Του Γιώργου Λεκάκη
Στο αρχαίο οχυρό Γήβανον / Γήναβον(4*) / Κήναβον (> Cenabum)[1], των
ελληνικής καταγωγής Γαλατών, ήταν μια από τις κύριες πόλεις της φυλής των Κάρνων[2], στις όχθες
του Λίγηρα, και έως τον Εύρο, όπου οι δρυίδες(*) έκαναν την ετήσια συνέλευση τους, την εαρινή ισημερία!
Οι Κάρνοι, όμως, σφαγιάστηκαν και η πόλη τους κατεστράφη από τον Ιούλιο Καίσαρα
το 52 π.Χ.! Στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ., ο Ρωμαίος αυτοκράτορας
Αυρηλιανός ανοικοδόμησε την ιερή πόλη και την μετονόμασε civitas Aurelianorum
("πόλη του Αυρηλιανού"), όνομα που αργότερα εξελίχθηκε σε Ορλεάνη.
Σε μια ταφή «γαλλο-ρωμαϊκής εποχής»,
που ανακαλύφθηκε στον χώρο του πρώην Νοσοκομείου Porte Madeleine της Ορλεάνης, το
2022 ήλθε στο φως μια μικρή μολύβδινη πλάκα: Πρόκειται για έναν καταδεσμό / κατάρα
/ defixio (λατ. = μαγεία, κατάρα). Ένα δισκίο με κατάρα, δηλ. αρκετά κοινό στον
ελληνορωμαϊκό κόσμο. Αλλά ενώ το ξεδίπλωσαν, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν - με τεχνική
RTI - έκπληκτοι ότι το ξόρκι είναι γραμμένο στην γαλατική γλώσσα!
Η γαλατική γλώσσα συνέχισε να
χρησιμοποιείται για αρκετούς αιώνες μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση, αλλά τα γραπτά
ίχνη της παραμένουν εξαιρετικά σπάνια. Η μετάφραση του κειμένου (που βρίσκεται
σε εξέλιξη) αναμφίβολα θα πάρει χρόνο. Η γαλατική γλώσσα στην πραγματικότητα
έχει εξαφανιστεί εδώ και πολύ καιρό και είναι συχνά απαραίτητο για να
μεταφραστεί να αναζητηθούν στοιχεία σύγκρισης σε άλλες νησιωτικές σχετικές
γλώσσες (αρχαία ελληνικά, παλαιά ιρλανδικά, παλαιά βρετονικά, παλαιά ουαλικά, κελτικά).
Έτσι, η γαλλο-ρωμαϊκή
νεκρόπολη του νοσοκομείου Porte Madeleine θεωρείται πλέον μια μοναδική αρχαιολογική
τοποθεσία της Γαλατίας, και της νυν Γαλλίας.
Τέτοιες πλάκες έχουν βρεθεί σε
ολόκληρον τον Ελληνο-ρωμαϊκό κόσμο. Η χρήση του μολύβδου είναι πρακτική και
συμβολική: Εύκολα ελάσσεται αποκόπτεται, ενώ αυτό το κρύο μέταλλο ευρίσκεται / αναφέρεται
στα βάθη της γης και σε χθόνιες θεότητες (ή τελλουρικές θεότητες, σε αντίθεση
με τις ουράνιες θεότητες). Αυτές οι ταμπλέτες ευρίσκονται πιο συχνά σε πηγάδια,
πηγές ή ακόμα και σε ταφικά περιβάλλοντα. Αυτά είναι γενικά κατάρες / μαύρη μαγεία, αλλά μερικές
φορές και λευκή μαγεία, αίτημα μεσολάβησης θεοτήτων, κλπ.
Σήμερα η πόλη Ορλεάνη είναι στην
βορειοκεντρική Γαλλία, περίπου 120 χλμ. νοτιοδυτικά των Παρισίων, στον 48ο
- 47ο παράλληλο [47.903056°N 1.905°E].
ΠΗΓΗ: «Une découverte exceptionnelle sur le site de l'Hôpital Porte Madeleine!», Archeologie OrleansMetropole, Νοέμβρ. 2023. Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 15.12.2023.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλ. Tabula Peutingeriana.
[2] Οι Σάρνοι / Κάρνοι / Καρνούτες / Carnie / Carnutes είναι
αρχαίος γαλατικός λαός που, έδωσαν το όνομά τους στην πόλη Σαρτρ.
Σάρνοι,
Βιτουρίγοι, Αρβέρνοι, Σενόνες, Αίδουοι, Αμβαρροι, και Ωλερκοι, με επί κεφαλής τον θρυλικό Βελοβέσο, μετανάστευσαν αργότερα στην Ιταλία (6ος - 5ος
αιώνας π.Χ.). Ο βασιλιάς Αμφίκατος(**) έστειλε τους υιούς της αδερφής
του, Βελοβέσο και Σεγοβέσο σε αναζήτηση νέων εδαφών λόγω του
υπερπληθυσμού στην πατρίδα τους. Ενώ ο Σεγοβέσους κατευθυνόταν προς το Ερκύνιο
Δάσος, ο Βελοβέσος ηγήθηκε της γαλατικής εισβολής στην κοιλάδα του Πάδου, επί θρυλικής
βασιλείας του 5ου βασιλιά της Ρώμης, Tarquinius Priscus (616 - 579
π.Χ.), κατέκτησε τους Ετρούσκους και ίδρυσε την πόλη Mediolanum / νυν Μιλάνο…
Ήταν αυτό που δεν τους συγχώρεσε ο Ι. Καίσαρας…
Ίσως
η Καρνιόλα / Carniola και οι Καρνικές Άλπεις επήραν το όνομά τους από αυτούς,
όταν εγκαταστάθηκαν εκεί, καθώς και η Καρινθία / Carnuntum / Carantonia – της νυν
Αυστρίας.
Άλλος βασιλιάς των Σάρνων / Κάρνων αναφέρεται σε νομίσματα το Τασγέτιος, «πολύ μεγάλης καταγωγής, του οποίου οι πρόγονοι είχαν κυβερνήσει την πόλη τους». Εικονίζεται επίσης ένα πτερωτό άρμα, και στα δεξιά η «μυστηριώδης» λέξη: ELKESOOVIX. Εύκολα όμως κάποιος ελληνομαθής διακρίνει το ιπτάμενο άρμα του Απόλλωνος / Φοίβου και τις ελληνικές λέξεις ΕΛΚΩ και ΗΛΙΟΣ (sol, sun < Ζαν < Ζευς, Δίας***). - ΠΗΓΗ: Στράβων. Τ. Λίβιος. Πλίνιος τον Πρεσβύτερος.
Στα νομίσματά τους, επίσης, συνήθως κομμένα με μήτρες, ή/και χυτά (σε ένα κράμα υψηλής περιεκτικότητας σε κασσίτερο, που ονομάζεται potin) εικονίζονται μοτίβα κεφαλών, πυρσός, λύκος με ένα αστέρι, άλογο που καλπάζει, το τρισκέλιον / τρισκελις, αετός με την ημισέληνο, ή με ένα φίδι, ή με έναν τροχό με 6 ή 4 ακτίνες, ή ένα πεντάκτινο αστέρι, ή ένα χέρι που κρατά ένα κλαδί, ίσως πουρνάρι / δρυς (> δρυίδες(*), ιερείς του Διός(***), ιερόδενδρο του οποίου ήταν η βελανιδιά). Ο τροχός με τις 4 ακτίνες σχηματίζει έναν σταυρό μέσα σε έναν κύκλο – εικόνα παγκόσμια ήδη από την νεολιθική εποχή. Μερικές φορές ο κύκλος είναι ένας δακτύλιος από κόκκους. Ίσως αντιπροσωπεύει τον κύκλο του έτους χωρισμένο στις 4 εποχές του.
(**) Το
όνομα Ambicatus > Ambigatus θεωρείται γαλατικό, αλλά όχι μόνον έχει ελληνική
ετυμολογία, αλλά και ελληνικό τρόπο σύνθεσης: Σημαίνει «αυτός που πολεμά και
προς τις δύο κατευθύνσεις», δηλ. αμφι + κάτω > καταβάλλω, catu = μάχη > κατς). Τα γαλατικά
ονόματα που εισήλθαν στα λατινικά μέσω της ετρουσκικής γλώσσας εναλλάσσουν k
και g, όπως και στα ελληνικά εναλλάσσονται τα κ - γ – χ. – βλ. Peter E. Busse και John T. Koch.
(4*) Γήναβον = γη ναυτών: Υπήρχε πράγματι μια σημαντική κοινότητα εμπόρων στον ποταμό Λίγηρα, και η πόλις ήταν σημαντικό εμπορικό λιμάνι για την κοινότητα / εταιρεία / συνεταιρισμό που ελέγετο μέχρι προσφάτως έτσι: Nautes του Λίγηρα > Communauté > Community, κλπ. Είναι οι γνωστοί Έλληνες "ποταμιάνοι", που τους βρίσκουμε εγκατεστημένους σε όλα τα ποτάμια της Γης - και κυρίως της Ευρώπης! Αυτοί ήλεγχαν τα ποτάμια περάσματα, ήταν περαματάρηδες και διευκόλυναν το εμπόριο δια μέσου των ποτάμιων οδών. Γι' αυτό ήταν πάντα πολύ αγαπητοί και χρήσιμοι στους κατά τόπους άρχοντες και γι' αυτό έχαιραν προνομίων - βλ. Γ. Λεκάκης "Ποταμωνυμικά".
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook