Γιατί
στον Έβρο...
Της Αγγελικής Γιαννακίδου (*)
Γιατί είναι ένας τόπος
ιδανικός να νοιώσεις τη συγκίνηση του περιηγητή ανακαλύπτοντας τα σημάδια της
ζωής των ανθρώπων, σε μεγαλιθικούς τάφους και προϊστορικές βραχογραφίες,
τύμβους και κάστρα Βυζαντινά, δίπλα στην “απόκοσμη” ηρεμία των τοπίων μεγάλης
αισθητικής και οικολογικής αξίας (Δέλτα και δάσος της Δαδιάς).
 |
| Σαμοθράκη. Φωτ.: Θεοδόσης Γιαννακίδης. |
Να περπατήσεις στην αρχαία
Εγνατία και στο ιερό του Απόλλωνα στη Ζώνη-Μεσημβρία, και μέσα από τους
ελαιώνες της Μάκρης από τους γηραιότερους της Μεσογείου με λιόδενδρα 2.500
ετών, να σταθμεύσεις στην Αλεξανδρούπολη με τη γαστρονομική κουλτούρα και να
ζήσεις τη πολυτέλεια στους σύγχρονους ρυθμούς του αστικού χώρου.
Να οργανώσεις πεζοπορικές διαδρομές
περιφερειακά της Αλεξανδρούπολης, σε οικισμούς που βρίσκονται στις παρυφές των
Ζωναίων όρων και μέσα σε ένα σύνθετο τοπίο μεγάλης αισθητικής απόλαυσης και
αρχαιδιφικού ενδιαφέροντος, να ανακαλύψεις ίχνη από υπαίθρια Θρακικά ιερά με
ηλιακούς δίσκους και αστρικούς σχηματισμούς του 10ου- και 8ου π.Χ.
Να συνεχίσεις το ταξίδι
ανατολικά σχεδόν παράλληλα με την αρχαία Εγνατία, στα Λουτρά της Τραϊανούπολης,
που υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα διοικητικά και στρατιωτικά κέντρα της
Θράκης από τον 4ο ως τον 13ο αιώνα.
Να περάσεις από τον οικισμό
Δορίσκο «αιγιαλός» και «πεδίο μέγα» της Θράκης κατά τον Ηρόδοτο, όπου ο Ξέρξης
το 480 π.Χ. εδώ μέτρησε τα στρατεύματά του, πριν ξεκινήσει την εκστρατεία του
κατά της Ελλάδας.
Να σταθμεύσεις στις Φέρες,
στο καστρομονάστηρο του Ισαάκιου Κομνηνού, του 1152μ.Χ. εκεί στην Κοσμοσώτειρα
όπου και τάφηκε και ο ίδιος.
Να οδηγηθείς στο δρόμο του
μεταξιού, της πολύτιμης κλωστής που είναι συνυφασμένη με το μυστικισμό της
Ανατολής και τα κουκουλόσπιτα του Σουφλίου.
Να δεις στο Φυλακτό και την Λευκίμη κορμούς δέντρων από το παλαιότερο στην Ελλάδα απολιθωμένο δάσος.
Να δραπετεύσεις στους
πομάκικους μαχαλάδες και τους παρόχθιους οικισμούς που κρατούν την αρχέγονη μνήμη
του τόπου παρούσα, στα πανηγύρια, τα λατρευτικά τους δρώμενα και τα κουρμπάνια.
Να σταθείς στα κάστρα του
Διδυμοτείχου με τα κτητορικά μονογράμματα, τους περίλαμπρους λατρευτικούς
χώρους και τα βυζαντινά ναΐδρια που μιλούν για αυτοκρατορικές στέψεις , εδώ στη
γενέτειρα του Ιωάννη Γ΄ Δούκα Βατάτζη.
Να αναρωτηθείς έχοντας την
εικόνα της σημερινής πόλης, για τις συνέχειες και τις ασυνέχειες της ιστορίας, τους
οικονομικούς και κοινωνικούς μετασχηματισμούς που συντελέστηκαν μέσα σ’ ένα
τόσο συμπιεσμένο χρόνο σ’ αυτόν τον πολυσήμαντο τόπο, όπου όλα μιλούν και
δημιουργούν ιστορίες με σύνθετες πολιτισμικές σημασίες, όπως στα λουτρά των
ψιθύρων στη πόλη του Διδυμοτείχου.
Να περπατήσεις στις ράγες της
ιστορίας, δίπλα στο ποτάμι στις γραμμές του τραίνου, για να φτάσεις στο Πύθιο
από όπου περνούσε το Orient express στις παρυφές του υψώματος, εκεί, που στέκει
το μοναδικό στο είδος του κάστρο του Ιωάννη Στ΄ Καντακουζηνού, εκεί στο Εμπύθιο
των Βυζαντινών που είναι θαμμένος και ο εθνομάρτυρας Πατριάρχης Κύριλλος ΣΤ΄.
Να κατευθυνθείς στα δυτικά
του Διδυμοτείχου, μέχρι την ανασκαφή του Τύμβου της Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης με
τις θαμμένες άμαξες, και να αφεθείς στον αργό ρυθμό της ζωής των παρόχθιων
οικισμών του Ερυθροποτάμου. Εδώ στα χωριά των Μάρηδων για να ανακαλύψεις την
τοπογραφία των ήχων της θρακιώτικης μουσικής και να προσευχηθείς στα ταπεινά
εκκλησάκια που λειτουργούν ως καταφύγια ψυχής από το 1700, στο Παλιούρι
Αλεποχώρι και στον παραδοσιακό οικισμό των Μεταξάδων.
Να ανιχνεύσεις στις διαδρομές
του βόρειου Έβρου το πλούτο της παράδοσης και να αναρωτηθείς και να θαυμάσεις
την αντοχή και την υπομονή των ανθρώπων να στηρίζουν τη ζωή τους, μέσα σε ένα
υπέροχο αγροτικό τοπίο με τις ενδημικές καλλιέργειες, σχεδόν ανέγγιχτο. Στους
οικισμούς του Β. Έβρου, θα συναντήσεις ανθρώπους που συνεχίζουν να παράγουν
μέσα από παραδοσιακές διαδικασίες αγροδιατροφικά προϊόντα ή ασκούν την ιερή
τέχνη της υφαντικής, ή κατασκευάζουν μικροτεχνουργήματα και μουσικά όργανα και
κρατούν τη μνήμη του τόπου παρούσα και δημιουργική. Θα βρεις παραμυθάδες και
νέους ενταγμένους σε πολιτιστικούς συλλόγους, που σμίγουν στους ζωναράδικους
χορούς την ιστορία του τόπου και την ανάγκη τους να συνομιλήσουν με τους
άλλους, και βρίσκει διέξοδο η δίψα τους για παρέμβαση στη κοινωνική
πραγματικότητα.
Να ξεκινήσεις από το κέντρο
της νεότερης πόλης του Έβρου, την Ορεστιάδα, που ιδρύθηκε από τους πρόσφυγες
του Κάραγατς, και να φτάσεις στο τριεθνές - Δίλοφο και Καστανιές. Και να
απολαύσεις την γεωγραφία του τόπου με τα καταπράσινα λιβάδια, τους διάσπαρτους
χώρους αναψυχής και τα καφενεδάκια εκεί μεταξύ του Έβρου και του Άρδα ή
Αρτίσκου όπως λεγόταν στην αρχαιότητα. Εκεί στη Μεσοποταμία του Έβρου όπως την
αποκαλούν, εκεί όπου κυριαρχούν τα νερά αυτά που όρισαν τη Θράκη και το
παραποτάμιο δάσος του Άρδα, δημιουργώντας ένα άλλο οικοσύστημα σημαντικό, σε
εθνικό επίπεδο.
Οι λάτρεις της πολιτικής
γεωγραφίας θα κατευθυνθούν στο βορειότερο σημείο του νομού στο σύνορο με τη
Βουλγαρία.
Στο Ορμένιο, τη γενέτειρα του
στρατηγού του Ιουστινιανού, Βελισάριου. Εκεί, πέρα από τα υπολείμματα του
βυζαντινού φρουρίου, σήμερα μέσα στην «απόκοσμη» ηρεμία του τοπίου, τίποτα δεν
σου θυμίζει την αντάρα της μεγάλης μάχης του Τσερμονιάνου ή Τσιρμέν, τον
Σεπτέμβρη του 1371, ανάμεσα τον Οθωμανικό στρατό που νίκησε τα ενωμένα
χριστιανικά έθνη των Βαλκανίων και καθόρισε τη τύχη της Βυζαντινής
αυτοκρατορίας πριν την τελική της πτώση.
Να αγναντεύεις από τα υψώματα
των λόφων στην ανατολή το Κάστρο, την Αδριανούπολη και να ψελλίζεις «όλα τ
αηδόνια της ανατολής και τα πουλιά της δύσης κλαίγουν την Αδριανούπολη την
πολυκρουσεμένη» και προσπαθείς να διακρίνεις το τριπόταμο, εκεί που σμίγουν τα
νερά του μυθικού Έβρου, του Άρδα και του Τούντζα και μέσα από ένα πλήθος
ιστορίες ανακαλείς τον μύθο του Ορέστη που στάλθηκε εκεί να καθαρθεί από τις
χθόνιες Ερινύες,
Μόνο 28 χλμ. από την
Ορεστιάδα για να βρεθείς στην Αδριανούπολη, την Edirne, εκεί που οι μνήμες του
Ελληνισμού παραμένουν ακόμη εγγεγραμμένες στα ανακαινισμένα ή μη, δημόσια και
ιδιωτικά κτήρια.
Και μόνο 65 χλμ. βόρεια της Αδριανούπολη
για να βγεις στις Σαράντα Εκκλησιές (Kirklarelli) να δεις στο Μουσείο της πόλης
με την μόνιμη έκθεση για την ελληνική κοινότητα των Σαράντα Εκκλησιών που
έστησε το Ε.Μ.Θ. μέσα από τη συνέργεια του Δημάρχου του Kirklareli, του
Ελληνικού Προξενείου και του Μουσείου.
Στα δυτικά της Ορεστιάδας ο
Κυπρίνος και μόλις λίγα χιλιόμετρα προς την ίδια κατεύθυνση περνάς το σύνορο με
τη Βουλγαρία για να μπεις στο Ορτάκιοϊ-Ivailograd- το Μεσοχώρι των Ελλήνων.
Εκεί που λες ότι σταμάτησε ο χρόνος, στους οικισμούς όπως η Μανδρίτσα, η
Λίτιτσα και τα άλλα τριγύρω χωριά μετέωρα σχεδόν, ανάμεσα στην εποχή της
τριχοτόμησης της Θράκης, του υπαρκτού σοσιαλισμού και της νέας τάξης πραγμάτων.
Αρχαιότητες, λατρευτικοί χώροι, μοναστήρια, αρχιτεκτονική μιλούν για ιστορίες
τόσο προσωπικές όσο και τοπικές που συνυπάρχουν, συνδιαλέγονται και
συμπλέκονται με άλλες ιστορίες, άλλων ομάδων που αφηγούνται τη μεγάλη ιστορία
της Θράκης
Αυτή που μιλάει για πολέμους
εθνοκαθάρσεις και προσφυγιές αλλά και για δίκτυα επικοινωνίας που αγναντεύεις
στα περάσματα των βουνών και τα αναγνωρίζεις στα αντικείμενα, τις φορεσιές,
τους μύθους και τα τραγούδια.
Έβρος: Ένα ταξίδι για να
αντιληφθείς την πολυτιμότητα της ποικιλομορφίας, από το τριεθνές μέχρι το ιερό
των Μεγάλων θεών στη μυστηριακή Σαμοθράκη, το νησί που από μόνο του αποτελεί
προορισμό.
(*) Η Αγγ. Γιαννακίδου είναι
ιδρύτρια και Πρόεδρος του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης (Ε.Μ.Θ.).
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΘΡΑΚΗ, ΕΔΩ.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ:
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook