Η λατρεία αρχαίου Ορθόλιθου (φαλλικής διονυσιακής Ιερής Πέτρας), που ακόμη λατρεύουν χριστιανοί, αλεβίτες και μουσουλμάνοι στα Σκόπια - του Γ. Λεκάκη

Η λατρεία αρχαίου Ορθόλιθου

(φαλλικής διονυσιακής Ιερής Πέτρας),

που ακόμη λατρεύουν χριστιανοί,

αλεβίτες και μουσουλμάνοι

στα Σκόπια

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Ιερή Πέτρα της Τεκίας, είναι γνωστή από την μαρτυρία του sir Arthur Evans, από το 1883, καθώς και η σημερινή εκδοχή της λατρείας της.

Στο εργο του «Mycenaean Tree and Pillar Cult and Its Mediterranean Relations», που δημοσιεύθηκε το 1901, ο Evans έγραψε: «Κατά την διάρκεια κάποιων αρχαιολογικών ερευνών, στην άνω Μακεδονία άκουσα για μια ιερή πέτρα, σε ένα τουρκοχώρι, που ονομάζεται Tekekiöi, μεταξύ Σκοπίων και Ιστίμπ(*). Ήταν αντικείμενο λατρείας όχι μόνον για τους εντοπίους μουσουλμάνους, αλλά και για πολλούς χριστιανούς από τις γύρω περιοχές, που το έκαναν αντικείμενο προσκυνήματος την ημέρα του Αγίου Γεωργίου. Επισκέφθηκα το σημείο και διαπίστωσα ότι η πέτρα είχε ιερό δωμάτιο υπό την ευθύνη ενός δερβίση» - ο Έβανς έκανε επίσης ένα σχέδιο του δωματίου.

Τα τελευταία χρόνια, μια ομάδα ερευνητών, μέλη της MRS[1] με επί κεφαλής τον Gjore Cenev κατάφεραν να εντοπίσουν το χωριό και να βρουν την Ιερή / Μυστική Πέτρα. Σήμερα το χωριό ονομάζεται Tekia / Tekija[2] / Tecija και βρίσκεται στον 42^ο παράλληλο [42.0072°N 21.6656°E], στο Ίλιντεν, λίγα χιλιόμετρα βορειοδυτικά των Σκοπίων. Στα μέσα του 20ού αιώνος, στο χωριό κατοικούσαν Τούρκοι, που είχαν έρθει από την Πέργαμο. Σήμερα στο χωριό κατοικούν χριστιανοί, που κατάγονται από μακρινά χωριά των Βορειοανατολικών Σκοπίων.

Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι το δίχωρο ιερό έχει κατεδαφιστεί και ο ιερός λίθος βρίσκεται πλέον σε ανοικτό χώρο. Ο χώρος είναι περιφραγμένος.

Κοντά στην Ιερή Πέτρα, υπάρχει ένα δένδρο που πιστεύεται ότι είναι επίσης ιερό – ΔΙΑΒΑΣΤΕ για την ιερά δενδρολατρεία ΕΔΩ. Όλη η περιοχή γύρω από την πέτρα και το δένδρο θεωρείται ιερός χώρος και οι εντόπιοι κάτοικοι αναφέρονται σε αυτόν με μεγάλο σεβασμό.

Παρά τις μεγάλες αλλαγές στην περιοχή, η λατρεία της Ιερής Πέτρας και του Ιερού Δένδρου τελείται τακτικά, ακόμη και σήμερα, ειδικά την ημέρα του αγίου Γεωργίου, όταν μαζεύονται 200-300 άτομα. Για την σωστή απόδοση της λατρείας φροντίζει μια ηλικιωμένη γυναίκα / ιέρεια, που ονομάζεται / φέρει τον τίτλο «Κεφαλή της Πέτρας». Η διαχείρισις της Ιεράς Λίθου ανήκει στην γυναικεία γραμμή, από την αρχαιότητα. Έτσι έχει διατηρηθεί η αρχαία λατρευτική παράσταση, ακόμη και σε μια εποχή που κατοικούσαν Τούρκοι. Εκείνη την περίοδο, μια μουσουλμάνα που ήταν επί κεφαλής της πέτρας, μεταβίβασε την διαχείριση της λατρείας του Ιερού Λίθου σε χριστιανή γυναίκα. Βλέπουμε, λοιπόν, πως η διαχείρισή της δεν έχει να κάνει με τις σύγχρονες θρησκείες, αλλά μόνον με το φύλο.

Ο νέος πληθυσμός που ήλθε αποδέχθηκε την λατρεία και συνέχισε να σέβεται την πέτρα, την οποία σήμερα αποκαλούν με το όνομα του Αγίου Γεωργίου. Στην βασική του μορφή, το τελετουργικό συνίσταται στο:

            - ανάβουν ένα κερί,

            - αφήνουν ένα ανάθημα / τάμα / δώρο / προσφορά,

            - περιηγούνται κανείς τρεις φορές γύρω από την πέτρα,

            - την αγκαλιάζουν 

και

            - την ασπάζονται. 

Τυπικό αρχαίας θρακικής λατρείας.

Μετά την περιφορά, η γυναίκα πρέπει να πιάσει την όρθια πέτρα και με τα δύο χέρια. Αν όμως δεν μπορεί να την αγκαλιάσει ολόκληρη, τότε την σκεπάζει με ένα μαντήλι / πέπλο. Αφού το κάνουν αυτό, η «γριά»-Κεφαλή, η ιέρεια κάνει την ιεροτελεστία, μαζεύει βότσαλα, χώμα και χόρτα, τα οποία είναι γύρω από την πέτρα, τα ευλογάει και φτιάχνει περιδέραιο και το δίνει / δένει στην γυναίκα, για να το φορά στους γοφούς της για έναν χρόνο. Μετά από έναν χρόνο, η γυναίκα μαζί με τον άνδρα της, έρχονται ξανά στην πέτρα, και την «επισκέπτονται»… Σύμφωνα με την πεποίθηση, έτσι θα μείνει έγκυος και οι δυο τους θα κάνουν παιδί… Γι’ αυτό και λέγεται «Πέτρα της Γονιμότητος». 

Τέτοιες πέτρες, με σχετικές πεποιθήσεις και παρόμοια τυπικά λατρείας, ευρίσκουμε και αλλαχού στην Μακεδονία – βλ. Γ. Λεκάκης «Στον “Τρύπιο Βράχο”: Εκεί απ’ όπου επέρασε η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Ολυμπιάς, για να τον γεννήσει. Στην Νέα Ζωή Πέλλας, στην αρχαία Αλμωπία», περ. «Ενδοχώρα», 93 τ., Αύγουστος 2005. Ενώ είναι γνωστή η τιμή και η λατρεία τέτοιων λίθων (ακόμη και στην Αθήνα σήμερα), η λατρεία των ορθολίθων – ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ - αλλά και των φαλλικών συμβόλων – ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης «Η λατρεία του λίθου» στο περ. «Φαινόμενα» της εφημ. «Ελεύθερος Τύπος», 25.5 και 1.6.2013.

Και γενικότερα ΕΔΩ.

Σύμφωνα με την λαϊκή πεποίθηση των εντοπίων ανθρώπων, η Ιερή Λίθος βοηθά και στην πραγματοποίηση των επιθυμιών και στην θεραπεία πολλών ασθενειών (είναι θαυματουργή) - αλλά κυρίως βοηθά τις γυναίκες που δεν μπόρεσαν να συλλάβουν παιδί. Είναι ενδιαφέρον ότι ακόμη και σήμερα πολλοί Τούρκοι, εξοικειωμένοι με την Ιερή Πέτρα, προσέρχονται από την Τουρκία και προσεύχονται σε αυτήν, αλλά και από την λοιπή χώρα των Σκοπίων, και την γειτονική Σερβία, απόγονοι των πρώην κατοίκων του χωριού.

Η πέτρα έχει ύψος πάνω από 1 μ. Είναι όρθια σαν φαλλός. Πιθανότατα χρονολογείται από την αρχαία εποχή, από την διονυσιακή λατρεία. Η πέτρα, λένε, θεραπεύει την στειρότητα. Όσοι την επισκέπτονται μετά από έναν χρόνο έκαναν παιδί, λένε...

Κοντά στην Ιερά Πέτρα, υπάρχει και ένα παρεκκλήσι με αγιασμό, αφιερωμένο στους Αγίους Πέντε / Πέτκα. Το έκτισε ένας χωρικός του χωριού, βάσει οράματος. Το αγίασμα το επισκέπτονται αρκετά άτομα, που «μεθάνε» από αυτό το νερό. Το μεγαλύτερο πανηγύρι του γίνεται την ημέρα της «Μεγάλης Παρασκευής Καλοκαιριού».

ΠΗΓΗ: «Μια θαυματουργή πέτρα στο χωριό Τέκια θεραπεύει τη στειρότητα / Чудотворен камен во селото Текија лекува од неплодност», 1.8.2016. The Sacred Stone of Tekia. Φωτογραφίες: L. Ilievski. Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις". Γ. Λεκάκης "Λεξικό των παραδόσεων των λαών του κόσμου". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.6.2016.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Αρχικά της λεγομένης «Μακεδονικής Ερευνητικής Εταιρείας».

[2] Το τοπωνύμιο (Tekija < tekke, τεκκές) είναι κοινό. Υπάρχει στο Κλάδοβο, κοντά στον Ίστρο / Δούναβη, στο Κρούσεβατς Σερβίας, και στο Παρασίν όλα στην Σερβία, όπου εξακολουθούσαν να λειτουργούν τεκέδες.

(*) ISHTIB / Istib είναι η τουρκική παράφραση της αρχαίας Αστίβου Παιονίας ( > Astibon > ρωμ. Brigantium, Bregalnica > σλαβ. Shtipliye / Shtip / Stip), μια πόλη που σήμερα ευρίσκεται στην έκταση που κατέχουν τα Σκόπια, στον 41ο παράλληλο [41°44′15.01″N 22°11′36.81″E] στην συμβολή των ποταμών Ishtib και Bregalnitza, παραπόταμο του Αξιού, που εδώ λέγεται Βαρδάρης. Γνωστή για τις κρήνες της, αλλά και τα ερείπια ενός παλαιού κάστρου (στα βορειοδυτικά της).

Ιστίμπ είναι και η αραβική παράφραση της Θίσβης. 

λατρεια αρχαιος Ορθολιθος φαλλικη διονυσιακη Ιερη ιερα Πετρα χριστιανοι, αλεβιτες μουσουλμανοι Τεκια σερ εβανς sir Evans, 1883, μυκηναικο δενδρο Mycenaean Tree and Pillar Cult and Its Mediterranean Relations 1901, αρχαιολογια ανω Μακεδονια τουρκοχωρι, τεκεκιοι Tekekioi, Σκοπια Ιστιμπ αντικειμενο λατρειας μουσουλμανισμος χριστιανισμος προσκυνημα ημερα πανηγυρι Αγιου Γεωργιου Αγιος Γεωργιος. ιερο δωματιο δερβισης σχεδιο Μυστικη Tekia / τεκιγια Tekija τεσιγια Tecija 42ος παραλληλος ιλιντεν, Σκοπιων 20ος αιωνας μχ Τουρκοι, Περγαμος διχωρο ιερος λιθος ανοικτος χωρος περιφραγμενος δεντρο δενδρολατρεια δεντρο σεβασμος ΙεροΔενδρο αποδοση ηλικιωμενη γυναικα / ιερεια, τιτλος Κεφαλη της Πετρας διαχειρισις διαχειριση Λιθου γυναικεια γραμμη, μητριαρχια αρχαιοτητα αρχαια λατρευτικη παρασταση, Τουρκια μουσουλμανα χριστιανη θρησκεια φυλο πληθυσμος τελετουργικο αναμμα κερι δωρο / προσφορα, ταμα αναθημα τρεις φορες 3 αγκαλια ασπασμος φιλι περιφορα ορθια χερια σκεπασμα μαντηλι πεπλο γρια ιεροτελεστια, βοτσαλο, χωμα χορτο περιδεραιο, γοφος γοφοι χρονος ετος ανδρας επισκεψη λαικη πεποιθηση, εγκυος παιδι Γονιμοτητος Γονιμοτητας Γονιμοτητα πετρες, λαικες πεποιθησεις τυπικο θρακικη Τρυπιος Βραχος μητερα Μεγας Αλεξανδρος Ολυμπιας, γεννα Νεα Ζωη Πελλας, Αλμωπια ολυμπιαδα μυρταλη λιθων Αθηνα ορθολιθων φαλλικο συμβολο επιθυμια θεραπεια ασθενεια ιαση ιαματικη θαυματουργη θαυμα γυναικες τεκνοποιια γεννηση συλληψη παιδια Σερβια χωριο ορθιος φαλλος εποχη θεος διονυσος θεραπεια στειροτητα παρεκκλησι αγιασμος Αγιοι Πεντε / Πετκα χωρικος οραμα αγιασμα μεθη μεθυστικο νερο πανηγυρι Μεγαλη Παρασκευη Καλοκαιριου καλοκαιρι Μακεδονικη Ερευνητικη Εταιρεια τοπωνυμιο Tekija < tekke, τεκκες τεκες Κλαδοβο / Kladovo, ιστρος / Δουναβη, δουναβις Κρουσεβατς / Krusevac Σερβιας,paracin Παρασιν τουρκικη παραφραση παραφραση Αστιβος αστιβων Παιονιας παιονια Astibon ρωμαικη Μπριγκαντιουμ Brigantium, Μπριγκαντιο Βριγαντιο Μπρεγκαλνιτσα Bregalnica σλαβικα στιπλιγιε Shtipliye / στιπ Shtip / Stip 41ος παραλληλος συμβολη ποταμων Ishtib Bregalnitza, Μπρεγκαλνιτζα παραποταμος ποταμος Αξιος, Βαρδαρης κρηνη ερειπια παλαιο καστρο Ιστιμπ αραβικη Θισβη

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ