ος παραλληλος 5ος αιωνας πΧ μνημειωδης προσοψη, προθαλαμος θολος / τρουλος πετρινη πλακα τοιχος θαλαμος ογκολιθος κανονικο κολουρο κωνικο σχημα, κωνος κολουρος κυκλικη πλατφορμα πορτα θραυσμα θυρα ιν σιτου in situ, πρωτη φορα δαπεδο χωμα, θολωτος ακτινωτες πετρες, ακτινες του ηλιου, 5ακτινο αστερι, ορφικη λατρεια ακτινα ηλιος πεντακτινο αστρο, ορφεας ορφευς ογκολιθοι γρανιτης, συνδεση σιδερενιος σφιγκτηρας μολυβδος κοιλοτητα, δακτυλιδι λατρευτικη εστια θρακικη ελληνικη πολις Σευθοπολη, Σευθοπολις πρωτευουσα Οδρυσες Θρακες Ελληνες νεκροκρεβατο, προσανατολισμος ανατολη δυση νεκρικη κλινη ναος - μαυσωλειο κηδεια ηγεμανας ευγενης πλουσια ταφη λεηλασια αρχαιοτητα κλοπη αρχαιοκαπηλια πολυτιμα αντικειμενα ανασκαφες ευρημα επιχρυση πλακα στηθους χρυσο στολιδι οστα αλογο θραυσμα κεραμικος ασκος οινοχοη σιδηρος ασημενιο εξαρτημα χρυση χαντρα αρχαιολογια 1995 αρχαιολογος Μεγα θολωτη κατασκευη κτισμα αρχαιος ελληνικος κοσμος Θεσσαλια, Μικρα Ασια, Ετρουρια ετρουσκοι ταυριδα Κριμαια ταφικες κατασκευες χαρακτηριστικο γνωρισμα αρχιτεκτονικη βορεια ακτη Μαυρη Θαλασσα ποντος, δυναστειας Σπαρτοκιδων Σπαρτοκιδες Μικρο Βουνο πετρινη σαρκοφαγος, πετρινος βορρας νοτος πλακες δαπεδου, 4ος αιωνας 25 Ιουλιου 1992 ιουλιος σκελετος ανδρας κυβερνητης, οστεινο διπλο τσεκουρι λαβρυς διπλους πελεκυς / labris κρητικο συμβολο βασιλικη εξουσια χρυσο περιδεραιο δαχτυλιδι σφραγιδα, χρυσα και ασημενια στολιδια, ασημενιο φιαλιδιο, κοσμημα στηθους, χαλκινο αγγειο, εισαγομενη κεραμικη, νεκροταφειο καζανλακ Kazanlak ευρηματα μεζεσκα Mezeshka, χωριο κραλεβο Kralevo, ντολνα κζονιτσα Dolna Koznitsa, κοπρινκα Koprinka συνθεση σχεδιο σχημα ταφος Νο 3 Αργολιδος Αργολιδας Αργολις Αργολιδα Ελλαδος, ελλαδας ελλας ελλαδα κιτοφ Kitov, ανεξηγητη κοινη εικονα μυκηναικη τεχνη ταρσος αττικα ταρρος ρημα τερσομαι βαση πλεγμα καλαμια, καφασι, καλαθι, καλαμι τουβλο επιπεδη επιφανεια, ποδι πλατυ μερος καμαρα, των κωπεων πλατυ ακρο κουπι κουπια πλευρα πλοιο πτερυγος πτερυγα πτερυγιο, ποιητικως ουρα παγωνι Ομηρος ομηρου Οδυσσεια Ιλιας ιλιαδα Θουκυδιδης αριστοφανης Ηροδοτος Ευριπιδης Ανθολογια πλοια επισκευη τουρκικα tersane αρσανας > αρσεναλι, νεωριο, ναυπηγειο ξυλινο καρναγιο ναυσταθμος, αποβαθρα αρσαναδες Αγιο αγιον ορος, λεμβος μονη θαλασσα σκαλα ταρσανα μπουρνου ταρσαναμπουρνου ακρωτηριο βορειο Ελλησποντος ασιατικη ακτη ορμος ορμισκος ανδρος, Συρος νοτια Ερμουπολις, ερμουπολη Μυκονος νοτιο ακρωτηρι Κρητη Ακρωτηρι Χανιων, χανια Καλαθας καλαθα ανελκυση σκαφος μικροεπισκευη υφαλοχρωματισμος Σαμος Καρλοβασι, Γυθειο Λακωνια νησος νησι Κραναη Ναξος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ