Κλεμμένο από τον Αισχύλο (και) το ΣΥΝΘΗΜΑ του ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ «SAPERE AUDE»! (= Τόλμησε να γνωρίζεις!), από τον οποίο το έκλεψαν και ο Οράτιος και ο Καντ - του Π. Ιωαννίδη

Κλεμμένο από τον Αισχύλο

(και) το ΣΥΝΘΗΜΑ

του ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ

SAPERE AUDE!

(= Τόλμησε να γνωρίζεις!)

από τον οποίο το έκλεψαν και ο Οράτιος

και ο Καντ

Του καθηγητή Φιλολόγου Πέτρου Ιωαννίδη, petrion18@gmail.com

Η παρομιώδης φράση αναφέρθηκε από τον Ρωμαίο λυρικό, ποιητή Κόιντο Οράτιο Φλάκκο, 65 - 8 π.Χ., «Dimidium facti, qui coepit, habet: sapere aude, incipe»

(Επιστολή ΙΙ του Ορατίου, ''Epistularum liber primius’'), βιβλίο 1, ποίημα 2, στ. 40).

[= Αυτός που ξεκίνησε είναι μισοτελειωμένος: (Τόλμα να μαθαίνεις! Ξεκίνα) Dare to know!] και χρησιμοποιήθηκε και από τον Γερμανό φιλόσοφο Εμμανουήλ Καντ, 1724 - 1804 μ.Χ., ως απάντηση στην ερώτηση: «Τι είναι Διαφωτισμός;», υποδηλώνοντας ότι είναι η περίοδος που χαρακτηρίζεται από την αυτόνομη σκέψη, απαλλαγμένη από κάθε είδους προκαταλήψεις, στερεότυπα και υπαγορεύσεις οποιασδήποτε εξουσίας. 

Η παραίνεση αυτή υπονοεί ότι χρειάζεται τόλμη για να διαμορφώσουμε αυτόνομη σκέψη, που μπορεί να μας οδηγήσει στην αλήθεια μέσω της γνώσης. 

Πολλοί άνθρωποι λανθασμένα στηρίζουν τις αποφάσεις τους περισσότερο σε συναισθηματικά κριτήρια παρά σε λογικά επιχειρήματα. Αποφασίζουμε σε πολλές περιπτώσεις, για την καταλληλότητα κάποιου για οποιαδήποτε θέση, από στέλεχος επιχείρησης μέχρι πολιτικό, στηριζόμενοι κυρίως σε κριτήρια συμπάθειας και λιγότερο σε αξιοκρατικά στοιχεία γνώσεων και ικανοτήτων.

Ο Προμηθεύς δίνει στην θεά Αθηνά την φωτιά. 

Λεπτομέρεια έργου των J. S. Berthélemy και J. Bapt. Mauzaisse

στο Μουσείο Λούβρου.

Εμείς, αντιθέτως, πιστεύουμε ότι η παραινετική φράση αυτή αναφέρεται στο έργο «Προμηθεύς Δεσμώτης» του Αισχύλου, 525 - 456 π.Χ., στους στίχους 999 - 1000. 

Την απευθύνει ο Ερμής στον αμετανόητο και αλύγιστο ευεργέτη της ανθρωπότητας Προμηθέα:

ΕΡΜΗΣ: «Τόλμησον, ὦ μάταιε, τόλμησόν ποτε πρός τάς παρούσας πημονάς ὀρθῶς φρονεῖν».

(= Μα τόλμησε, επί τέλους ανόητε, τόλμησε να βάλεις / αποκτήσεις γνώση μπροστά στα πάθη σου).

Αρα, «Sapere aude» ήτοι ας τολμήσουμε να γνωρίζουμε, ερευνώντας χωρίς προκαταλήψεις, συναισθηματισμούς, βουλησιοκρατία και ιδεοληπτικές φαντασιώσεις την αλήθεια πίσω από τις λέξεις και τις πράξεις όσων ασκούν εξουσία, μη επιτρέποντας σε άλλους να σκέπτονται πριν από εμάς για εμάς, καταναλώνοντας έτοιμη πνευματική τροφή, αλλά να επιδιώκουμε μια πορεία στο δύσκολο δρόμο της διαμόρφωσης αυτόνομης σκέψης ακολουθώντας τον ορθολογισμό του Διαφωτισμού.

ΠΗΓΗ: εφημ. Εβδόμη, από την στήλη του συγγραφέα «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ – “ἄπιτε”!», 29.6.2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 30.6.2024.

ΣΥΝΘΗΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ SAPERE AUDE τολμησε να γνωριζεις παροιμιωδης φραση Ρωμαιος λυρικος, ποιητης Κοιντος Ορατιος Φλακκο, Φλακκος 65 8 πΧ, Dimidium facti, qui coepit, habet: sapere aude, incipe Επιστολη ΙΙ Ορατιου, Epistularum liber primius βιβλιο ποιημα τολμα τολμη μαθηση Dare to know Γερμανος φιλοσοφος Καντ, 1724 1804, απαντηση ερωτηση Διαφωτισμος περιοδος αυτονομη σκεψη, απαλλαγη προκαταληψη στερεοτυπο υπαγορευση εξουσια παραινεση διαμορφωση αυτονομη σκεψη, αληθεια γνωση ανθρωποι αποφαση συναισθηματισμος συναισθηματικο κριτηριο λογικο επιχειρημα λογικη πολιτικος, πολιτικη κριτηρια συμπαθεια αξιοκρατια γνωσεις ικανοτητα παροιμια παραινετικη φρασις εργο Προμηθευς Δεσμωτης Αισχυλου, Αισχυλος 525 456, 6ος 5ος αιωνας πχ θεος Ερμης αμετανοητος αλυγιστος ευεργετης ανθρωποτητα Προμηθεας τολμησον, ω ματαιε, ματαιος παρουσα πημονη ορθως φρονειν ορθοτητα φρονηση ανοητος, ανοησια παθος προκαταληψεις, συναισθηματισμοι βουλησιοκρατια βουληση ιδεοληψια φαντασιωση πραξη ετοιμη πνευματικη τροφη διαμορφωση αυτονομια ορθολογισμος θεα Αθηνα πυρ φωτια μπερτελεμυ μπερτελεμι Berthelemy μωζες μοζες Mauzaisse Μουσειο Λουβρου Λουβρο

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ