Του Γιώργου Λεκάκη
Γι’ αυτούς που δεν θέλουν τον τεχνικό πολιτισμό, αλλά ταυτοχρόνως δεν θέλουν και να χάσουν την… οπτική επαφή μαζί του, υπάρχει ένα ιδανικό μέρος, μίαμιση μόλις ώρα από την Θεσσαλονίκη: Η γραφική Άνω Σκοτίνα ή Παλαιά Σκοτίνα Πιερίας, στον θεϊκό Όλυμπο!
 |
| Αρχοντόσπιτο στην Άνω Σκοτίνα, στην οποία τριγυρνούν ελεύθερα άλογα! |
Υπάρχουν δύο τρόποι για να φθάσει κανείς σε
αυτήν:
q Είτε μέσω Παλαιού Παντελεήμονος, απ’ τον οποίο
απέχει 14 ασφαλτοστρωμένα ανηφορικά φιδίσια χιλιόμετρα – και μόνο το τελευταίο
χιλιόμετρο, αυτό της εισόδου στο χωριό, είναι χωματόδρομος, μετρίας βατότητος.
q είτε μέσω Κάτω Σκοτίνας, απ’ την οποία απέχει 8,5
χλμ. - από την συνοικία Βασίλα, και μετά, αριστερά, ένας υπέροχος δασικός
χωματόδρομος, μήκους μόλις 6 χλμ. απ’ την διασταύρωσι της Παναγιάς, οδηγεί σε
αυτήν την ορεινή αετοφωλιά.
q είτε 12 χλμ. από το χωριό Καλλιπεύκη (Νιζηρός) Ελασσόνος
του Νομού Λαρίσης.
Προτείνω να ανεβείτε μέσω Π. Παντελεήμονος και
κα κατέλθετε μέσω Κ. Σκοτίνης.
Και μπορεί έως εδώ να φθάσατε με χωματόδρομο,
αλλά τα τελευταία 100 μ. έως τον κεντρικό πλάτανο και την εκκλησιά είναι… πετρόστρωτα!
Η Άνω Σκοτίνα κείται σε υψόμετρο 750 - 900 μ.
στις ανατολικές υπώρειες του Κάτω Ολύμπου στον 40ό παράλληλο [40°00′N 22°32′E],
απ’ όπου τηράει την πολύβουη εθνική οδό Αθηνών-Θεσσαλονίκης και γελά!
Το χωριουδάκι απαρτίζουν 30 σπίτια όλα κι όλα!
Κι αυτά χρησιμοποιούνται ως «κατοικίες του Σαββατοκύριακου». Ηλεκτρικό ρεύμα
δεν έχει το χωριό. Δουλεύει με γεννήτριες! Ούτε μόνιμους κατοίκους: Κάποιοι
εργάτες και ένας κτηνοτρόφος(*)…
Ένα τυπικό σπίτι αποτελείται από πέτρινο
ισόγειο και βαμμένο γαλάζιο ή ώχρα πρώτον όροφο. Οι στέγες ήταν παλαιά από
σχιστόλιθο, ενώ τώρα αντικαθιστώνται από κεραμίδια – ένα κράμα
δυτικομακεδονίτικης και ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής. Θα έπαιρνε όρκο κανείς πως
το έκτισαν Ηπειρώτες μαστόροι…
Παντού καρυδιές, καστανιές, έλατα, πλατάνια,
φτέρες και πολύ-πολύ οξυγόνο, που λες θα σου κάψει τα πνευμόνια!
Γύρω-γύρω τρέχουν ζαρκάδια, αλεπούδες, λαγοί
και μακρύτερα ρουθουνίζουν αγριογούρουνα…
Οι φίλοι που θα αποδράσουν στην Άνω Σκοτίνα μη
νομίζουν πως θα πλήξουν. Δραστηριοποιείται εδώ η «Φάρμα του Συντριβάνη» - 15΄
με τα πόδια - με δυνατότητες ιππασίας βουνού, τοξοβολίας, κλπ.
Στον ξενώνα «του Συντριβάνη» - ο οποίος είναι
και ένα μικρό Λαογραφικό Μουσείο του χωριού - θα βρουν και να φάνε,
απολαμβάνοντας την θέα του δυτικού Θερμαϊκού: Μπουγιουρντί, σαλάτα με τσουκνίδα
και γλίστρες, τηγανιά, λαγό στιφάδο, αγριογούρουνο, ζαρκάδι, καλό τυρί, και όλα
τα άλλα τα συνηθισμένα. Σε περίπτωσι υπογλυκαιμίας ο ιατρός λέγεται γλυκό
κουταλιού κεράσι, βύσσινο, περγαμόντο ή βανίλια υποβρύχιο, για να θυμηθείτε τα
μικράτα σας… Για να ζεσταθεί ο λάρυγγας υπάρχει πάντα τσίπουρο, και ωραίο
κόκκινο ημίγλυκο κρασί απ’ τους αμπελώνες του θεϊκού βουνού, ενώ για το πρωινό
κατασικίσιο γάλα…
Υπάρχει επίσης και η ενοικιαζόμενη έπαυλις
«Πάνθεον».
Η περιοχή έχει καλό νερό. Δεν είναι λίγοι
αυτοί που ανεβαίνουν έως τα εδώ πάνω για να γεμίσουν μπιτόνια, από την πηγή που
ρέει ασταμάτητα κάτω από τον μεγάλο υπεραιωνόβιο πλάτανο του… κέντρου. Την πηγή μετέτρεψε σε
ωραία κρήνη ο Σύλλογος Σκοτινιωτών Θεσσαλονίκης και απανταχού «Ο Καλλίνικος»,
το 1932. Αλλά τι πλάτανος είν’ αυτός! Ένας από τους μεγαλύτερους πλατάνους της
χώρας μας![1]
Στην κουφάλα του χωρούν και δέκα νομάτοι όρθιοι! Μια πινακίδα, κρεμασμένη πάνω
του, μας θυμίζει: «Φροντίζουμε την ομορφιά, ησυχία και καθαριότητα που μας
προσφέρει η απαλνή Σκοτίνα».
%CE%B1.jpg)
Στα αξιοθέατα του χωριού, η παλαιά εκκλησιά
της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, κτίσμα του 1832, ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής με
γυναικωνίτη. Στο πανηγύρι της, τον 15Αύγουστο φυσικά, μαζεύει η χάρι της και
χίλια άτομα, τα αυτοκίνητα των οποίων σταθμεύουν έως έξω απ’ το χωριό - βλ. Γ. Λεκακη "Ταματα και αναθηματα".
Καμπαναριό της ένα κλωνί του γεροπλατάνου. Έχει παλαιότατο και ωραιότατο
ξυλόγλυπτο τέμπλο. Είναι πλακότρωτη. Στον γυναικωνίτη παραδίδει: «Ιερός ναός
της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ανεγερεθείς εκ βάθρων αρχαιοτάτων. Εκκλησιαστής
αυτής ονομασίας δια δαπάνης μακαριωτάτου Καλλινίκου, πατριάρχου 1862».
Αλλά υπάρχει και παλαιότερος ακόμη ναός να
ιδεί κανείς: Ο κοιμητηριακός του Αγίου Αθανασίου[2].
Αυτός κοσμείται με παλαιές τοιχογραφίες του 1600. Γι’ αυτό τον σφράγισε η
Αρχαιολογία, προ τριετίας περίπου.
Και τρίτος: Ο Ι.Ν. Αγίων Νικολάου και
Θαλαλαίου, μια μικρή μονόχωρη ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα. Επάνω από την θύρα
εισόδου υπάρχει τοιχογραφία των τιμωμένων αγίων, που χρονολογείται στο τέλος του
17ου και 18ου αιώνα».[3]
Εδώ άνετα ανάβεις το βράδυ το τζάκι του
δωματίου σου και τον Ιούλιο! Τον βαρύ χειμώνα το χιόνι μπορεί να φθάσει και τα
2 μ. και να αποκλεισθεί κανείς για 3-4 ημέρες, αλλά πού το δυσάρεστο;[4]
Οι εντόπιοι έχουν να σου διηγηθούν για μια νύφη που είχε αποκλεισθεί Τετάρτη,
ενώ Κυριακή υπανδρευόταν! Το άγχος της δεν περιγραφόταν, σε αντίθεσι με τον
γαμβρό, ο οποίος ατάραχος ήταν ξαπλωμένος μπροστά στο τζάκι και έπαιζε με την
φωτιά… Άλλη φορά, λένε, κάποιος αποκλεισμένος κάλεσε ένα ελικόπτερο Super Puma να έλθει να
τον πάρει, αλλά έως ότου φθάσει το… μετάνοιωσε κι οι διασώστες έφυγαν πίσω…
Την 31.10.2003 επισκέφθηκε το χωριό ο -
προσφάτως εκλιπών - πατριάρχης Αλεξανδρείας, Πέτρος. Βλέπετε η Άνω Σκοτίνα ήτο
η ιδιαιτέρα πατρίς του Καλλινίκου (1800 - 1889), επίσης πατριάρχου Αλεξανδρείας[5],
ανάγλυφος εικών του οποίου δεσπόζει λίγο πριν το «κέντρο» του χωριού «ευλογεί
και κοσμεί αενάως την πατρώαν γην». Την ανέθηκε ο φερώνυμος Σύλλογος Απανταχού
Σκοτινιωτών και ο Δήμος Ανατολικού Ολύμπου, στις 15.8.2003. Η Σκοτίνα είχε
πάρα πολύ στενή με την Εκκλησία: Από αυτήν εξήλθαν πάρα πολύ κληρικοί, γι’ αυτό
και είχε αποκτήσει το προσωνύμιο «Παπαδοχώρι».
 |
| Ο ολύμπιος δασικός δρόμος για την Κάτω Σκοτίνα... |
Για να μη μείνει δε παραπονεμένη η Κάτω Σκοτίνα, μην παραλείψετε να περάσετε κι από εκεί, κάνοντας μια στάσι στις
μεταβυζαντινές εκκλησιές του χωριού του Χριστού και της Κοιμήσεως, ενώ εκεί
κοντά ήταν και τα αρχαία Λείβηθρα, όπου εφονεύθη ο μέγας μύστης Ορφεύς και έχει
ανασκαφεί νεκροταφείο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, με ευρήματα μυκηναϊκής
επιρροής!
Κάντε μια βόλτα έως την Άνω Σκοτίνα. Είναι
μόλις 25΄ παράκαμψι από την παμφάγο εθνική οδό Αθηνών - Θεσσαλονίκης.
Διανυκτερεύστε. Πάρτε μαζί σας και βιβλία. Θα κοιτάτε τον Θερμαϊκό, την παραλία
της Κάτω Σκοτίνας, την εθνική και το βράδυ τα φώτα της Θεσσαλονίκης και της
Χαλκιδικής και θα συμφωνήσετε μαζί μου πως τα Ηλύσια Πεδία δεν είναι πολύ
μακρυά από την καθημερινή ρουτίνα μας, εν τέλει…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης στην στήλη του «Ελληνικές λεπτομέρειες», στο περιοδικό «Ελληνικό Πανόραμα», τ. Νοεμβρίου 2004. Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.12.2004.
Στην απογραφή
του 2011, η Άνω Σκοτίνα κατεγράφη… ακατοίκητος…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Κουκουσάς Β.
«Ενθυμήσεις - λειτουργικόν βιβλίον ΙΝ Κοιμήσεως Θεοτόκου Άνω Σκοτίνας», στα «Μακεδονικά»,
τ. XX, έκδ. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη, 2001 – 2002, σελ. 243.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Συγκρίνεται με αυτόν της
Τσαγκαράδας Πηλίου Μαγνησίας, της Άρνας Λακωνίας, των Θέρμων Σαμοθράκης, κ.ά. γνωστούς
χιλιόχρονους πλατάνους της χώρας μας, που άμποτε να ανακηρυχθούν «διατηρητέα
μνημεία της φύσεως, χρήζοντα ειδική προστασία»…
[2] Ιστορικό διατηρητέο μνημείο: ΥΑ
ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ34/21395/567/17.4.1981 - ΦΕΚ 277/Β/14.5.1981.
[3] Ιστορικό διατηρητέο μνημείο: ΥΑ
ΥΠΠΕ/ΑΡΧ/Β1/Φ34/1164/26/9.1.1985 - ΦΕΚ 76/Β/13.2.1985.
[4] Άλλωστε ο δρόμος Παλαιού
Παντελεήμονος ανοίγεται με ειδικό μηχάνημα κάθε Παρασκευή.
[5] Είχε χρηματίσει Μητροπολίτης
Μυτιλήνης, Θεσσαλονίκης, και μετά από Πατριάρχης Αλεξανδρείας χρίστηκε και Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως,
αλλά δεν απεδέχθη τον τελευταίο θρόνο και παραιτήθηκε.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook