Του Γιώργου Λεκάκη
Οι Κενομάνοι / Γονομάνοι – βλ. Στράβ., Πτολ., Πολύβ. - ήταν Γαλάτες - οι οποίοι ως γνωστόν είναι ελληνικής καταγωγής - μια αρχαία φυλή των Σισαλπικών Γαλατών / Εντεύθεν των Άλπεων Γαλατία, που αρχικώς ζούσαν στην περιοχή γύρω από την σημερινή πόλη, η οποία ακόμη φέρει το όνομά τους (Λε) Μαν / Maine, δυτικά των Καρνουτών, μεταξύ των ποταμών Σηκουάνα και Λίγηρα. Κατέβηκαν στην περιοχή βόρεια του ποταμού Πάδου και στα δυτικά της Βενετίας[1]. Είναι ανάμεσα στις φυλές των Γαλατών, που διέσχισαν τις Άλπεις (400 π.Χ.), με στρατιωτικό ή/και θρησκευτικό ηγέτη τον Ελιτόβιο, και με την υποστήριξη του Βελοβέσου, ηγέτη των Ινσουβρών, εκδίωξαν τους επίσης ελληνικής καταγωγής Ετρούσκους και εγκαταστάθηκαν σε κάποιες περιοχές τους – βλ. Πολ. ii.17, Λιβ. τ.35.
Οι Κενομάνοι από το 197 π.Χ. υπετάγησαν στην Ρώμη, εξαφανίστηκαν από τις ιστορικές πηγές, και εμφανίσθηκαν ξανά με τον τίτλο του Ρωμαίου πολίτη - βλ. Δίων Κάσσιος, xli.36.
Αργότερα, για κάποιον λόγο
(;) η Ιστορία τους χαρακτήρισε γενικώς ως… Κέλτες - οι οποίοι είναι επίσης ελληνικής
καταγωγής! – ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ - και όλον τον πολιτισμό της περιοχής της βόρειας Ιταλίας, ως «κελτικό»…
Η ανασκαφή του Seminario Vescovile ενός νεκροταφείου σε τοποθεσία των Κενομανών στην Βερόνα, απεκάλυψε τα λείψανα 161 ανθρώπων, 16 από τους οποίους θάφτηκαν μαζί με πλήρεις σκελετούς ζώων ή μέρη ζώων!
Η κ. Z. Laffranchi (από το Πανεπιστήμιο
της Βέρνης), και οι συνάδελφοί της προτείνουν ότι,
μερικά από τα υπολείμματα ζώων μπορεί να προορίζονταν ως προσφορές φαγητού,
αλλά σημείωσαν ότι άλογα και σκύλοι δεν καταναλώνονταν συνήθως στην βόρεια
Ιταλία, μεταξύ του 3ου και του 1ου αιώνα π.Χ.
Για παράδειγμα:
- ένας τάφος περιείχε τα λείψανα ενός μωρού μαζί με έναν πλήρη σκελετό σκύλου (Canis lupus familiaris).
- ένας άλλος είχε έναν νεαρό άνδρα, που είχε θαφτεί με μέρη ενός αλόγου (Equus caballus).
- ένας τρίτος τάφος
αποτελούνταν από έναν μεσήλικα, που ήταν θαμμένος με ένα μικρό σκυλί.
και
- ένας τέταρτος είχε τα λείψανα
μιας μεσήλικης γυναίκας, που είχε θαφτεί με ένα ολόκληρο άλογο, ένα κρανίο
σκύλου και μέρη άλλων αλόγων!
Δεν βρέθηκε γενετική σχέση
μεταξύ των ανθρώπων, που είχαν ταφεί με ζώα.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι
τα ζώα μπορεί να ήταν κατοικίδια, ή ίσως ήταν σημαντικά για την ζωή του νεκρού,
αν και η συμπερίληψη ζώων στις ταφές θα μπορούσε επίσης να αντικατοπτρίζει την
κατάσταση του ατόμου ή συγκεκριμένες τελετές κηδείας, που περιλαμβάνουν
οργανικά υλικά που δεν έχουν διασωθεί.
ΠΗΓΗ: Z. Laffranchi, κ.ά. «Until death do us part". A multidisciplinary study on human- Animal co- burials from the Late Iron Age necropolis of Seminario Vescovile in Verona (Northern Italy, 3rd-1st c. BCE)», https://doi.org/10.1371/journal.pone.0293434 PLOS ONE, 14.2.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 15.2.2024. Και Newsweek.
Στις ταφικές τελετές των Κενομανών ήταν η τοποθέτηση του νεκρού σε ξαπλωμένη θέση, σε λάκκους
σκαμμένους στο έδαφος. Ο νεκρός συνοδευόταν από ένα κουτί αποτελούμενο από όπλα
(ξίφη, λόγχες, μαχαίρια, ασπίδες, κράνη) και αντικείμενα ρουχισμού και στολίδια,
όπως περόνες, περιδέραιο με στριφτή μεταλλική ράβδο[2],
βραχιόλια, δακτυλίδια. Οι ταφές των γυναικών ήταν πιο πλούσιες. Στους τάφους
του 4ου και 3ου αι. π.Χ., απουσιάζει η κεραμική, εκτός από έναν περιορισμένο
αριθμό.
Σπάνια, αλλά πολύτιμα, είναι
τα αντικείμενα τα διακοσμημένα με το χαρακτηριστικό στυλ της «κελτικής» τέχνης,
που βρέθηκαν στην περιοχή των Κενομανών. Το πιο αμφιλεγόμενο προέρχεται από τον
πιο σημαντικό τάφο των Κενομανών, που βρέθηκε στην περιοχή της Μαντούς
(> Mantua), στο Castiglione delle Stiviere.
Ανάμεσα στα αντικείμενα των
τάφων υπάρχουν πολυάριθμα χάλκινα θραύσματα, μερικά διακοσμημένα, των οποίων η
λειτουργία εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης σήμερα.
Η πιο συναρπαστική υπόθεση είναι ότι θα μπορούσαν να είναι από κάρνυκα,
την πολεμική τρομπέτα των Κελτών. Οι χάλκινες πλάκες αυτού του αινιγματικού
αντικειμένου είναι ανάγλυφες, διακοσμημένες σε στυλ χαρακτηριστικό της «κελτικής»
τέχνης του 3ου αιώνα π.Χ.
Σε ορισμένους τάφους οι
νεκροί βρέθηκαν θαμμένοι με σκύλους ή άλογα, ζώα - άρα υπήρχε ένας ισχυρός
δεσμός με αυτά τα ζώα που οδήγησε στην επιλογή να ταφούν μαζί με τους
ιδιοκτήτες τους, όπως αναφέρεται στην παραπάνω μελέτη.
Τον Σεπτέμβριο του 2023, κατά
την διάρκεια ορισμένων ανασκαφών στην περιοχή Casalromano, μια νεκρόπολη της
ύστερης Εποχής του Σιδήρου επανήλθε στο φως, σε μια περιοχή των Κενομανών.
Σημαντικά διακοσμημένα αρχαία
ευρήματα που προέρχονται από την περιοχή της Βρηξίας (νυν παραφρασμένα Μπρέσια)
και σήμερα εκτίθενται στο Μουσείο της Αγίας Ιουλίας στην Μπρέσια
είναι:
- ένα σιδερένιο κράνος με ανάγλυφα
και χάλκινα ζυγωματικά, διακοσμημένα με μια συνένωση μοτίβων λουλουδιών και
ζώων, που προέρχονται από το Gottolengo (αρχικά θεωρήθηκε ως λομβαρδική διακόσμηση).
Βρέθηκε το 1925 μαζί με θραύσματα από σιδερένια ξίφη, χάλκινες αλυσίδες και βραχιόλια
μπράτσου, που χρονολογούνται στο β΄ μισό του 4ου αιώνα. π.Χ.,
- τα φάληρα Manerbio,
που σίγουρα ανήκουν σε μεταγενέστερη φάση της «κελτικής» τέχνης. Βρέθηκαν το
1928, πιθανότατα κρεμασμένα από την πανοπλία ή τους ιμάντες αλόγων ως
διακοσμητικά.
- σημαντικά ευρήματα επίσης
στην περιοχή της Βερόνας, ιδίως στους δήμους Povegliano Veronese, Vigasio και
Santa Maria di Zevio. Η τελευταία τοποθεσία, κατά μήκος του ποταμού Άθεσι (νυν
παραφρασμένα Adige), έχει δώσει εκατοντάδες τάφους. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει ο «Τάφος
με Άρμα του Παιδιού-Πρίγκηπα» από την Λαζισέττα. Οι αρχαιολόγοι μπόρεσαν να
ανασυνθέσουν το υποβλητικό και περίπλοκο ταφικό τελετουργικό αυτής της πολύ
υψηλόβαθμης ταφής βρέφους, στην οποία είναι αφιερωμένη μια ολόκληρη αίθουσα στο
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Βερόνας!
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης
Ελλάδος περιήγησις».
[1] Οι συμμαχικές σχέσεις και η προοδευτική υιοθέτηση των
εθίμων, τους έκαναν να γίνονται όλο και περισσότερο μέρος του βενετσιάνικου
λαού, τόσο πολύ, που η περιοχή έγινε μέρος της X Venetia et Histria.
[2] τυπικό των «Κελτών».
Abstract
Animal remains are a common find in prehistoric and protohistoric
funerary contexts. While taphonomic and osteological data provide insights
about the proximate (depositional) factors responsible for these findings, the
ultimate cultural causes leading to this observed mortuary behavior are
obscured by the opacity of the archaeological record and the lack of written
sources. Here, we apply an interdisciplinary suite of analytical approaches
(zooarchaeological, anthropological, archaeological, paleogenetic, and
isotopic) to explore the funerary deposition of animal remains and the nature
of joint human-animal burials at Seminario Vescovile (Verona, Northern Italy
3rd-1st c. BCE). This context, culturally attributed to the Cenomane culture,
features 161 inhumations, of which only 16 included animal remains in the form
of full skeletons, isolated skeletal parts, or food offerings. Of these, four
are of particular interest as they contain either horses (Equus caballus) or
dogs (Canis lupus familiaris)–animals that did not play a dietary role.
Analyses show no demographic, dietary, funerary similarities, or genetic
relatedness between individuals buried with animals. Isotopic data from two
analyzed dogs suggest differing management strategies for these animals, possibly
linked to economic and/or ritual factors. Overall, our results point to the
unsuitability of simple, straightforward explanations for the observed funerary
variability. At the same time, they connect the evidence from Seminario
Vescovile with documented Transalpine cultural traditions possibly influenced
by local and Roman customs.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook