Του Γιώργου Λεκάκη
Κατά τις ανασκαφές που
πραγματοποιήθηκαν στον τύμβο Tepecik - Çiftlik[1] στην Νίγδη Καππαδοκίας, βρέθηκαν 7 κρανία 9.000 χρόνων, διακοσμημένα με πηλό και
ασβέστη!
Η Εγγύς Ανατολή εγνώρισε
δραματικές αλλαγές στην πολιτιστική ιστορία της ανθρωπότητας, όπως η μετάβαση
από τους κυνηγούς-τρφοσυλλέκτες στους μόνιμους κατοίκους / οικισμούς και η
εξημέρωση διαφόρων φυτικών και ζωικών ειδών, κατά την νεολιθική περίοδο.
Οι τελετουργίες που σχετίζονται
με τον θάνατο στην Νεολιθική σε αυτήν την περιοχή και οι αλλαγές τους κατά την
διάρκεια των χιλιετιών παρακολουθήθηκαν στενά από τους επιστήμονες. Τα
επιχρισμένα κρανία είναι από τις πιο «ενδιαφέρουσες» ταφικές πρακτικές του
νεολιθικού ανθρώπινου πληθυσμού, αποτελώντας ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά
ευρήματα της περιοχής.
Οι τάφοι που περιέχουν
επιχρισμένο υλικό του Tepecik-Çiftlik βρίσκονται στρωματογραφικά μεταξύ των
κατασκευών στον β΄ όροφο του 3ου στρώματος του τύμβου. Σε προηγούμενες
μελέτες, πολλοί τάφοι που ανήκουν στον 3ο και 2ο όροφο
του τύμβου βρέθηκαν σε ανοικτούς χώρους κοντά στα κτήρια. Η διάταξη των οστών,
στο TP'19 SK 105, αποκάλυψε ότι τα κρανία ήταν θαμμένα μαζί και τα μακριά οστά
τοποθετήθηκαν δίπλα σε αυτό το σύμπλεγμα, αν και υπήρχαν εξαιρέσεις.
Το Tepecik - Çiftlik είναι
ένας τύμβος, που βρίσκεται σε μια μικρή κοιλάδα, ακριβώς ανατολικά των βουνών
Melendiz[2], 1 χλμ.
ανατολικά του Çiftlik, βορειοδυτικά του κέντρου της πόλεως Νίγδης. Ο λόφος έχει
διάμετρο 200 μ. και μέγεθος 300 x 170 Χ 4-5 μ. Η πεδιάδα προσφέρει πλούσιους
υδάτινους πόρους και γόνιμο έδαφος. Οι δε κοντινοί πόροι οψιδιανού παρείχαν υλικό
για τον τύμβο. Ο κρατήρας σχηματίστηκε από ηφαίστειο κατά τις περιόδους Μειο-Πλειόκαινο και Πλειστόκαινου.
Ο κρατήρ ήταν λίμνη κατά την περίοδο του Πλειστόκαινου και συνέχισε να γεμίζει
από την αρχή του Ολόκαινου και έγινε πεδιάδα.
Την 7η - 6η
χιλιετία π.Χ., όταν ξεκίνησε ο οικισμός, ήταν εν μέρει λίμνη και ο οικισμός
βρισκόταν πάνω ή κοντά σε λίμνη.
Ο τύμβος ανακαλύφθηκε, για
πρώτη φορά, από τον I. A. Todd το 1966. Οι ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν το 2000
από τους καθηγητές Erh. Bıçakçı και E. Faydalı. Υποστηρίζονται από το Ταμείο
Ερευνών του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης.
Τα ερείπια κτηρίων ξεκινούν
από βάθος περίπου 2 μ. κάτω από την νυν επιφάνεια του εδάφους. Κατασκευάσθηκαν
από ηφαιστειακές πέτρες, που συλλέχθηκαν από το περιβάλλον, επιλέγοντας ευθείες
και αιχμηρές άκρες. Οι χώροι μεταξύ των μεγάλων λίθων γέμισαν με μικρές πέτρες.
Δεδομένου ότι υπάρχουν
άφθονες πηγές οψιδιανού κοντά, η πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται για πελεκημένες
πέτρες είναι σε μεγάλο βαθμό οψιδιανός. Στο 4ο στρώμα υπάρχουν
διάφορα εργαστήρια πελεκημένης πέτρας, δύο από τα οποία είναι αρκετά μεγάλα – ο
οψιδιανός του Göllü Dag, είναι ο
πλουσιότερος και ποιοτικότερος οψιδιανός στην Εγγύς Ανατολή. Οι λεπίδες και οι
αιχμές των δοράτων που παρήχθησαν από αυτόν υποδηλώνουν προηγμένη τεχνολογία. Πολλοί
από τους τύπους βελών και αιχμών δόρατος, που είναι γνωστοί στην Ανατολία και
την Εγγύς Ανατολή, είναι από το Tepecik - Çiftlik Höyük. Ευρέθησαν πέτρες
λείανσης, γούρνες λείανσης, πολλά οστέινα εργαλεία (όπως σουβλια, εργαλεία
γυαλίσματος, σπάτουλες και κουτάλια, μεγάλος αριθμός ειδώλων από άγρια άλογα
και, σε μικρότερο βαθμό, οστά άγριου γαϊδάρου (κόκκαλα ποδιών στην οπλή).[3]
Κατά τις ανασκαφές στον τύμβο
αποκαλύφθηκαν και ταφές, που ανήκουν σε 9 άτομα. Τέσσερις από αυτές τις ταφές
είναι ενήλικες, δύο είναι παιδιά και τρεις είναι μωρά. Μερικές από τις ταφές
αφαιρέθηκαν από τους αρχικούς τους χώρους ταφής και θάφτηκαν μαζί, αλλού,
επειδή έλειπαν πολλά οστά που ανήκαν σε άτομα.
Τέλος, τα αγγεία που
αποκαλύφθηκαν, ιδιαίτερα εκείνα με ανάγλυφα, συγκρίνονται με το Köşk Höyük.
Ολόκληρη η περιοχή του τύμβου
είναι οργωμένη ως χωράφι σήμερα... Σύμφωνα με τους εντόπιους, αυτή η κατάσταση ήταν
από παλαιά. Έχει καταστραφεί λόγω πολλών ετών οργώματος. Οι εντόπιοι έχουν
πάρει πέτρες από τον τύμβο, για να χρησιμοποιηθούν σε κτήρια, εδώ και πολλά
χρόνια. Κατά καιρούς γίνονται λαθρανασκαφές για εξόρυξη λίθων και μπαίνουν
συχνά και στους τάφους.
Το Tepecik-Çiftlik στην
Κεντρική Ανατολία, είναι ο τρίτος νεολιθικός οικισμός που βρίσκεται στην
Ανατολία, μαζί με το Köşk Höyük και το Çatalhöyük.
Ο οικισμός στον λόφο
συνεχίστηκε και στην Πρώιμη Χαλκολιθική Εποχή.
ΠΗΓΗ: «Πολυδιάστατες
αναλύσεις των επιχρισμένων κρανίων από τη νεολιθική Tepecik-Çiftlik, Κεντρική
Ανατολία (Τουρκία) / Multi-dimensional analyses of the plastered skulls from
Neolithic Tepecik-Çiftlik, Central Anatolia (Türkiye)», Arkeoloji haber, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.2.2024.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μικρά Ασία».
- Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος
περιήγησις».
- Erh. Bıçakçı «A New Evaluation of the Prehistoric Cultures of Central
Anatolia in the Light of the Tepecik / Çiftlik Höyük (Niğde) – στο Excavations Turkish Academy of Sciences Archaeology
Journal, τεύχος IV, 2001.
[1] Το Τσιφτλίκ είναι περιοχή 67 χλμ. από την Νίγδη στον 38ο παράλληλο [38°10′N 34°29′E]
με φημισμένη ιαματική πηγή και λίμνη κρατήρα (κοντά στο χωριό Narköy). Αργότερα
ήλθαν στην περιοχή οι Τουρκμένιοι, ήλθαν από την Τασκένδη, γι’ αυτό και έχουν γλωσσικές
ομοιότητες με τους νυν κατοίκους της – βλ. καθ. S. Maksudi Arsal.
[2] Από το όνομα άρχοντα-επιδρομέα στην Μάχη του Manzikert.
Ο Μελεντίζ-μπέης οργάνωσε επιδρομές γύρω από το Εικόνιο και την περιοχή των
Λιμνών.
[3] Παρόμοια είδωλα έχουν βρεθεί στο Dja και το Mureybet,
που χρονολογούνται στην προ-κεραμική νεολιθική εποχή της Βόρειας Συρίας, μεταξύ
10ου - 9ου αιώνα π.Χ. Ωστόσο, η τεχνική κατασκευής αυτών που βρέθηκαν στο Tepecik
- Çiftlik Höyük είναι διαφορετική.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook