Σπάνια πανοραμική
άποψη των Αθηνών
του 1836…
Του Γιώργου Λεκάκη
Η Selina BRACEBRIDGE φιλοτέχνησε ίσως τις πρώτες εικόνες
της απελευθερωμένης Αθήνας, μάλλον ήδη από το 1825 και σίγουρα την δεκαετία του 1830…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Σχέδιο της πόλεως των Αθηνών, το 1836.
 |
| Τις αγορεύειν βούλεται και άλλως έχειν; |
Θυμίζω ότι τον Οκτώβριο του
1824, μια καταγραφή στην ήδη επαναστατημένη Αθήνα, λέει ότι στην πόλη υπάρχουν
9.040 κάτοικοι και 1.605 σπίτια, που κατανέμονταν σε 35 ενορίες.
Η Αθήνα είναι
η πρωτεύουσα της Ελλάδας από το 1834!
Την ίδια χρονιά, που ο Γερμανός
αρχιτέκτονας Karl Friedrich Schinkel (1781-1841), ήθελε να κτίσει το παλλάτι του Όθωνος επάνω στον βράχο της Ακροπόλεως
των Αθηνών!!! Ευτυχώς η διαστροφή απετράπη...
Με τίτλο «Panoramic sketch of Athens»… «by Mrs Bracebridge, taken
May 1839 και στο αριστερό άκρο: Sketched from nature and on zinc by Mrs Bracebridge,
May 1839.
Τό δεύτερο πανόραμα πού
σχεδίασε καί χάραξε ἡ Bracebridge κατά τήν παραμονή της στην Ἀθήνα. Το πρώτο το
φιλοτέχνησε το 1836 από διαφορετική θέση.
Και τά δύο είναι πολύ σπάνια.
Κυκλοφόρησαν στο Λονδίνο το 1839.
Πρόκειται για αναδιπλούμενο
λιθόγραφο πανόραμα, 265 x 271 χλστ.
Στην αρχή της έκδοσης υπάρχει επεξηγηματικό κείμενο: Notes descriptive of a panoramic sketch of Athens,
taken May, 1839, sold in aid of the funds of the London Benevolent Repository, Λονδίνο, έκδ. W. H. Dalton,
1839.
Ήταν σε σχήμα 4ο, 262 x 205 χλστ., 8 σελ.
 |
| Παρθενών, Ακρόπολις, Ναός Ολυμπίου Διός, Φιλόπαππου. |
Η Σελήνη Μπρέισμπριτζ / Selina Bracebridge
(κόρη του William Mills, 1800-1874) ήταν Βρετανή καλλιτέχνις και ταξιδιωτικός
συγγραφέας. Εσπούδασε εικαστικές τέχνες υπό τον περίφημο διάσημο καλλιτέχνη
Samuel Prout (1783-1852). Ήταν η αγαπημένη του μαθήτρια. Και εταξίδευσε ευρέως,
ως μέρος της καλλιτεχνικής της εκπαίδευσης (Ιταλία και Γερμανία το 1825, και
Σουηδία το 1840). Στυλιστικά οφείλει πολλά στον Prout, ο οποίος ειδικευόταν σε
αστικά τοπία, γεμάτα με ακριβείς αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, αλλά πάντα γεμάτα
ζωηρές μορφές και κίνηση.
Υπανδρεύτηκε τον Charles
Holte Bracebridge (1799-1872) το 1824 και έζησε στην Αθήνα για μεγάλο μέρος της
δεκαετίας του 1830, όταν και υπηρέτησε στην Committee of the London Benevolent
Repository / Φιλανθρωπική Επιτροπή του Λονδίνου «για βοήθεια όσων υποφέρουν από
αναστροφή της τύχης τους»…
 |
| Κάτω αριστερά: Ο ΙΝ Αγίου Δημητρίου Λουμπαρδιάρη. Πιο πάνω οι "Φυλακές του Σωκράτη". Στην κορυφή το Μνημείο του Φιλόπαππου. Δεξιά: Τα Κιμώνεια μνήματα. Έργο της Bracebridge, του 1836! |
Έγινε στενή φίλη με την μεταρρυθμίστρια
της νοσοκομειακής νοσηλευτικής Florence Nightingale (1820-1910), το 1846. Οι
Bracebridges εταξίδευσαν μαζί της στην Ρώμη (1847-1848) και σε όλη την Ευρώπη,
την Ελλάδα και την Αίγυπτο (1849-1850).
Οι Bracebridges χρημάτισαν
και διοικητικοί βοηθοί της Nightingale για 9 μήνες στο στρατιωτικό νοσοκομείο στο
Σκούταρι[1] (αρχαία
Χρυσούπολη) της Κωνσταντινούπολης, κατά την διάρκεια του πολέμου της Κριμαίας. Η
Nightingale έφθασε εκεί στις 4.11.1854, με 37 εθελόντριες νοσοκόμες. Φρόντισαν
χιλιάδες τραυματίες και μολυσμένους στρατιώτες. Πρωτοστάτησαν στην βελτίωση της
μεταχείρισης των Βρετανών στρατιωτών κατά την διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου. Όταν
η Nightingale αρρώστησε επικίνδυνα στην Μπαλακλάβα / Balaclava τον Μάιο του
1855, ήταν αυτοί που την συνόδευσαν πίσω.[2]
Κάποια έργα της Bracebridge:
- Μια οχυρωμένη πόλη στην
κορυφή ενός λόφου (βόρεια πλευρά της Ακρόπολης, Αθήνα), ακουαρέλα, περ.
1825-1855
- Παλαιστίνη, ένα άλμπουμ που
περιείχε 5 χάρτες, 2 αρχιτεκτονικά σχέδια, 36 σκίτσα τοπίων και 4 χαρακτικά,
1833.
Δείτε επίσης στα Μουσεία: Birmingham και Victoria and Albert.
ΠΗΓΕΣ:
- Bostridge Mark «Florence Nightingale: the woman and her legend», Viking.
- Λεκάκης Γ. «Κωνσταντινούπολη
και Αγία Πετρούπολη».
- McDonald Lynn, επιμ. «The Collected
Works of Florence Nightingale», τ. 7: Florence
Nightingale’s European Travels. Waterloo, Ont.: Wilfred Laurier Press, 2004.
775-76.
- McDonald Lynn, επιμ. «The Collected
Works of Florence Nightingale», τ. 8: Florence
Nightingale on Women, Medicine, Midwifery and Prostitution. Waterloo, Ont.:
Wilfred Laurier Press, 2005. 525-44.
- University of Wolverhampton «Selina
Bracebridge», Women’s Travel Writing, 1780-1840.
- Blackmer 193, Weber, I, 1128.
ΒΕΡΓΟΣ. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.2.2019.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου (1854–1856),
οι στρατώνες του Σκουταρίου διατέθηκαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στον
Βρετανικό Στρατό. Όταν τα στρατεύματα του 33ου και του 41ου
συντάγματος έφυγαν για το Μέτωπο, οι στρατώνες μετετράπησαν σε προσωρινό
στρατιωτικό νοσοκομείο. Περίπου 6.000 στρατιώτες πέθαναν στους στρατώνες αυτούς
κατά την διάρκεια αυτού του πολέμου, κυρίως ως αποτέλεσμα επιδημίας χολέρας. Οι
νεκροί θάφτηκαν σε οικόπεδο δίπλα στους στρατώνες, το οποίο έγινε αργότερα το
νεκροταφείο Χαϊδαρίου / Haydarpaşa. Σήμερα, ο βορειότερος πύργος των στρατώνων
είναι μουσείο.
Σε μας τους Έλληνες, το
Σκούταρι είναι γνωστό από την βία του Πογκρόμ της 6ης Σεπτεμβρίου 1955 (Σεπτεμβριανά). Τα
καταστήματα λεηλατήθηκαν, οι γυναίκες βιάστηκαν και αναγκάσθηκαν και έφυγαν απ’
εκεί πολλοί Έλληνες και Αρμένιοι… - ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Σπ. Βρυώνης «The Mechanism
of Catastrophe: The Turkish Pogrom of September 6–7, 1955, and the Destruction
of the Greek Community of Istanbul». Mills Amy «Streets of Memory: Landscape,
Tolerance, and National Identity in Istanbul», The University of Georgia Press,
2010. Pamuk Orhan «Istanbul: Memories and the City», εκδ. Alfred A. Knopf, 2005.
ΛΕΞΕΙΣ: Σπανια πανοραμικη αποψη των Αθηνων 1836, Αθηνα, 1825, 1824, απογραφη, επανασταση 1821, Αθηναι, 1834, 1839, 1836, Λονδινο, αναδιπλουμενο
λιθογραφο πανοραμα, Νταλτον, Σεληνη Μπρεισμπριτζ, Μιλς, 1800, 1874, Βρετανη καλλιτεχνις, ταξιδιωτικος
συγγραφεας, εικαστικα, τεχνες, Προυτ, 1783, 1852, Ιταλια, Γερμανια, 1825, Σουηδια, 1840, αστικο τοπιο, αρχιτεκτονικη, Φιλανθρωπια, τυχη, νοσοκομειο, νοσηλευτικη, Ναιτινγκειλ, 1820, 1910, 1846, Ρωμη, Ελλαδα, Αιγυπτος, στρατιωτικο νοσοκομειο, Σκουταρι, Χρυσουπολη, Κωνσταντινουπολη, Κριμαια, εθελοντισμος, νοσοκομα, τραυματιας, μολυνση, Βρετανοι, Κριμαικος Πολεμος, Μπαλακλαβα, 1855, Ακροπολη, ακουαρελα, Παλαιστινη, χαρτης, αρχιτεκτονικα σχεδια, τοπιο, χαρακτικη,
1833, Μπιρμιγχαμ, 1854, 1856, Οθωμανικη Αυτοκρατορια, Βρετανικος Στρατος, 33ο συνταγμα, 41ο συνταγμα, στρατωνας, επιδημια χολερας, χολερα, Χαιδαρι, Χαιδαρπασα, Πογκρομ, Σεπτεμβριος 1955, σεπτεμβριανα, λεηλασια, βιασμος, Ελληνες, Αρμενιοι, Βρυωνης, Μιλλς, Παμουκ Ορχαν, ηρωιδα, Παρθενων, Παρθενωνας, Ακροπολις, Ναος Ολυμπιου Διος, Ολυμπιειον, Ολυμπιειο, Φιλοπαππου, ναος Αγιου Δημητριου Λουμπαρδιαρη, Φυλακες Σωκρατη, Κιμωνεια μνήματα, Αγιος Δημητριος Λουμπαρδιαρης, Φυλακες Σωκρατους, Σινκελ. Οθων, Οθωνας
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook