Βορείως της Λίμνης του Πυλιού(*) στον 36ο παράλληλο [36°50'37.9"N 27°09'17.6"E] της Κω και
σε μικρή απόσταση υπηρχε μεχρι προσφατως μια κατασκευη για χρηση νερου.
Ευρισκόταν στην ακρη κτηματος, ακριβως απεναντι απο ένα βενζιναδικο.
Διακρινόταν ο υπογειος αγωγος (στην παραπάνω φωτογραφία, τον βλέπετε στο κάτω μέρος) παροχης του νερου, απο την λιμνη, οταν ακομη ηταν απλη πηγη.
Εγινε υδρομαστευση της πηγης το 1926 κατα την
ιταλικη κατοχη και δημιουργηθηκε η λιμνη.
Υπήρχε υπογεια σήραγγα - -τουνελ (παρακάτω φωτογραφία)
για την διοχετευση του νερου και σημειο υπερχειλισης...
Είχε σκαλοπατια εισοδου στο νερο.
Μαρτυριες περιοικων αναφερουν οτι το χρησιμοποιουσαν για λουτρο.
Ένα ιταλικο καναλι χρησιμοποιείτο
για ποτισμα των κτηματων της περιοχης Πυλιου.
Αυτη η ενδιαφερουσα κατασκευη που βλέπετε παραπάνω... ισοπεδωθηκε προσφάτως και δεν απεμεινε κανενα ιχνος της…
ΠΗΓΗ: Μ. Μαστρογιώργος, 13.5.2021. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 15.5.2021.
(*) Στο Πυλί (αρχαία Πέλη) στον
36ο παράλληλο [36°50′39″N 27°9′26″E] 15 χλμ. νοτιοδυτικά της πόλεως
της Κω και 4 χλμ. νότια από το Μαρμάρι υπάρχει και
- ο αρχαίος ορθογώνιος
καμαροσκέπαστος Τάφος του Χαρμύλου, υιού του Χαιρύλου, του γένους των Χαρμυλέων… Επίσης παρατημένος
αρχαιολογικός χώρος… Χωρίς καμμία πληροφορία… Στην θέση Χαρμύλειον. Μάλιστα επάνω
ακριβώς από τον τάφο του Χαρμύλου, του θρυλικού αρχαίου ήρωα και βασιλιά της Κω
στην αρχαιότητα, του 4ου αιώνα
έχει κτιστεί… παρεκκλήσι!
- το Κάστρο του Παλαιού
Πυλίου, βυζαντινό, του 11ου αιώνα, από τα ωραιότερα αξιοθέατα της
Κω. Ανάβαση 25΄ (3 χλμ. εάν πάρεις το σωστό μονοπάτι – σήμανση δεν υπάρχει!), σε
δύσβατο μονοπάτι, αλλά υπέροχο ηλιοβασίλεμα… Από τα καλύτερα στην Ελλάδα! Σε
υψόμετρο 300 μ. Θέα η Κάλυμνος, η Ψέριμος και τα παράλια της Μικράς Ασίας.
- το Παλαιό Λατομείο του λόφου του Ψωριάρη, νοτιοδυτικά του Αμανιού(**). Άγνωστο σχετικώς. Το Λατομείο έχει ενδείξεις αρχαίας εξόρυξης ασβεστόλιθου. Το ιζηματογενές πέτρωμα αποτελείται κατά 50% από ασβεστίτη. Είναι ίσως ελληνιστικής ή προτέρας περιόδου. Ακριβώς στην επιφάνεια του ρήγματος Ζιά. Η εξόρυξη πετρώματος γινόταν με μεταλλικά εργαλεία σε ανοικτό χώρο εκσκαφής. Την ύπαρξή του επισήμανε πρώτος ο «φρυκτωρός» του Αμανιού, Γ. Κασιώτης.
- Στον ίδιο λόφο έχουν βρεθεί αρχαίοι θόλοι και λείψανα αρχαίου ιερού προς τιμήν της θεάς Δήμητρος και της Περσεφόνης. Ένα σημαντικό γεωμορφολογικό χαρακτηριστικό ΝΔ. του οικισμού είναι το Ρήγμα Δαμάτριο (της Δήμητρας), ένα εκπληκτικό μέρος, όπου η ενεργός τεκτονική είναι κοντά σε χώρο λατρείας των Ελευσίνιων Θεών! Η θέση εγκατάστασης του αρχαίου κέντρου λατρείας δεν ήταν καθόλου τυχαία. Το έδαφος, τα νερά και ιδίως η ενεργός τεκτονική σχετίζεται με την λατρεία της θεότητος στον οποίο ήταν αφιερωμένος ο ναός. Το 1929 ο Ιταλός αρχαιολόγος L. Laurenzi ανακάλυψε στο Κυπαρίσσι του Αμανιού, το Ελευσίνιο, ένα ιερόν με βωμό αφιερωμένο στην θεά Δήμητρα. Βρήκε 7 αγάλματα από μάρμαρο και πολλά πήλινα αντικείμενα. Αρκετές επιγραφές ευρέθησαν:
- «Δελφὶς ἄγαλμα, γυνὴ Νέβρου, Κούρηι με ἀνέθηκεν, Δορκάδος ἐγ μητρός, Μνησιάναξ δὲ πατήρ». Αρχαία επιγραφή αφιέρωσης περίπου 300 π.Χ., ενός αγάλματος στην Κόρη στο Ιερόν της θεάς Δήμητρας, στο Αμανιού. Η βάση της από λευκό εντόπιο μάρμαρο.
- «Μελαγκρίδας Χαρμύλου Δάματρι». Αφιέρωση μαρμάρινου αγάλματος στη Δήμητρα. Βάση αγάλματος από μπλε ασβεστόλιθο με άγαλμα της θεάς - μέσα 4ου αιώνα π.Χ. [2]
Το Ελευσίνιο λειτουργούσε υπαίθρια. Είναι ανάμεσα σε δύο ενεργές τεκτονικές δομές, που δεν έχουν ενεργοποιηθεί κατά τους ιστορικούς χρόνους και οι οποίες ανήκουν στην κύρια ζώνη διάρρηξης Ζιά. Κατεστράφη από μέγιστο σεισμό του Ρήγματος Κω, το 411 π.Χ, άλλωστε το φερόμενο επίκεντρο ήταν πολύ κοντά (μόλις 5 χλμ.). Επισκευάσθηκε και φαίνεται ότι επαναλειτούργησε. Όμως η ισχυρή σεισμική δόνηση (199 - 198 π.Χ.) από την Ρόδο αυτήν την φορά το κατέστρεψε ξανά, με αποτέλεσμα να ξανα-εγκαταλειφθεί και αυτήν την φορά οριστικώς… Στον χώρο των ανασκαφών υπάρχει οίκημα με οικοδομικό υλικό από το αρχαίο Ελευσίνιο ιερό!
Λίγα μέτρα πιο ανατολικά συναντάται η πηγή, η οποία γεννήθηκε από τον σεισμό του 1933 και από τότε παραμένει ζωντανή με την ίδια περίπου παροχή! Πιο ΝΑ. η πηγή Αγκαρυώνα.
- Ένα παλαιό πηγάδι στο κέντρο της πόλης, με νερό που ρέει, από τα στόματα ενός πέτρινου δράκου!
Αρχαιολογικές έρευνες στο Πυλί έφεραν στο φως και νομίσματα, του 200 π.Χ.
ΑΜΑΝΙΟΥ
(**) Το τοπωνύμιο Αμανιού προέρχεται είτε από τους αμανίτες [μανιτάρια], επειδή θεωρείται γνωστός αμανιτότοπος, είτε από την ποιότητα εδάφους (μανός = χαλαρός στην σύσταση, πορώδης).[1] Τα τοπωνύμια Αμανιού, Ζια, Ασφενδίου (κ.ά. στο νησί) «μυρίζουν» Κρήτη… Οι εντόπιοι μιλάνε για την «κόκκινη πατελιά», έτσι λένε τα κοκκινοκίτρινα αργιλλικά και τους αμμοχάλικες από ασύνδετα υλικά, όπως ηφαιστειακά, φυλλιτικά, πηλιτικά κ.ά, ηλικίας 1.800.000 – 100.000 χρόνων και πρόσφατες προσχώσεις χειμάρρων…
Το Αμανιού ίσως ιδρύθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα μετά την μετοίκηση από το Παλαιό Πυλί. Υπάρχουν γούρνες υδρόμυλων. Το όρος Δίκαιος έχει πολλά σπήλαια.
Η ιστορία του πάει αρκετά πίσω. Νότια του Αμανιού έχουν βρεθεί ίχνη κατοίκησης από το 3200 - 2000 π.Χ δηλαδή την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού.
ΡΗΓΜΑ ΣΧΙΣΤΡΙΑ
Ενα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό δυτικά του οικισμού είναι το Ρήγμα Σχίστρια, με επιφανειακό κάθετο άνοιγμα τουλάχιστον 15 μ. Ο βράχος είναι φτιαγμένος από ασβεστόλιθο.
Οι γεωλογική ιστορία των σεισμών του
Αμανιού μαρτυρά ότι οι σεισμοί του 554 μ.Χ και του 1493 προκάλεσαν μεγάλες
ζημιές, όχι μόνον στα φρούρια, αλλά και σε όποια οικιστικά κέντρα υπήρχαν γύρω τους.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Συγχρονης Ελλαδος περιήγησις".
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- «Η ΙΣΤΟΡIΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΙΟY»,
στο Βήμα της Κω, 31.7.2021.
- Ιερομνήμων Ν. «Δᾶμος ὁ Κωιων»,
2021.
[1] Βλ. Μ. Σκανδαλίδη.
[2] Βλ. M. Segre «Iscriptions di Cos», 1993.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook