Δραματική έκκληση Παπαδιαμαντόπουλου:
«…αν ο στόλος από τό εν μέρος καί τα έξω στρατεύματα από τάλλο δέν τρέξουν, καθώς διετάχθησαν, νά κτυπήσουν τόν εχθρόν εντός τής παρούσης εβδομάδος, τό Μισολόγγι δέν έχει πλέον νά ελπίσει ειμή εις τήν εξ Ύψους βοήθειαν», γράφει από το Μεσολόγγι στις 26 Μαρτίου 1826 ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, μέλος της «Προσωρινώς Διευθύνουσα τά τής Δυτικής Χέρσου Ελλάδος Επιτροπής» προς την Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδος. Η κατάσταση στο πολιορκημένο από τους Τουρκοαιγύπτιους Μεσολόγγι ήταν τραγική στις αρχές του 1826, ο κλοιός έσφιγγε, ιδίως μετά την κατάληψη του Βασιλαδίου και του Ανατολικού.
Ο ελληνικός στόλος υπό τον Μιαούλη δεν μπόρεσε
να διασπάσει τον από θαλάσσης κλοιό των Τουρκοαιγυπτίων και να ανεφοδιάσει το Μεσολόγγι
με τρόφιμα και πυρομαχικά. Με την πείνα και τις αρρώστιες να θερίζουν τους
πολιορκημένους και με την ελπίδα βοήθειας να έχει χαθεί, αποφασίστηκε να
επιχειρηθεί έξοδος από το Μεσολόγγι την 10η προς 11η Απριλίου 1826, Κυριακή των
Βαΐων. Το σχέδιο, όμως, είχε προδοθεί στους Τουρκοαιγύπτιους που περίμεναν την
έξοδο. Από τους 3.000 Έλληνες στρατιώτες που συμμετείχαν στην επιχείρηση
σώθηκαν 1.300, από τις γυναίκες και τα παιδιά ελάχιστοι, οι περισσότεροι
σφαγιάστηκαν και οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι στην Κωνσταντινούπολη. Η επί 12 μήνες
ηρωική αντίσταση του Μεσολογγίου και η τραγική έξοδος προκάλεσε θαυμασμό και
συγκίνηση στην Ευρώπη, αναζωπυρώνοντας τον φιλελληνισμό και αποτελώντας ύψιστο
σύμβολο του Αγώνα του Γένους.
ΠΗΓΗ: τεκμήρια των αρχειακών συλλογών της Κεντρικής Υπηρεσίας των Γενικών Αρχείων του Κράτους.
Η πλήρης επιστολή
Παπαδιαμαντοπούλου
Περίοδος Γ' Αριθ. 3578
Προσωρινή Διοίκησις τής Ελλάδος Πρός τήν Σεβαστήν Διοίκησιν
Η Προσωρινώς Διευθύνουσα τά
τής Δυτικής Χέρσου Ελλάδος Επιτροπή
Είναι σήμερον 17 ημέραι, αφού η Σεβ. Διοίκησις έγραφε τήν από 6 τού τρέχοντος διαταγήν της πρός τήν Επιτροπήν καί ακόμη ο στόλος δέν εφάνη εις ταύτα τά νερά. Τό Μισολόγγι ευρίσκεται εις τόν έσχατον κίνδυνον δι' έλλειψιν τροφής, καί οι εν αυτώ έγκλειστοι έφαγον όλα σχεδόν τά πίτουρα, όσα ευρίσκοντο εδώ μέσα, ήρχισαν νά τρώγουν καί γαϊδούρια, έχουν απόφασιν νά φάγουν καί ποντικούς καί τελευταίον νά μακελλευθούν μέ τούς εχθρούς μάλλον, παρά νά κλίνουν τόν αυχένα εις αυτούς.
Αλλά, τίς ωφέλεια από ταύτην τήν ανθρωποθυσίαν, όταν τό προπύργιον τής πατρίδος χαθή;
Η Επιτροπή, προβλέπουσα ότι ο παρών επικείμενος κίνδυνος ήτον ενδεχόμενος, δέν έλειψεν από τού νά παρασταίνη εις τόν δέοντα καιρόν δι' αλλεπαλλήλων αναφορών της τήν εδώ τών πραγμάτων κατάστασιν καί τήν απαραίτητον ανάγκην τού νά γενή ανάλογος πρόνοια περί τής σωτηρίας του πολυπαθούς Μισολογγίου. Αλλ' έγινε τάχα όση προμήθεια έπρεπε νά γενή διά τήν ασφάλειαν καί τήν υπεράσπισίν του; αγνοεί τούτο, ούσα μακράν τού κέντρου των πραγμάτων. Μ' όλον ότι τά πράγματα έφθασαν εις τοιαύτην απηλπισμένην στάσιν, μ' όλον τούτο στοχάζεται η Επιτροπή ότι, εάν κινηθώμεν, είναι καιρός ακόμη διά νά προλάβωμεν τό κακόν. Όθεν, στρέφουσα καί αύθις τήν φωνήν της πρός τήν Σεβ. Διοίκησιν και πρός το Πανελλήνιον αυτό, λέγει ότι η παρούσα στιγμή τής πατρίδος είναι κρισιμωτάτη, διότι τό προπύργιον αυτής, τό Μισολόγγι, κινδυνεύει κίνδυνον φανερόν, καί εάν αυτό πέση, δέν λανθάνει κανέναν ότι κατόπιν χάνεται τό πάν εξ ολοκλήρου, διότι αι βαρβαρικαί ορδαί θέλουν πάραυτα πλημμυρίσει τήν Ελλάδα καί θέλουν τήν καταποντίσει άφευκτα.
Ο εχθρός τήν σήμερον δέν έχει αλλού πουθενά στρατόπεδον συστημένον, παρά εδώ. Εδώ έχει συγκεντρωμένος όλας τάς δυνάμεις του καί εδώ καταβάλλει όλους του τούς αγώνας διά νά κατορθώση τόν σκοπόν του. Εδώ λοιπόν καί τό Έθνος όλον έπρεπε εις τόν δέοντα καιρόν καί πρέπει νά στρέψη τήν προσοχήν του καί παύον από πάσαν άλλην ενασχόλησίν του νά δράμη πανστρατιά πρός ελευθέρωσιν τού Μισολογγίου.
Από τήν
παρούσαν περίστασιν κρίνεται η εθνική ύπαρξίς μας ή η εξόντωσις. Εάν ωφεληθώμεν
από αυτήν, θέλομεν υπάρξει, βέβαια. Ο εχθρός τώρα είναι πολλά αδύνατος, καί
αύτη είναι η αρμοδιωτέρα στιγμή εις τό νά εξολοθρευθή. Τό Έθνος όλον πρέπει νά
βαλθή εις κίνησιν διά νά συνεργήση εις τήν καταστροφήν του. Εάν η Εθνική
Συνέλευσις έπρεπε νά γενή, η συγκρότησίς της έπρεπε να έχη διά πρώτιστον καί
κύριον αντικείμενον τό νά εξοικονομηθούν τά μέσα τής υπερασπίσεως καί ασφαλείας
του φρουρίου τούτου, καί μετά ταύτην τήν προμήθειαν η μπορούσαν οι συνελθόντες
νά είναι βέβαιοι, ότι ηδύναντο μέ αμεριμνίαν νά καταγίνωνται εις τάς εργασίας
των. Αλλά καθείς χρεωστεί τώρα ν' αφήση κατά μέρος πάσαν άλλην φροντίδα, τό
πάθος, τό μερικόν συμφέρον, καί να στρέψη την προσοχήν του εις τόν γενικόν
κίνδυνον. Καθείς πρέπει τώρα καθ' όσον δύναται νά θυσιάση καί εξ ιδίων διά νά
συνεισφέρει εις τήν απολύτρωσιν του Μισολογγίου καί μετ' αυτού καί τής όλης
πατρίδος.
Πρός Θεού!
Άς μή μένωμεν
ακίνητοι, αλλ' άς δράμωμεν, άς ενεργώμεν εν όσω είναι καιρός. Όταν τό κίνημα
γενή αποφασιστικόν καί εγκαίρως, ο εχθρός αφανίζεται βεβαίως, καί επομένως καί
τό Βασιλάδι καί τό Ανατολικόν, τό οποίον εχάθη εξ αιτίας τινών χαμερπών,
ανανδρών καί απειθών, ανακτώνται καί αυτά.
Τά διορισθέντα τριάντα πλοία εις τό νά λύσουν τόν αποκλεισμόν δεν αρκούν, διότι ο από θαλάσσης εχθρός είναι δυνατός. Άς κινηθούν καί τά καράβια όλα, μικρά καί μεγάλα, πανστρατιά, διά νά ενεργήσουν αυτά διά θαλάσσης καί τά στρατεύματα διά ξηράς την καταστροφήν τού εχθρού, καί άς στερηθούν δύο μηνών πληρωμήν διά νά προλάβωμεν νά σώσωμεν τήν πατρίδα, τής οποίας η σωτηρία μάς υπόσχεται πολλά αγαθά καί πολλάς ανταμοιβάς.
Τά μίστικα δεν ημπορούν νά χρησιμεύσουν εις τήν λίμνην, διότι δεν πλέουν όπου
ημπορούν νά πλεύσουν οι λάντζες τών καραβιών. Όθεν, ή όλες ή έν καλόν μέρος
αυτών όταν εμβούν εις τήν λίμνην, ο εχθρικός στολίσκος καταστρέφεται άφευκτα.
Μή, δι' αγάπην τής Πατρίδος! μή καταντήση καί ταύτην τήν φοράν η φωνή τής Επιτροπής «φωνή βοώντος εν τή ερήμω».
Άς λυπηθώμεν τόσας μυριάδας αθώων ψυχών, τούς χειμμάρους τών χυθέντων
αιμάτων, τούς πέντε χρόνων, τελευταίον, απαραδειγμάτιστους αγώνας, καί μάλιστα
τούς εν Μισολογγίω. Τώρα μόνον εμπορεί ευκόλως νά χαλασθή ο εχθρός καί τώρα πρέπει
νά κινηθώμεν διά νά τόν χαλάσωμεν, ενώ τώρα βλέπομεν ότι καί από τήν Ευρώπην
έχομεν νά ελπίσωμέν τι, καί αι ελπίδες μας αναμφιβόλως θέλουν πραγματωθή, άμα
ελευθερωθή τό Μισολόγγι.
Η Επιτροπή έγραψε προλαβόντως
νά σταλθή εδώ καί τό Τακτικόν. Επαναλαμβάνει καί πάλιν νά ειπή, ότι πρέπει
αφεύκτως νά ελθή εδώ, όπου η παρουσία του είναι πολλά αναγκαία. Πρέπει προσέτι
νά διαταχθούν νά ελθούν εδώ καί ώς χίλιοι πεντακόσιοι στρατιώται, διά νά
αναπληρώσουν τόν τόπον τών φονευθέντων καί εξ αρρώστιας καί κακοπαθείας
αποθανόντων, καθώς καί εκείνων ακόμη όσοι μέλλουν νά αναχωρήσουν άφευκτα μετά
τήν ελπιζομένην ελευθέρωσιν του Μισολογγίου, επειδή ο κόσμος απέκαμε, καί η
Επιτροπή προβλέπει ότι πολλά ολίγοι από τήν παρούσαν φρουράν θέλουν διαμείνει
μετά ταύτα εδώ.
Η Επιτροπή κατά χρέος έβαλλε πάντοτε καί βάλλει καί τώρα πρό οφθαλμών τής Σεβ. Διοικήσεως καί τού Έθνους όσα, εάν βαλθούν εγκαίρως εις έργον, ημπορούν νά σώσουν τό Μισολόγγι καί μέ αυτό τήν Πατρίδαν ολόκληρον.
Εάν, παρ' ελπίδα, δέν εισακουσθή καί τώρα, αφήνει
υγείαν εις όλον το Έθνος θρηνούσα τήν τύχην τής φιλτάτης αλλά πολυπαθούς
Ελλάδος, καί άς όψωνται οι αίτιοι του χαλασμού αυτής.
Μένομεν
μέ σέβας βαθύτατον Ευπεθείς
πατριώται
Μισολόγγγιον τή 23 Μαρτίου 1826 Ιω. Παπαδιαμαντόπουλος
Ο Γεν. Γραμματεύς
(Τ. Σ.) Φ. Πλητάς
Υ. Γ. Ο Ευγενέστατος κύριος
Θέμελης δέν υπέγραψε, διότι ασθενεί βαρέως.
Υ.Γ. Προσθέτει η Επιτροπή
πρός τελείαν πληροφορίαν τής Σεβ. Διοικήσεως ότι, αν ο στόλος από τό εν μέρος
καί τα έξω στρατεύματα από τάλλο δέν τρέξουν, καθώς διετάχθησαν, νά κτυπήσουν
τόν εχθρόν εντός τής παρούσης εβδομάδος, τό Μισολόγγι δέν έχει πλέον νά ελπίσει
ειμή εις τήν εξ Ύψους βοήθειαν.
Οι ίδιοι
Ίσον τώ πρωτοτύπω Ο Προσ.
Γενικός Γραμματεύς (Τ. Σ.) Γ. Πραΐδης.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.4.2020.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook